Κατά καιρούς διάφοροι ισχυρίζονται ότι
κατέχουν το μυστικό της μακροζωίας και ότι αυτό κρύβεται σε μεγαδόσεις
βιταμινών, στη χορήγηση ορμονών ή σε μία ειδική διατροφή με συστατικά
αμφιβόλου προελεύσεως και αξίας. Εμείς δεν θα επιλέξουμε τίποτε από τα
παραπάνω. Όλα τα παρόμοια ελιξίρια, άλλωστε, έχουν μέχρι τώρα
καταρριφθεί από τους ειδικούς ως αναποτελεσματικά ή και ως επικίνδυνα.
Δεν θα προσπαθήσουμε όμως και κάτι ανέφικτο, όπως το να πάμε σε ένα
χωριό και να τρώμε μόνο ό,τι καλλιεργούμε. Άλλωστε, η μακροζωία είναι
ένα πιο περίπλοκο ζήτημα που σχετίζεται με τον τρόπο ζωής μας (π.χ. οι
καπνιστές ή οι υπέρβαροι ζουν συνήθως λιγότερο), το περιβάλλον μας (π.χ.
η ρύπανση επηρεάζει την υγεία), την κοινωνικοοικονομική μας τάξη (οι
μορφωμένοι και οι ευκατάστατοι ζουν περισσότερο) και άλλους παράγοντες.
Έτσι, θα ακολουθήσουμε το δρόμο για τη μακροζωία που έχει για μότο το
«μέτρον άριστον» και για στόχο το να περιορίσουμε τα «εγκλήματα» που εκ
παραλείψεως (π.χ. να μη φοράμε ζώνη στο αυτοκίνητο ή να μην ασκούμαστε) ή
εκ διαπράξεως (π.χ. να καπνίζουμε, να τρώμε μόνο κρέας) μπορεί να
απειλήσουν τη μακροβιότητά μας.
1η ΕΝΟΤΗΤΑ
Μακροβιότητα: Μπορούμε να την πετύχουμε;
1. Οι Έλληνες χάσαµε την πρωτιά που είχαµε στη µακροβιότητα
Κάποτε, πριν από 30 με 40 χρόνια, οι Έλληνες και ειδικότερα οι Κρητικοί ήμασταν οι μακροβιότεροι άνθρωποι στον κόσμο. Δυστυχώς, δεν είμαστε πια και γι’ αυτό φταίμε μόνο εμείς οι ίδιοι. Γίναμε παχύσαρκοι, καπνίζουμε πολύ, δεν ασκούμαστε συστηματικά, δεν ελέγχουμε την αρτηριακή μας πίεση και έχουμε εγκαταλείψει το εξαιρετικό παραδοσιακό πρότυπο της μεσογειακής διατροφής, ενώ έχουμε στραφεί προς το δυτικό τρόπο διατροφής, που προάγει την υγεία σαφώς λιγότερο.
2. Πόσα χρόνια θα ζήσουµε τελικά;
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, το προσδόκιμο ζωής του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα είναι τα 79,66 χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, οι ειδικοί μιλούν για 77,11 χρόνια ζωής κατά μέσο όρο για τους άνδρες και για 82,37 για τις γυναίκες. Όπως όλοι τονίζουν, κάθε μέρα που περνά ο σημερινός άνθρωπος, εφόσον ζει στον ανεπτυγμένο κόσμο, περιμένει να ζήσει λίγο περισσότερο από τον χθεσινό. Σύμφωνα, όμως, με κάποιες απόψεις, ειδικά στη χώρα μας, υπάρχει ο φόβος ότι αυτό το προσδόκιμο θα σταματήσει να αυξάνεται και ενδεχομένως θα φτάσει και να μειωθεί.
3. Μα δεν είναι η µακροβιότητα θέµα καλού γονιδίου;
Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο, μέχρι και 20-30%, στη μακροβιότητά μας, αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι’ αυτήν. Πολλές ασθένειες (π.χ. ο σακχαρώδης διαβήτης, κάποιες μορφές καρκίνου, τα καρδιαγγειακά κ.ά.) σχετίζονται με ένα ή περισσότερα γονίδια. Αυτό, όμως, μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε υπέρ μας και γνωρίζοντας ότι έχουμε κάποιο τέτοιο γονίδιο, να είμαστε πιο προσεκτικοί από άλλους. Αν, για παράδειγμα, έχουμε ιστορικό καρδιαγγειακών παθήσεων στην οικογένεια, έχουμε ένα λόγο παραπάνω να προσέχουμε τη διατροφή και το βάρος μας, να μην καπνίζουμε και να ασκούμαστε. Αν υπάρχει ιστορικό καρκίνου του μαστού στη γιαγιά, τη μητέρα ή τη θεία μας, είναι σκόπιμο να κάνουμε συχνότερα προληπτικές εξετάσεις από άλλες γυναίκες. Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχει και η καλή κληρονομικότητα. Αυτό σημαίνει ότι αν έχουμε αιωνόβιους συγγενείς, τότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι έχουμε κάτι κληρονομήσει από αυτούς. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι αιωνόβιοι έχουν ένα γενετικό υπόβαθρο που τους «επιτρέπει» τη μακροζωία επειδή βρίσκονται κατά κανόνα σε καλή υγεία, ανεξάρτητα από το πνευματικό τους επίπεδο, την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση, τη διατροφή ή τις άλλες συνήθειές τους. Έτσι, θεωρούν ότι από τη μια πλευρά υπάρχουν ένα
ή περισσότερα γονίδια που τους κάνουν να γερνούν με πιο αργό ρυθμό από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν προφανώς κάποιες μεταλλάξεις σε άλλα γονίδια που ευθύνονται, έως ένα βαθμό, για την εμφάνιση ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία, όπως είναι τα καρδιαγγειακά, ο διαβήτης, κάποιοι καρκίνοι και το Αλτσχάιμερ.
