ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΥΓΙΕΙΝΗ

 

 

Η υγεία ξεκινά από το στόµα

«Oπλο» καλής υγείας αποτελεί, σύµφωνα µε τους επιστήµονες, η στοµατική υγιεινή, καθώς τα χαλασµένα δόντια και τα προβληµατικά ούλα φαίνεται ότι συµβάλλουν στην εµφάνιση καρδιαγγειακών νοσηµάτων, την ανάπτυξη νόσων του αναπνευστικού, αλλά και τη γέννηση πρόωρων και ελλιποβαρών βρεφών.
Την ίδια ώρα, όλο και περισσότερες έρευνες παρέχουν ενδείξεις ότι η στοµατική υγεία µειώνει τον κίνδυνό µας να εµφανίσουµε συγκεκριµένες παθήσεις και βοηθά στην διατήρηση της καλής µας µνήµης. Αυτό πρακτικά σηµαίνει, ότι η επιµελής φροντίδα των δοντιών, προσφέρει πολύ περισσότερα από ένα όµορφο χαµόγελο.
Οι Έλληνες ωστόσο, δεν έχουν ακόµη πειστεί να βουρτσίζουν συχνά τα δόντια τους και δεν επισκέπτονται προληπτικά τον οδοντίατρό τους, παρά µόνο όταν ανακύψει κάποιο συγκεκριµένο πρόβληµα/σύµπτωµα.
Μία από τις κύριες παθήσεις της στοµατικής κοιλότητας, που αποτελεί προάγγελο σοβαρών παθήσεων σε ζωτικά όργανα του ανθρώπινου οργανισµού, είναι η περιοδοντίτιδα, µια σοβαρή φλεγµονή των ούλων, που προκαλεί βλάβη στο οστό, που στηρίζει τα δόντια. Επιδηµιολογικές µελέτες δείχνουν ότι 44%-57% του συνολικού πληθυσµού, εµφανίζουν µέτριας βαρύτητας περιοδοντική νόσο, ενώ ένα 10% περίπου παρουσιάζει βαρύτερες µορφές της νόσου.
Δεκάδες έρευνες, τα τελευταία χρόνια συσχετίζουν την περιοδοντική νόσο µε αυξηµένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήµατα, όπως οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο και αθηροσκλήρωση των αρτηριών, ο µηχανισµός ωστόσο που συνδέει τις δύο παθήσεις παραµένει εν πολλοίς άγνωστος. Από τις επικρατούσες θεωρίες, η µία υποστηρίζει ότι τα βακτήρια της στοµατικής κοιλότητας προκαλούν τη φλεγµονώδη αντίδραση του οργανισµού και µαζί µε αυτήν αλλαγές στις αρτηρίες, ενώ η δεύτερη, ότι τα βακτήρια προκαλούν απ’ ευθείας προβλήµατα στο κυκλοφορικό και συγκεκριµένα στη διαστολή των αγγείων. «Έχει περιγραφεί εδώ και καιρό, ότι η χρόνια φλεγµονώδης αντίδραση από την περιοδοντίτιδα, µπορεί να κάνει ζηµιά στο ενδοθήλιο προάγοντας την αθηρωµάτωση», σηµειώνει ο Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών - Associate in Medicine του Πανεπιστηµίου της Βοστώνης, κ. Ιωάννης Λεκάκης. Οι σχετικές έρευνες εκτιµούν πως, όσοι πάσχουν από περιοδοντική νόσο, διατρέχουν 2-7 φορές µεγαλύτερο κίνδυνο εµφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.