4. Ο ρόλος του περιβάλλοντος
Το περιβάλλον παίζει ρόλο στη μακροβιότητα, αλλά μικρότερο από ό,τι νομίζουμε. Στον ανεπτυγμένο κόσμο, όπου το νερό είναι καθαρό, υπάρχει αποχετευτικό σύστημα και δεν
κινδυνεύουμε από επιδημίες, η επιβάρυνση από το περιβάλλον εστιάζεται κυρίως στη ρύπανση της ατμόσφαιρας, που αναμφισβήτητα επηρεάζει τη θνησιμότητα. Αν, όμως, συνυπολογίσουμε και τις κακές συνήθειές μας στην περιβαλλοντική επιβάρυνση, τότε φτάνει
να επηρεάζει το πόσο θα ζήσουμε κατά 30 με 40%.
2η ΕΝΟΤΗΤΑ
Η σημασία της διατροφής και της άσκησης
1. Μεσογειακή διατροφή: το «κλειδί» για τη µακροζωία
Έως τώρα ήταν γνωστό ότι η μεσογειακή διατροφή προστατεύει από τις καρδιοπάθειες, μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου και τις πιθανότητες για Αλτσχάιμερ. Επιπλέον, πρόσφατη εργασία (δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «British Medical Journal») με επικεφαλής την ομότιμη καθηγήτρια Διατροφής και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών
κ. Αντωνία Τριχοπούλου απέδειξε ότι η μικρή κατανάλωση κρασιού, τα πολλά φρούτα και λαχανικά, το ελαιόλαδο, όπως επίσης και ο περιορισμός του κρέατος, αποτελούν «διαβατήριο» για υγιή βαθιά γεράματα. Η μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 23.000 άτομα, έδειξε ότι όσοι από τους συμμετέχοντες ακολουθούσαν πιστά τη μεσογειακή διατροφή, είχαν 14% περισσότερες πιθανότητες να βρίσκονται στη ζωή 8 χρόνια αργότερα.
Περί τίνος πρόκειται: Η μεσογειακή διατροφή είναι η δίαιτα που ακολουθούν ή τουλάχιστον ακολουθούσαν οι κάτοικοι στις χώρες της Μεσογείου. Τρώμε, λοιπόν, παραδοσιακά όλοι πολλά λαχανικά, φρούτα, όσπρια και δημητριακά (π.χ. μακαρόνια, ψωμί, κουσκούς) και χρησιμοποιούμε ως κύριο λιπίδιο το ελαιόλαδο. Από την άλλη πλευρά, καταναλώνουμε όλοι περιορισμένο κρέας. Υπάρχουν όμως και διαφοροποιήσεις που, εξαιτίας αυτών, η ελληνική παραδοσιακή διατροφή, επειδή επικεντρώνεται στα όσπρια και τα λαχανικά, αποτελεί την καλύτερη έκφραση της μεσογειακής
διατροφής. Ωστόσο, παρά τις έρευνες που έχουν γίνει, οι διατροφολόγοι δεν μπορούν να γνωρίζουν ποιο συγκεκριμένο συστατικό του κάθε μεσογειακού τροφίμου δρα βοηθητικά για την υγεία και τη μακροζωία μας. Αυτό που ξέρουν με βεβαιότητα είναι πως υπάρχει μία συνέργεια. Και για να μας το εξηγήσουν, λένε χαρακτηριστικά πως τα λαχανικά, για παράδειγμα, έχουν από μόνα τους 4.000 ουσίες που δεν τις έχουν ακόμα αναλύσει όλες και δεν γνωρίζουν αν ευθύνεται μία από όλες ή ο συνδυασμός περισσότερων για το καλό που κάνει στον οργανισμό μας η κατανάλωσή τους σε μεγάλες ποσότητες.
2. Ας βάλουµε στο πιάτο µας τα πάντα
Η μεσογειακή δίαιτα παρουσιάζει ένα πολύ μεγάλο πλεονέκτημα: δεν είναι απαγορευτική και επιτρέπει τα πάντα, απλώς σε περιορισμένες ποσότητες.
Πολύ σημαντικές τροφές είναι:
➜ Τα φρούτα και τα λαχανικά: Σκόπιμο είναι να τρώμε τουλάχιστον 2-3 φρούτα και 2-3 μερίδες λαχανικών καθημερινά. Τα λαχανικά αποτελούν όχι μόνο σαλάτες, αλλά και κύρια γεύματα, όπως είναι οι πίτες, που περιέχουν συνδυασμό λαχανικών και χόρτων, αλλά και τα λαδερά, που είναι μαγειρεμένα με ελαιόλαδο, κρεμμύδι, σκόρδο και πολλά μυρωδικά. Σύμφωνα, άλλωστε, με επιδημιολογικές μελέτες, η υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών συνδέεται με μειωμένη συχνότητα εμφάνισης διάφορων μορφών καρκίνου. Επίσης, μας δίνουν πολύ κάλιο, που ρίχνει την πίεση, και περιέχουν ένα πλήθος βιταμινών και αντιοξειδωτικών ουσιών που δρουν ευνοϊκά σε διάφορα νοσήματα.
➜ Τα ψάρια, που χρειάζεται να καταναλώνονται 2-3 φορές την εβδομάδα. Αντίθετα, το κόκκινο κρέας πρέπει να περιορίζεται στις 2-4 φορές το μήνα, ενώ τα πουλερικά και τα αυγά στις 2 φορές την εβδομάδα.
➜ Το ελαιόλαδο, που είναι ένα τρόφιμο πολύ μεγάλης αξίας, αφού αποδεδειγμένα βοηθά την υγεία μας. Ελαττώνει την ολική χοληστερίνη χωρίς όμως να επηρεάζει την καλή, δρα ευνοϊκά στα τριγλυκερίδια, πράγμα που σημαίνει πως αν καταναλώσουμε σε ένα γεύμα ελαιόλαδο, τα τριγλυκερίδια δεν αυξάνονται τόσο όσο αν καταναλώναμε άλλα είδη λιπιδίων. Επίσης, παρεμποδίζει τη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας, αφού με την κατανάλωσή του δεν οξειδώνεται η «κακή» χοληστερίνη. Περιέχει δε, εκτός από τη γνωστή βιταμίνη Ε, άλλα 200 μικροσυστατικά, των οποίων η ευεργετική δράση μελετάται ακόμα.
➜ Τα γαλακτοκομικά, από τα οποία πρέπει να καταναλώνουμε 1-2 μερίδες την ημέρα. Καλό είναι να επιλέγουμε τα χαμηλά σε λιπαρά, κυρίως αν έχουμε πρόβλημα βάρους ή αυξημένα λιπίδια στο αίμα.
➜ Τα όσπρια, που είναι καλό να τα καταναλώνουμε τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα, όπως πρέπει να γίνεται και με τις ελιές και τους ξηρούς καρπούς. Τα όσπρια μας δίνουν πρωτεΐνες εξίσου σημαντικές με τα γαλακτοκομικά και το κρέας, αν συνδυαστούν μεταξύ τους ή με άλλες αμυλούχες τροφές, όπως π.χ. το ρύζι.
➜ Τα δημητριακά (ψωμί και ζυμαρικά ολικής άλεσης, μη αποφλοιωμένο ρύζι κλπ.), που δεν πρέπει να αποφεύγονται, όπως θεωρούν κάποιοι, αλλά μπορούν να καταναλώνονται σε ποσότητα 4 μερίδων την ημέρα.
➜ Τα γλυκά, που όμως δεν περιέχουν λιπαρά, βούτυρο και κρέμα. Μπορούμε να προτιμήσουμε τα παραδοσιακά μας γλυκά, που δεν απαγορεύονται από τη μεσογειακή διατροφή, αλλά επιτρέπονται 2 φορές την εβδομάδα, και είναι φτιαγμένα με μέλι, ξηρούς καρπούς, αλεύρι και ελαιόλαδο.
➜ Τα ποτά της μεσογειακής διατροφής: Πολύ νερό (τουλάχιστον 6-8 ποτήρια την ημέρα), κρασί σε περιορισμένες ποσότητες, αφεψήματα, όπως είναι το φασκόμηλο και το χαμομήλι, που γίνονται από βότανα τα οποία, όπως και τα χόρτα, περιέχουν ουσίες πολύ ευεργετικές για την υγεία μας.
3. Ας πιούµε και ένα ποτηράκι
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το λίγο αλκοόλ παίζει βοηθητικό ρόλο στην προοπτική της μακροζωίας. Πιθανώς, επειδή το αλκοόλ ανεβάζει την «καλή» χοληστερίνη και, επίσης, επειδή μειώνει τη συγκολλητικότητα των αιμοπεταλίων. Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το κρασί, αλλά με όλων των τύπων τα αλκοολούχα ποτά. Οι ειδικοί επικεντρώνονται, βέβαια, στο κρασί, γιατί εκτός των άλλων περιέχει τα αντιοξειδωτικά του σταφυλιού και, επίσης, γιατί με το κρασί -σε αντίθεση με τα «σκληρά» ποτά- μειώνεται η πιθανότητα της κατάχρησης (ειδικά όταν το κρασί συνοδεύει τα γεύματα), που είναι επικίνδυνη. Σύμφωνα με έρευνες, 1-2 ποτήρια κρασιού ημερησίως για τις γυναίκες και 2-3 για τους άνδρες φάνηκε να συμβάλλουν έως και κατά 24% στην προστασία από τη θνησιμότητα. Αντίστοιχα, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε και για το 1 ποτήρι ουίσκι, που παρέχει κι αυτό προστασία από τη στεφανιαία νόσο, απλώς θα πρέπει να περιορίζεται κανείς σε αυτό το ένα. Οι ενδείξεις που υπάρχουν λένε πως είναι η ίδια η αιθυλική αλκοόλη που βοηθά και που υπάρχει σε όλα τα αλκοολούχα ποτά.
4. Καιρός για δίαιτα
Όταν ένας άνθρωπος διατηρεί το σωματικό του βάρος λίγο κάτω από το μέσο όρο, ανοίγει το δρόμο για τη μακροβιότητά του. Βέβαια, όταν μιλάμε για αδύνατους ανθρώπους, δεν εννοούμε όσους επιδίδονται σε εξαντλητικές δίαιτες, αλλά αυτούς που τρέφονται σωστά, παίρνοντας όλα τα απαραίτητα στοιχεία (βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία), και κάτι τέτοιο εξασφαλίζεται από τη μεσογειακή δίαιτα. Το αυξημένο βάρος και ειδικότερα η συσσώρευση τοπικού πάχους -η κοιλιά- σχετίζονται με αυξημένη πιθανότητα πρώιμου θανάτου. Μελέτη μεγάλης κλίμακας του Ινστιτούτου Γήρανσης στις ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της οποίας επιστήμονες παρακολούθησαν 250.000 άτομα, ηλικίας 51-72 ετών, για 9 χρόνια, έδειξε ότι οι άνδρες με τη μεγαλύτερη περίμετρο μέσης εμφάνισαν αυξημένη πιθανότητα θανάτου.
Σύμφωνα, μάλιστα, με όλες τις έρευνες, φαίνεται πως μετά την ηλικία των 65 ετών το μέσο βάρος των ανθρώπων μειώνεται. Αυτό δεν συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι αδυνατίζουν σε αυτή την ηλικία ή επειδή ξεκινούν τότε κάποια δίαιτα, αλλά επειδή οι αδύνατοι είναι κατά κανόνα οι άνθρωποι που ζουν μετά τα 65, ενώ -δυστυχώς- οι παχύσαρκοι έχουν συνήθως πεθάνει. Άλλωστε, η παχυσαρκία είναι συνδεδεμένη με ένα ευρύτερο νοσολογικό φάσμα, αφού τα παχύσαρκα άτομα εμφανίζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό διαβήτη, υπερλιπιδαιμία, υπέρταση, καρδιοπάθειες, αλλά και ορισμένες μορφές καρκίνου.