Έρευνες έχουν συσχετίσει την περιοδοντίτιδα και την κακή στοµατική υγιεινή και µε την εµφάνιση νόσων του αναπνευστικού, όπως είναι η πνευµονία και η χρόνια αποφρακτική πνευµονοπάθεια (ΧΑΠ), ειδικά στις µεγαλύτερες ηλικίες. Και στην περίπτωση αυτή, η νόσος θεωρείται αποτέλεσµα της εισρόφησης µικροβίων από το στοµατοφάρυγγα.
Η κακή στοµατική υγεία, όµως, µπορεί να οδηγήσει και στη γέννηση ελλιποβαρών βρεφών, σε πρόωρο τοκετό ή σε αποβολή. Όπως επισηµαίνουν οι επιστήµονες, οι έγκυες µε βαριά περιοδοντική νόσο, έχουν 7,5 φορές υψηλότερο κίνδυνο να γεννήσουν πρόωρα, σε αντίθεση µε τις έγκυες, που έχουν υγιή δόντια. Παρ’ όλα αυτά, ο ρόλος της περιοδοντικής νόσου, ως παράγοντας κινδύνου για την εµφάνιση καρδιαγγειακών νοσηµάτων και πρόωρου τοκετού, δεν έχει πλήρως διευκρινισθεί, αν και πρόσφατα καταγράφηκε το πρώτο τεκµηριωµένο περιστατικό βρέφους, που γεννήθηκε νεκρό, εξαιτίας της ουλίτιδας από την οποία έπασχε η µητέρα του. Στο αίµα του βρέφους, στους πνεύµονες και στο στοµάχι του, βρέθηκαν βακτήρια ίδια µε αυτά που βρέθηκαν στην στοµατική κοιλότητα της µητέρας του που έπασχε από ουλίτιδα... Τέλος, µια αµφίδροµη σχέση φαίνεται πως υπάρχει µεταξύ ουλίτιδας και ρύθµισης του σακχαρώδους διαβήτη. Οι άνθρωποι που δεν ρυθµίζουν καλά το διαβήτη τους, εµφανίζουν ουλίτιδα µε µεγαλύτερη συχνότητα. Διαβήτης σηµαίνει, µικρότερη ικανότητα του οργανισµού να καταπολεµά τις λοιµώξεις, συµπεριλαµβανοµένων και των µικρολοιµώξεων των ούλων που µπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές ουλίτιδες. Η παρουσία της ουλίτιδας ωστόσο, δυσκολεύει, µε τη σειρά της, την αποτελεσµατική ρύθµιση του σακχάρου στο αίµα.
Μνήµη
Πρόσφατη έρευνα του πανεπιστηµίου της Βιρτζίνια, βρήκε ότι το υγιές στόµα συµβάλλει και στη διατήρηση της µνήµης. Επιφανείς γεροντολόγοι στις Ηνωµένες Πολιτείες, µελέτησαν τους ιατρικούς φακέλους χιλιάδων Αµερικανών, ηλικίας 70 και άνω µε προβλήµατα µνήµης και ανακάλυψαν ότι 1 στους 4 (23%), έπασχε από γενικευµένη ουλίτιδα. Μελέτες έχουν συσχετίσει την ουλίτιδα ακόµη και µε την εµφάνιση ρευµατοειδούς αρθρίτιδας, του αυτοάνοσου νοσήµατος που προκαλεί φλεγµονή στις αρθρώσεις. Οι ειδικοί αναφέρουν ότι ο µηχανισµός που καταστρέφει τους συνδετικούς ιστούς, τόσο στην ουλίτιδα όσο και στην ρευµατοειδή αρθρίτιδα, είναι παρόµοιος.
Τα παιδιά
Φροντίστε να διδάξετε από νωρίς στα παιδιά σας, πώς να βουρτσίζουν σωστά τα δόντια τους και να φροντίζουν επιµελώς τη στοµατική τους υγιεινή. Με βάση τα παραπάνω, εξάλλου, είναι προφανές ότι µε τον τρόπο αυτό τα βοηθάτε να θέσουν γερές βάσεις για την καλή τους υγεία στο µέλλον.
Οδηγίες για τα παιδιά

• Το βούρτσισµα πρέπει να ξεκινά από τη στιγµή που θα βγει το πρώτο δόντι στο στόµα του παιδιού. «Αµέσως µετά την ανατολή (εµφάνιση) των δοντιών στο στόµα του παιδιού, θα πρέπει να αρχίζει η στοµατική υγιεινή. Στην ηλικία του νεογνού και του νηπίου, αποκλειστικοί υπεύθυνοι για τη στοµατική υγιεινή του παιδιού είναι οι γονείς του, οι οποίοι θα πρέπει να καθαρίζουν τα δόντια των παιδιών µε µικρή βούρτσα ή να τα σκουπίζουν µε βρεγµένη γάζα. Όταν το παιδί αρχίζει να κρατά αντικείµενα µπορεί να του δοθεί µία οδοντόβουρτσα, όχι ασφαλώς για να καθαρίζει τα δόντια του, αλλά για να παίζει και να εξοικειώνεται µε την ιδέα της βούρτσας», σηµειώνει ο ορθοδοντικός, κ. Φίλιππος Συνοδινός.
• Βουρτσίζετε τα δόντια σας µαζί µε τα παιδιά σας, πρωί και βράδυ. Μέχρι την ηλικία των 6 ετών είναι καλό το βούρτσισµα να γίνεται από το γονέα, γιατί το παιδί δεν µπορεί να το κάνει σωστά µόνο του. Ωστόσο, µόλις 15% των γονιών το κάνουν.
• Το παιδί πρέπει να µάθει να βουρτσίζει χωριστά τα πάνω και τα κάτω δόντια και να ακολουθεί µια σειρά µέχρι να φτάσει ως το τελευταίο δόντι. Έτσι, το βούρτσισµα θα είναι σωστό και ολοκληρωµένο.
• Δείξτε στο παιδί πώς να κινεί την οδοντόβουρτσα από τα ούλα προς τα δόντια, στα µπροστινά δόντια. Για το πίσω µέρος των δοντιών του, καλό είναι να µάθετε στο παιδί να χρησιµοποιεί κάθετα την οδοντόβουρτσα.
• Χρησιµοποιείστε φθοριούχο οδοντόκρεµα, που περιέχει τουλάχιστον 1000 ppm φθορίου. Το φθόριο πραγµατικά βοηθά και προστατεύει τα δόντια του παιδιού.
• Ανανεώνετε την οδοντόβουρτσα του παιδιού κάθε 3 µήνες. Μετά από ένα τρίµηνο χρήσης,
  η οδοντόβουρτσα έχει πια φθαρεί και δεν πληροί τους κανόνες υγιεινής.
• Αν το παιδί πέρασε ένα κρυολόγηµα ή επέστρεψε από την κατασκήνωση, αλλάξτε την οδοντόβουρτσά του, για να αποφύγετε τη µεταφορά µικροβίων.
• Δείξτε στο παιδί πώς να καθαρίζει µε νήµα τα µεσοδόντια διαστήµατα.
• Πηγαίνετε το παιδί σας τακτικά στον οδοντίατρο για φθορίωση και έλεγχο της στοµατικής του υγείας.
• Προτιµήστε έναν ειδικευµένο παιδοδοντίατρο, ώστε η εµπειρία της επίσκεψης να είναι ευχάριστη για το παιδί.