5. Ας ξεκινήσουµε γυµναστική
Η καινούργια τάση της επιστήμης είναι πως ένας άνθρωπος πρέπει να διατηρείται αδύνατος καίγοντας, με σωματική δραστηριότητα, τις θερμίδες που παίρνει από την τροφή του. Το μίνιμουμ της άσκησης είναι 3 ώρες και το ιδανικό 6 ώρες την εβδομάδα. Οι ειδικοί εξηγούν πως δεν γνωρίζουν ακριβώς τους μηχανισμούς, αλλά σύμφωνα με τα αποτελέσματα μεγάλων επιδημιολογικών ερευνών, φαίνεται πως η σωματική δραστηριότητα (χωρίς να είναι υπερβολική), σε συνδυασμό με πλήρη διατροφή, παίζει σημαντικό ρόλο στη μακροζωία. Μάλιστα, οι ειδικοί του Πανεπιστημίου της Ουψάλα διαπίστωσαν ότι, σε ανθρώπους μέσης ηλικίας, η συστηματική σωματική άσκηση παρατείνει τη ζωή τους, όπως ακριβώς θα συνέβαινε και αν ήταν καπνιστές που έκοψαν το κάπνισμα.
3η ΕΝΟΤΗΤΑ
Ανοίγοντας το δρόμο για τη μακροζωία
1. Τσιγάρο ή µακροζωία; Ας διαλέξουµε
Σύμφωνα με όλους τους ειδικούς, αλλά και πληθώρα επιδημιολογικών ερευνών, το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά τη μακροβιότητα! Το τσιγάρο μάς κλέβει κατά μέσο όρο 10 χρόνια ζωής, ενώ αποτελεί τη σημαντικότερη αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί. Αν, λοιπόν, το κόψουμε, θα κερδίσουμε χρόνια ζωής, καθώς και: μεγαλύτερες πιθανότητες να κάνουμε παιδί, διπλάσιες πιθανότητες να μην πάθουμε έμφραγμα, τριπλάσιες πιθανότητες να μην πάθουμε εγκεφαλικό και 20πλάσιες πιθανότητες να μην πάθουμε καρκίνο του πνεύμονα. Αυτό, όμως, που είναι πολύ σημαντικό, είναι να γνωρίζουμε πως και το παθητικό κάπνισμα προκαλεί σοβαρές βλάβες στην υγεία, γι’ αυτό και χρειάζεται να σεβόμαστε, αλλά και να απαιτούμε, την εφαρμογή των μέτρων για την καθολική απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους δημόσιους χώρους. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγουμε την έκθεση τη δική μας, αλλά και των παιδιών μας, στον καπνό, ακόμα κι αν δεν πρόκειται για κάποιο δημόσιο χώρο αλλά για το σπίτι μας ή εκείνο των φίλων μας.
2. Ο ρόλος της θετικής σκέψης
Οι ήρεμοι άνθρωποι, που βλέπουν τα πράγματα θετικά και έχουν καλή ψυχολογία, φαίνεται να έχουν το προβάδισμα έναντι των διαρκώς αγχωμένων όσον αφορά τη μακροβιότητα. Με το μειωμένο στρες πρέπει να σχετίζεται και το ότι, σύμφωνα με έρευνες, οι θρήσκοι άνθρωποι ζουν περισσότερο, ίσως επειδή νιώθουν ότι έχουν μία άνωθεν προστασία και είναι πιο ήρεμοι, αφού νιώθουν πιο ασφαλείς. Δεν υπάρχουν, βέβαια, πολλά επιστημονικά δεδομένα που να το τεκμηριώνουν, επειδή είναι πολύ δύσκολο να μετρηθεί η ψυχική ηρεμία. Γνωρίζουμε, όμως, πως το άγχος παίζει ρόλο στη θνησιμότητα. Σίγουρα, όσον αφορά τη στεφανιαία νόσο, ξέρουμε πως η ξαφνική ψυχολογική επιβάρυνση μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο θάνατο. Έτσι, πιστεύουμε πως και η μακροχρόνια ψυχολογική επιβάρυνση, μέσω μηχανισμών που δεν γνωρίζουμε πολύ καλά, μπορεί επίσης να επηρεάσει την υγεία μας.
3. Αν ασκούµε το µυαλό µας, θα ζήσουµε περισσότερο
Έχει βρεθεί από επιστημονικές έρευνες πως οι πλούσιοι, οι μορφω- μένοι και οι άνθρωποι ανώτερου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου ζουν περισσότερο από τους άλλους. Ίσως επειδή έχουν τη δυνατότητα να μαθαίνουν, να ενημερώνονται, να φροντίζουν για την πρόληψη και να έχουν καλύτερη πρόσβαση σε γιατρούς κλπ. Επιπλέον, όσοι διαθέτουν υψηλότερο δείκτη IQ, έχουν γρηγορότερες αντιδράσεις σε ξαφνικά γεγονότα, πράγμα που τους βοηθά να ζουν πολύ περισσότερο σε σχέση με τους υπόλοιπους. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι γενικά οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν το μυαλό τους σε όλη τους τη ζωή έχουν πιθανότητες να ζήσουν πολύ. Όπως κάθε σωματική, έτσι και κάθε νοητική δραστηριότητα συμβάλλει στη μακροζωία. Μάλιστα, έχει βρεθεί πως ακόμα και το ενδιαφέρον ή η επιθυμία να κάνει κάποιος καινούργια πράγματα, ακόμα και αν τελικά δεν τα καταφέρνει, συμβάλλουν στη μακροζωία του.
4. Ναι στον ύπνο, αλλά µε µέτρο
Αντίθετα με τα όσα πιθανώς πιστεύουμε, ο ύπνος δεν παίζει καταλυτικό ρόλο στη μακροβιότητα. Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ότι όσοι έχουν
διαταραγμένο ύπνο, έχουν και μεγαλύτερη θνησιμότητα. Κανείς, όμως, δεν ξέρει αν είναι ο ύπνος ο οποίος ευθύνεται ή αν υπάρχει κάποια υποκείμενη διαταραχή που επηρεάζει τόσο τη μακροβιότητα όσο και την ποιότητα του ύπνου. Οι γενικές οδηγίες λένε πως πρέπει κανείς να κοιμάται 7 με 8 ώρες την ημέρα, όχι όμως περισσότερο. Σύμφωνα με κάποιες έρευνες, ο μεσημεριανός ύπνος, η σιέστα, συντελεί στην προοπτική της μακροζωίας. Μετά από μια έντονη ημέρα, βοηθά στη ρύθμιση των κατεχολαμινών, που επηρεάζουν την υγεία της καρδιάς, και ισοδυναμεί σε περισσότερες ώρες ύπνου από ό,τι ο αντίστοιχος βραδινός. Σύμφωνα, μάλιστα, με πρόσφατη μελέτη του Τμήματος Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, η σιέστα μπορεί να ελαττώσει τα καρδιαγγειακά επεισόδια έως και 37%.
5.Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη
Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία και το τσεκάπ είναι κάτι που δεν αναβάλλεται. Χρειάζεται να πηγαίνουμε στο γιατρό όσο συχνά είναι απαραίτητο και να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες του. Πρέπει να ελέγχουμε την κατάσταση της καρδιάς μας, τα μάτια μας, την υγεία του γυναικολογικού μας συστήματος οι γυναίκες, αλλά και να προσέχουμε την αρτηριακή μας πίεση, το λιπιδαιμικό μας προφίλ, το διαβήτη κλπ. Για να το καταλάβουμε, αρκεί ίσως να δούμε 2 χαρακτηριστικά παραδείγματα:➜ Η υψηλή και αρρύθμιστη αρτηριακή πίεση στην ηλικία των 50 ετών «κλέβει» περίπου 5 χρόνια ζωής. ➜ Οι κάτοικοι των ανεπτυγμένων χωρών ζουν περισσότερο επειδή έχουν καταφέρει να μειώσουν παράγοντες κινδύνου όπως ο διαβήτης, το κάπνισμα και η υπέρταση.
6. Τα ατυχήµατα απειλούν τη µακροβιότητα
Οι Έλληνες είμαστε μαζί με τους Πορτογάλους οι πρώτοι στα τροχαία ατυχήματα στην Ευρώπη. Γι’ αυτό, χρειάζεται να είμαστε συνετοί στην οδήγηση και να ακολουθούμε όλους τους κανόνες ασφαλείας, όπως είναι η χρήση κράνους στο μηχανάκι και ζώνης στο αυτοκίνητο. Επίσης, ας προσπαθήσουμε στην καθημερινή μας ζωή να μειώσουμε τις πιθανότητες τραυματισμών, που μπορεί να μας στερήσουν τη μακροβιότητα, κυρίως αν λόγω επαγγέλματος ή ιδιοσυγκρασίας εκτιθέμεθα συχνά σε κινδύνους.
1η ΕΝΟΤΗΤΑ
Μακροβιότητα: Μπορούμε να την πετύχουμε;
1. Οι Έλληνες χάσαµε την πρωτιά που είχαµε στη µακροβιότητα
Κάποτε, πριν από 30 με 40 χρόνια, οι Έλληνες και ειδικότερα οι Κρητικοί ήμασταν οι μακροβιότεροι άνθρωποι στον κόσμο. Δυστυχώς, δεν είμαστε πια και γι’ αυτό φταίμε μόνο εμείς οι ίδιοι. Γίναμε παχύσαρκοι, καπνίζουμε πολύ, δεν ασκούμαστε συστηματικά, δεν ελέγχουμε την αρτηριακή μας πίεση και έχουμε εγκαταλείψει το εξαιρετικό παραδοσιακό πρότυπο της μεσογειακής διατροφής, ενώ έχουμε στραφεί προς το δυτικό τρόπο διατροφής, που προάγει την υγεία σαφώς λιγότερο.
2. Πόσα χρόνια θα ζήσουµε τελικά;
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, το προσδόκιμο ζωής του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα είναι τα 79,66 χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, οι ειδικοί μιλούν για 77,11 χρόνια ζωής κατά μέσο όρο για τους άνδρες και για 82,37 για τις γυναίκες. Όπως όλοι τονίζουν, κάθε μέρα που περνά ο σημερινός άνθρωπος, εφόσον ζει στον ανεπτυγμένο κόσμο, περιμένει να ζήσει λίγο περισσότερο από τον χθεσινό. Σύμφωνα, όμως, με κάποιες απόψεις, ειδικά στη χώρα μας, υπάρχει ο φόβος ότι αυτό το προσδόκιμο θα σταματήσει να αυξάνεται και ενδεχομένως θα φτάσει και να μειωθεί.
3. Μα δεν είναι η µακροβιότητα θέµα καλού γονιδίου;
Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο, μέχρι και 20-30%, στη μακροβιότητά μας, αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι’ αυτήν. Πολλές ασθένειες (π.χ. ο σακχαρώδης διαβήτης, κάποιες μορφές καρκίνου, τα καρδιαγγειακά κ.ά.) σχετίζονται με ένα ή περισσότερα γονίδια. Αυτό, όμως, μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε υπέρ μας και γνωρίζοντας ότι έχουμε κάποιο τέτοιο γονίδιο, να είμαστε πιο προσεκτικοί από άλλους. Αν, για παράδειγμα, έχουμε ιστορικό καρδιαγγειακών παθήσεων στην οικογένεια, έχουμε ένα λόγο παραπάνω να προσέχουμε τη διατροφή και το βάρος μας, να μην καπνίζουμε και να ασκούμαστε. Αν υπάρχει ιστορικό καρκίνου του μαστού στη γιαγιά, τη μητέρα ή τη θεία μας, είναι σκόπιμο να κάνουμε συχνότερα προληπτικές εξετάσεις από άλλες γυναίκες. Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχει και η καλή κληρονομικότητα. Αυτό σημαίνει ότι αν έχουμε αιωνόβιους συγγενείς, τότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι έχουμε κάτι κληρονομήσει από αυτούς. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι αιωνόβιοι έχουν ένα γενετικό υπόβαθρο που τους «επιτρέπει» τη μακροζωία επειδή βρίσκονται κατά κανόνα σε καλή υγεία, ανεξάρτητα από το πνευματικό τους επίπεδο, την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση, τη διατροφή ή τις άλλες συνήθειές τους. Έτσι, θεωρούν ότι από τη μια πλευρά υπάρχουν ένα
ή περισσότερα γονίδια που τους κάνουν να γερνούν με πιο αργό ρυθμό από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν προφανώς κάποιες μεταλλάξεις σε άλλα γονίδια που ευθύνονται, έως ένα βαθμό, για την εμφάνιση ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία, όπως είναι τα καρδιαγγειακά, ο διαβήτης, κάποιοι καρκίνοι και το Αλτσχάιμερ.