 

Την ίδια ώρα, όλο και περισσότερες έρευνες παρέχουν ενδείξεις ότι η στοµατική υγεία µειώνει τον κίνδυνό µας να εµφανίσουµε συγκεκριµένες παθήσεις και βοηθά στην διατήρηση της καλής µας µνήµης. Αυτό πρακτικά σηµαίνει, ότι η επιµελής φροντίδα των δοντιών, προσφέρει πολύ περισσότερα από ένα όµορφο χαµόγελο.

Οι Έλληνες ωστόσο, δεν έχουν ακόµη πειστεί να βουρτσίζουν συχνά τα δόντια τους και δεν επισκέπτονται προληπτικά τον οδοντίατρό τους, παρά µόνο όταν ανακύψει κάποιο συγκεκριµένο πρόβληµα/σύµπτωµα.

Μία από τις κύριες παθήσεις της στοµατικής κοιλότητας, που αποτελεί προάγγελο σοβαρών παθήσεων σε ζωτικά όργανα του ανθρώπινου οργανισµού, είναι η περιοδοντίτιδα, µια σοβαρή φλεγµονή των ούλων, που προκαλεί βλάβη στο οστό, που στηρίζει τα δόντια. Επιδηµιολογικές µελέτες δείχνουν ότι 44%-57% του συνολικού πληθυσµού, εµφανίζουν µέτριας βαρύτητας περιοδοντική νόσο, ενώ ένα 10% περίπου παρουσιάζει βαρύτερες µορφές της νόσου.

Δεκάδες έρευνες, τα τελευταία χρόνια συσχετίζουν την περιοδοντική νόσο µε αυξηµένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήµατα, όπως οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο και αθηροσκλήρωση των αρτηριών, ο µηχανισµός ωστόσο που συνδέει τις δύο παθήσεις παραµένει εν πολλοίς άγνωστος. Από τις επικρατούσες θεωρίες, η µία υποστηρίζει ότι τα βακτήρια της στοµατικής κοιλότητας προκαλούν τη φλεγµονώδη αντίδραση του οργανισµού και µαζί µε αυτήν αλλαγές στις αρτηρίες, ενώ η δεύτερη, ότι τα βακτήρια προκαλούν απ’ ευθείας προβλήµατα στο κυκλοφορικό και συγκεκριµένα στη διαστολή των αγγείων. «Έχει περιγραφεί εδώ και καιρό, ότι η χρόνια φλεγµονώδης αντίδραση από την περιοδοντίτιδα, µπορεί να κάνει ζηµιά στο ενδοθήλιο προάγοντας την αθηρωµάτωση», σηµειώνει ο Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών - Associate in Medicine του Πανεπιστηµίου της Βοστώνης, κ. Ιωάννης Λεκάκης. Οι σχετικές έρευνες εκτιµούν πως, όσοι πάσχουν από περιοδοντική νόσο, διατρέχουν 2-7 φορές µεγαλύτερο κίνδυνο εµφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.

Έρευνες έχουν συσχετίσει την περιοδοντίτιδα και την κακή στοµατική υγιεινή και µε την εµφάνιση νόσων του αναπνευστικού, όπως είναι η πνευµονία και η χρόνια αποφρακτική πνευµονοπάθεια (ΧΑΠ), ειδικά στις µεγαλύτερες ηλικίες. Και στην περίπτωση αυτή, η νόσος θεωρείται αποτέλεσµα της εισρόφησης µικροβίων από το στοµατοφάρυγγα.

Η κακή στοµατική υγεία, όµως, µπορεί να οδηγήσει και στη γέννηση ελλιποβαρών βρεφών, σε πρόωρο τοκετό ή σε αποβολή. Όπως επισηµαίνουν οι επιστήµονες, οι έγκυες µε βαριά περιοδοντική νόσο, έχουν 7,5 φορές υψηλότερο κίνδυνο να γεννήσουν πρόωρα, σε αντίθεση µε τις έγκυες, που έχουν υγιή δόντια. Παρ’ όλα αυτά, ο ρόλος της περιοδοντικής νόσου, ως παράγοντας κινδύνου για την εµφάνιση καρδιαγγειακών νοσηµάτων και πρόωρου τοκετού, δεν έχει πλήρως διευκρινισθεί, αν και πρόσφατα καταγράφηκε το πρώτο τεκµηριωµένο περιστατικό βρέφους, που γεννήθηκε νεκρό, εξαιτίας της ουλίτιδας από την οποία έπασχε η µητέρα του. Στο αίµα του βρέφους, στους πνεύµονες και στο στοµάχι του, βρέθηκαν βακτήρια ίδια µε αυτά που βρέθηκαν στην στοµατική κοιλότητα της µητέρας του που έπασχε από ουλίτιδα... Τέλος, µια αµφίδροµη σχέση φαίνεται πως υπάρχει µεταξύ ουλίτιδας και ρύθµισης του σακχαρώδους διαβήτη. Οι άνθρωποι που δεν ρυθµίζουν καλά το διαβήτη τους, εµφανίζουν ουλίτιδα µε µεγαλύτερη συχνότητα. Διαβήτης σηµαίνει, µικρότερη ικανότητα του οργανισµού να καταπολεµά τις λοιµώξεις, συµπεριλαµβανοµένων και των µικρολοιµώξεων των ούλων που µπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές ουλίτιδες. Η παρουσία της ουλίτιδας ωστόσο, δυσκολεύει, µε τη σειρά της, την αποτελεσµατική ρύθµιση του σακχάρου στο αίµα.