4. Ο ρόλος του περιβάλλοντος
Το περιβάλλον παίζει ρόλο στη μακροβιότητα, αλλά μικρότερο από ό,τι νομίζουμε. Στον ανεπτυγμένο κόσμο, όπου το νερό είναι καθαρό, υπάρχει αποχετευτικό σύστημα και δεν
κινδυνεύουμε από επιδημίες, η επιβάρυνση από το περιβάλλον εστιάζεται κυρίως στη ρύπανση της ατμόσφαιρας, που αναμφισβήτητα επηρεάζει τη θνησιμότητα. Αν, όμως, συνυπολογίσουμε και τις κακές συνήθειές μας στην περιβαλλοντική επιβάρυνση, τότε φτάνει
να επηρεάζει το πόσο θα ζήσουμε κατά 30 με 40%.
| Τι μαθαίνουμε μελετώντας τους αιωνόβιους
Οι επιστήμονες μελετούν τις συνήθειες των αιωνόβιων, ψάχνοντας να βρουν ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά, οι συνήθειες και οι επιλογές τους που τους εξασφάλισαν τη μακροβιότητα. Η πλειονότητα των αιωνόβιων δηλώνουν ότι: ➜ Στην καθημερινότητά του πρέπει να λέει κανείς «δεν βαριέσαι...» ή «έχει ο Θεός» και να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες με χιούμορ. ➜ Έτρωγαν πολλά λαχανικά και λίγο κρέας. ➜ Ήταν γενικά εξωστρεφείς, δραστήριοι και εξασκούσαν το μυαλό τους. Το κοινό όλων ήταν η αγάπη γι’ αυτό που έκαναν. ➜ Δεν ήταν νευρωτικοί. Οι αιωνόβιες γυναίκες, μάλιστα, διακρίνονται για την κατανόηση και τη συνεργατικότητά τους σε σύγκριση με τις γυναίκες που φτάνουν μόνο το μέσο προσδόκιμο ζωής. ➜ Δεν κάπνιζαν, παρά μόνο σε ποσοστό 3%. ➜ Ήταν αδύνατοι. Ελάχιστοι αιωνόβιοι έχουν παχύνει κατά τη διάρκεια της ζωής τους. ➜ Ήταν παντρεμένοι και είχαν ισχυρούς οικογενειακούς και κοινωνικούς δεσμούς. Πολλοί, μάλιστα, αναφέρουν ότι ο ευτυχισμένος γάμος είναι το «κλειδί» της μακροβιότητάς τους. |
2η ΕΝΟΤΗΤΑ
Η σημασία της διατροφής και της άσκησης
1. Μεσογειακή διατροφή: το «κλειδί» για τη µακροζωία
Έως τώρα ήταν γνωστό ότι η μεσογειακή διατροφή προστατεύει από τις καρδιοπάθειες, μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου και τις πιθανότητες για Αλτσχάιμερ. Επιπλέον, πρόσφατη εργασία (δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «British Medical Journal») με επικεφαλής την ομότιμη καθηγήτρια Διατροφής και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών
κ. Αντωνία Τριχοπούλου απέδειξε ότι η μικρή κατανάλωση κρασιού, τα πολλά φρούτα και λαχανικά, το ελαιόλαδο, όπως επίσης και ο περιορισμός του κρέατος, αποτελούν «διαβατήριο» για υγιή βαθιά γεράματα. Η μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 23.000 άτομα, έδειξε ότι όσοι από τους συμμετέχοντες ακολουθούσαν πιστά τη μεσογειακή διατροφή, είχαν 14% περισσότερες πιθανότητες να βρίσκονται στη ζωή 8 χρόνια αργότερα.
Περί τίνος πρόκειται: Η μεσογειακή διατροφή είναι η δίαιτα που ακολουθούν ή τουλάχιστον ακολουθούσαν οι κάτοικοι στις χώρες της Μεσογείου. Τρώμε, λοιπόν, παραδοσιακά όλοι πολλά λαχανικά, φρούτα, όσπρια και δημητριακά (π.χ. μακαρόνια, ψωμί, κουσκούς) και χρησιμοποιούμε ως κύριο λιπίδιο το ελαιόλαδο. Από την άλλη πλευρά, καταναλώνουμε όλοι περιορισμένο κρέας. Υπάρχουν όμως και διαφοροποιήσεις που, εξαιτίας αυτών, η ελληνική παραδοσιακή διατροφή, επειδή επικεντρώνεται στα όσπρια και τα λαχανικά, αποτελεί την καλύτερη έκφραση της μεσογειακής
διατροφής. Ωστόσο, παρά τις έρευνες που έχουν γίνει, οι διατροφολόγοι δεν μπορούν να γνωρίζουν ποιο συγκεκριμένο συστατικό του κάθε μεσογειακού τροφίμου δρα βοηθητικά για την υγεία και τη μακροζωία μας. Αυτό που ξέρουν με βεβαιότητα είναι πως υπάρχει μία συνέργεια. Και για να μας το εξηγήσουν, λένε χαρακτηριστικά πως τα λαχανικά, για παράδειγμα, έχουν από μόνα τους 4.000 ουσίες που δεν τις έχουν ακόμα αναλύσει όλες και δεν γνωρίζουν αν ευθύνεται μία από όλες ή ο συνδυασμός περισσότερων για το καλό που κάνει στον οργανισμό μας η κατανάλωσή τους σε μεγάλες ποσότητες.