Μνήµη 

Πρόσφατη έρευνα του πανεπιστηµίου της Βιρτζίνια, βρήκε ότι το υγιές στόµα συµβάλλει και στη διατήρηση της µνήµης. Επιφανείς γεροντολόγοι στις Ηνωµένες Πολιτείες, µελέτησαν τους ιατρικούς φακέλους χιλιάδων Αµερικανών, ηλικίας 70 και άνω µε προβλήµατα µνήµης και ανακάλυψαν ότι 1 στους 4 (23%), έπασχε από γενικευµένη ουλίτιδα. Μελέτες έχουν συσχετίσει την ουλίτιδα ακόµη και µε την εµφάνιση ρευµατοειδούς αρθρίτιδας, του αυτοάνοσου νοσήµατος που προκαλεί φλεγµονή στις αρθρώσεις. Οι ειδικοί αναφέρουν ότι ο µηχανισµός που καταστρέφει τους συνδετικούς ιστούς, τόσο στην ουλίτιδα όσο και στην ρευµατοειδή αρθρίτιδα, είναι παρόµοιος.

Τα παιδιά

Φροντίστε να διδάξετε από νωρίς στα παιδιά σας, πώς να βουρτσίζουν σωστά τα δόντια τους και να φροντίζουν επιµελώς τη στοµατική τους υγιεινή. Με βάση τα παραπάνω, εξάλλου, είναι προφανές ότι µε τον τρόπο αυτό τα βοηθάτε να θέσουν γερές βάσεις για την καλή τους υγεία στο µέλλον.

Οδηγίες για τα παιδιά

Η καλή στοματική υγιεινή είναι σημαντική για την υγεία των παιδιών και πρέπει να αρχίζει πολύ νωρίς. Το πιο συχνό πρόβλημα στα παιδιά είναι η τερηδόνα και οι ειδικοί έχουν εντοπίσει τι φταίει στις περισσότερες περιπτώσεις: οι κακές διατροφικές συνήθειες και η παραμελημένη στοματική φροντίδα.  

Η τερηδόνα οφείλεται σε μικρόβια και ιδιαίτερα στην ύπαρξη στρεπτοκοκκικών στελεχών, κυρίως του Streptococci Mutans. Αυτά τα μικρόβια μεταβολίζουν τα σάκχαρα των τροφών με αποτέλεσμα την παραγωγή οξέων που διαβρώνουν την αδαμαντίνη των δοντιών. Όσο πιο νωρίς μεταδοθεί το τερηδογόνο στέλεχος στο παιδί τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ανάπτυξης τερηδόνας (1).

Το συμπέρασμα είναι ότι από μικρή ηλικία πρέπει τα παιδιά να αποφεύγουν την κατανάλωση τροφών ή ποτών με μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη. Αντί αυτού πρέπει να επιλέγονται τροφές που περιέχουν τα απαραίτητα συστατικά για την ανάπτυξη των δοντιών, όπως είναι το ασβέστιο. Επίσης, τα παιδιά δεν πρέπει να καταναλώνουν συνέχεια τροφές και γλυκά. Επιλέγουμε τρία γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) και δυο μικρότερα ενδιάμεσα.

Τα αναψυκτικά μπορεί εκ πρώτης όψεως να μη φαίνονται καταστροφικά διότι δεν αφήνουν φανερά υπολείμματα τροφών στα δόντια. Ωστόσο αν περιέχουν ζάχαρη, αυτή κολλάει στα δόντια και τρέφει τα βακτήρια. Επιπλέον, τα οξέα των αναψυκτικών κάνουν κακό σχεδόν όσο και η ζάχαρη. Ιδιαίτερα επικίνδυνα είναι το κιτρικό οξύ και το φωσφορικό οξύ τα οποία αφαλατώνουν τα επιφανειακά στρώματα του σμάλτου των δοντιών (2). Τα δόντια που έχουν ανατείλει πρόσφατα στο στόμα είναι τα πιο ευπαθή λόγω μη ωρίμανσης της αδαμαντίνης.

Το δεύτερο βασικό μέτρο της καλής στοματικής υγείας είναι το βούρτσισμα τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα (πρωί-βράδυ). Το καλύτερο είναι βέβαια κάθε φορά μετά από τα τρία βασικά γεύματα. Σε διάστημα 6-8 ωρών τα μικρόβια αρχίζουν να κολλούν στα δόντια και χωρίς βούρτσισμα δημιουργείται το λεγόμενο «βιοφίλμ», ένα είδος εγκατάστασης βακτηρίων. Οι ειδικοί λένε ότι κάθε δόντι χρειάζεται βούρτσισμα τουλάχιστον 10 φορές προς διάφορες κατευθύνσεις, γι’ αυτό καλό είναι μέχρι την ηλικία των 6 ετών να γίνεται με τη βοήθεια του γονιού (3). Έχει μεγάλη σημασία να βουρτσίζονται τα σημεία στη γραμμή των ούλων διότι εκεί ανευρίσκονται τα περισσότερα μικρόβια. Για να γίνεται αυτό χωρίς τραυματισμούς, ειδικά στα παιδιά, η οδοντόβουρτσα δεν πρέπει να είναι σκληρή.

Μεγάλη συζήτηση έχει γίνει για το φθόριο της οδοντόκρεμας και τις παρενέργειες που μπορεί να προκαλεί, ωστόσο είναι σαφές ότι το φθόριο είναι πολύτιμο για τα δόντια. Πρόκειται για ένα ένα μέταλλο που βοηθά στην πρόληψη της τερηδόνας καθιστώντας το σμάλτο των δοντιών πιο ανθεκτικό στα οξέα. Οι οδοντόκρεμες χωρίς φθόριο δεν παρέχουν επαρκή προστασία και γι’ αυτό οι ειδικοί συνιστούν χρήση φθοριούχου οδοντόκρεμας τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες. Ωστόσο δεν πρέπει να κάνουμε υπερβολική χρήση ακόμη και από κάτι για το οποίο υπάρχουν επίσημες συστάσεις. Είναι γνωστό ότι το φθόριο, όταν βρεθεί σε υπερβάλλουσα ποσότητα μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες όχι μόνο στον οργανισμό αλλά ακόμη και στα δόντια π.χ. αποχρωματισμό και κηλίδωση, μια κατάσταση που λέγεται φθορίαση και μπορεί να εμφανιστεί μέχρι την ηλικία των 9 ετών.

Οι οδηγίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής συνιστούν τη χρήση φθοριούχου οδοντόκρεμας σε όλα τα παιδιά, με χρόνο έναρξης την εμφάνιση του πρώτου δοντιού, αλλά με ελάχιστη ποσότητα: μέγεθος κόκκου ρυζιού για παιδιά κάτω των 3 ετών και μέγεθος μπιζελιού για παιδιά ηλικίας 3 έως 6 ετών. Οι γονείς θα πρέπει να μάθουν στο παιδί να μην καταπίνει την οδοντόκρεμα, όχι μόνο για το φθόριο αλλά και για άλλες χημικές ουσίες που περιέχει και μπορεί να μην κάνουν καλό στον οργανισμό.