2. Ας βάλουµε στο πιάτο µας τα πάντα
Η μεσογειακή δίαιτα παρουσιάζει ένα πολύ μεγάλο πλεονέκτημα: δεν είναι απαγορευτική και επιτρέπει τα πάντα, απλώς σε περιορισμένες ποσότητες.
Πολύ σημαντικές τροφές είναι:
➜ Τα φρούτα και τα λαχανικά: Σκόπιμο είναι να τρώμε τουλάχιστον 2-3 φρούτα και 2-3 μερίδες λαχανικών καθημερινά. Τα λαχανικά αποτελούν όχι μόνο σαλάτες, αλλά και κύρια γεύματα, όπως είναι οι πίτες, που περιέχουν συνδυασμό λαχανικών και χόρτων, αλλά και τα λαδερά, που είναι μαγειρεμένα με ελαιόλαδο, κρεμμύδι, σκόρδο και πολλά μυρωδικά. Σύμφωνα, άλλωστε, με επιδημιολογικές μελέτες, η υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών συνδέεται με μειωμένη συχνότητα εμφάνισης διάφορων μορφών καρκίνου. Επίσης, μας δίνουν πολύ κάλιο, που ρίχνει την πίεση, και περιέχουν ένα πλήθος βιταμινών και αντιοξειδωτικών ουσιών που δρουν ευνοϊκά σε διάφορα νοσήματα.
➜ Τα ψάρια, που χρειάζεται να καταναλώνονται 2-3 φορές την εβδομάδα. Αντίθετα, το κόκκινο κρέας πρέπει να περιορίζεται στις 2-4 φορές το μήνα, ενώ τα πουλερικά και τα αυγά στις 2 φορές την εβδομάδα.
➜ Το ελαιόλαδο, που είναι ένα τρόφιμο πολύ μεγάλης αξίας, αφού αποδεδειγμένα βοηθά την υγεία μας. Ελαττώνει την ολική χοληστερίνη χωρίς όμως να επηρεάζει την καλή, δρα ευνοϊκά στα τριγλυκερίδια, πράγμα που σημαίνει πως αν καταναλώσουμε σε ένα γεύμα ελαιόλαδο, τα τριγλυκερίδια δεν αυξάνονται τόσο όσο αν καταναλώναμε άλλα είδη λιπιδίων. Επίσης, παρεμποδίζει τη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας, αφού με την κατανάλωσή του δεν οξειδώνεται η «κακή» χοληστερίνη. Περιέχει δε, εκτός από τη γνωστή βιταμίνη Ε, άλλα 200 μικροσυστατικά, των οποίων η ευεργετική δράση μελετάται ακόμα.
➜ Τα γαλακτοκομικά, από τα οποία πρέπει να καταναλώνουμε 1-2 μερίδες την ημέρα. Καλό είναι να επιλέγουμε τα χαμηλά σε λιπαρά, κυρίως αν έχουμε πρόβλημα βάρους ή αυξημένα λιπίδια στο αίμα.
➜ Τα όσπρια, που είναι καλό να τα καταναλώνουμε τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα, όπως πρέπει να γίνεται και με τις ελιές και τους ξηρούς καρπούς. Τα όσπρια μας δίνουν πρωτεΐνες εξίσου σημαντικές με τα γαλακτοκομικά και το κρέας, αν συνδυαστούν μεταξύ τους ή με άλλες αμυλούχες τροφές, όπως π.χ. το ρύζι.
➜ Τα δημητριακά (ψωμί και ζυμαρικά ολικής άλεσης, μη αποφλοιωμένο ρύζι κλπ.), που δεν πρέπει να αποφεύγονται, όπως θεωρούν κάποιοι, αλλά μπορούν να καταναλώνονται σε ποσότητα 4 μερίδων την ημέρα.
➜ Τα γλυκά, που όμως δεν περιέχουν λιπαρά, βούτυρο και κρέμα. Μπορούμε να προτιμήσουμε τα παραδοσιακά μας γλυκά, που δεν απαγορεύονται από τη μεσογειακή διατροφή, αλλά επιτρέπονται 2 φορές την εβδομάδα, και είναι φτιαγμένα με μέλι, ξηρούς καρπούς, αλεύρι και ελαιόλαδο.
➜ Τα ποτά της μεσογειακής διατροφής: Πολύ νερό (τουλάχιστον 6-8 ποτήρια την ημέρα), κρασί σε περιορισμένες ποσότητες, αφεψήματα, όπως είναι το φασκόμηλο και το χαμομήλι, που γίνονται από βότανα τα οποία, όπως και τα χόρτα, περιέχουν ουσίες πολύ ευεργετικές για την υγεία μας.
3. Ας πιούµε και ένα ποτηράκι
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το λίγο αλκοόλ παίζει βοηθητικό ρόλο στην προοπτική της μακροζωίας. Πιθανώς, επειδή το αλκοόλ ανεβάζει την «καλή» χοληστερίνη και, επίσης, επειδή μειώνει τη συγκολλητικότητα των αιμοπεταλίων. Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το κρασί, αλλά με όλων των τύπων τα αλκοολούχα ποτά. Οι ειδικοί επικεντρώνονται, βέβαια, στο κρασί, γιατί εκτός των άλλων περιέχει τα αντιοξειδωτικά του σταφυλιού και, επίσης, γιατί με το κρασί -σε αντίθεση με τα «σκληρά» ποτά- μειώνεται η πιθανότητα της κατάχρησης (ειδικά όταν το κρασί συνοδεύει τα γεύματα), που είναι επικίνδυνη. Σύμφωνα με έρευνες, 1-2 ποτήρια κρασιού ημερησίως για τις γυναίκες και 2-3 για τους άνδρες φάνηκε να συμβάλλουν έως και κατά 24% στην προστασία από τη θνησιμότητα. Αντίστοιχα, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε και για το 1 ποτήρι ουίσκι, που παρέχει κι αυτό προστασία από τη στεφανιαία νόσο, απλώς θα πρέπει να περιορίζεται κανείς σε αυτό το ένα. Οι ενδείξεις που υπάρχουν λένε πως είναι η ίδια η αιθυλική αλκοόλη που βοηθά και που υπάρχει σε όλα τα αλκοολούχα ποτά.
4. Καιρός για δίαιτα
Όταν ένας άνθρωπος διατηρεί το σωματικό του βάρος λίγο κάτω από το μέσο όρο, ανοίγει το δρόμο για τη μακροβιότητά του. Βέβαια, όταν μιλάμε για αδύνατους ανθρώπους, δεν εννοούμε όσους επιδίδονται σε εξαντλητικές δίαιτες, αλλά αυτούς που τρέφονται σωστά, παίρνοντας όλα τα απαραίτητα στοιχεία (βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία), και κάτι τέτοιο εξασφαλίζεται από τη μεσογειακή δίαιτα. Το αυξημένο βάρος και ειδικότερα η συσσώρευση τοπικού πάχους -η κοιλιά- σχετίζονται με αυξημένη πιθανότητα πρώιμου θανάτου. Μελέτη μεγάλης κλίμακας του Ινστιτούτου Γήρανσης στις ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της οποίας επιστήμονες παρακολούθησαν 250.000 άτομα, ηλικίας 51-72 ετών, για 9 χρόνια, έδειξε ότι οι άνδρες με τη μεγαλύτερη περίμετρο μέσης εμφάνισαν αυξημένη πιθανότητα θανάτου.
Σύμφωνα, μάλιστα, με όλες τις έρευνες, φαίνεται πως μετά την ηλικία των 65 ετών το μέσο βάρος των ανθρώπων μειώνεται. Αυτό δεν συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι αδυνατίζουν σε αυτή την ηλικία ή επειδή ξεκινούν τότε κάποια δίαιτα, αλλά επειδή οι αδύνατοι είναι κατά κανόνα οι άνθρωποι που ζουν μετά τα 65, ενώ -δυστυχώς- οι παχύσαρκοι έχουν συνήθως πεθάνει. Άλλωστε, η παχυσαρκία είναι συνδεδεμένη με ένα ευρύτερο νοσολογικό φάσμα, αφού τα παχύσαρκα άτομα εμφανίζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό διαβήτη, υπερλιπιδαιμία, υπέρταση, καρδιοπάθειες, αλλά και ορισμένες μορφές καρκίνου.
5. Ας ξεκινήσουµε γυµναστική
Η καινούργια τάση της επιστήμης είναι πως ένας άνθρωπος πρέπει να διατηρείται αδύνατος καίγοντας, με σωματική δραστηριότητα, τις θερμίδες που παίρνει από την τροφή του. Το μίνιμουμ της άσκησης είναι 3 ώρες και το ιδανικό 6 ώρες την εβδομάδα. Οι ειδικοί εξηγούν πως δεν γνωρίζουν ακριβώς τους μηχανισμούς, αλλά σύμφωνα με τα αποτελέσματα μεγάλων επιδημιολογικών ερευνών, φαίνεται πως η σωματική δραστηριότητα (χωρίς να είναι υπερβολική), σε συνδυασμό με πλήρη διατροφή, παίζει σημαντικό ρόλο στη μακροζωία. Μάλιστα, οι ειδικοί του Πανεπιστημίου της Ουψάλα διαπίστωσαν ότι, σε ανθρώπους μέσης ηλικίας, η συστηματική σωματική άσκηση παρατείνει τη ζωή τους, όπως ακριβώς θα συνέβαινε και αν ήταν καπνιστές που έκοψαν το κάπνισμα.
| Περισσότερα χρόνια θα ζήσουν: ➜ Οι γυναίκες: Στους 10 αιωνόβιους, οι 9 είναι γυναίκες. Οι θεωρίες για την υπεροχή των γυναικών είναι ποικίλες: από την προστατευτική δράση των οιστρογόνων και το χαμηλό σίδηρο, που συνεπάγεται τη μειωμένη παραγωγή των φθοροποιών ελευθέρων ριζών, έως το ότι οι γυναίκες είναι πιο κοινωνικές. Επίσης, από την άλλη πλευρά, οι γυναίκες έχουν καλύτερη σχέση με τους γιατρούς και την πρόληψη, αλλά και εκτίθενται σε λιγότερους κινδύνους λόγω επαγγέλματος (π.χ. εργατικά ατυχήματα), αλλά και ιδιοσυγκρασίας (π.χ. επικίνδυνη οδήγηση) σε σχέση με τους άνδρες. Ας μην ξεχνάμε πως, παραδοσιακά τουλάχιστον, μέχρι πρόσφατα οι γυναίκες δεν κάπνιζαν σε τόσο μεγάλο ποσοστό όσο οι άνδρες, αλλά ούτε και είχαν τόσο άγχος, άστατη ζωή και κακή διατροφή. Ωστόσο, οι λιγοστοί άνδρες που ξεπερνούν τα 100 παρουσιάζουν λιγότερα προβλήματα υγείας σε σύγκριση με τις γυναίκες. ➜ Οι παντρεμένοι από ό,τι οι ανύπαντροι, οι χωρισμένοι και οι χήροι: Επειδή έχουν πιο σταθερή ζωή, τρώνε πιο υγιεινά και πιο προσεγμένα, φροντίζουν περισσότερο την υγεία τους (πάνε πιο συχνά στο γιατρό και κάνουν τακτικά εξετάσεις) και έχουν καλύτερη κοινωνική και σεξουαλική ζωή… |
3η ΕΝΟΤΗΤΑ
Ανοίγοντας το δρόμο για τη μακροζωία
1. Τσιγάρο ή µακροζωία; Ας διαλέξουµε
Σύμφωνα με όλους τους ειδικούς, αλλά και πληθώρα επιδημιολογικών ερευνών, το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά τη μακροβιότητα! Το τσιγάρο μάς κλέβει κατά μέσο όρο 10 χρόνια ζωής, ενώ αποτελεί τη σημαντικότερη αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί. Αν, λοιπόν, το κόψουμε, θα κερδίσουμε χρόνια ζωής, καθώς και: μεγαλύτερες πιθανότητες να κάνουμε παιδί, διπλάσιες πιθανότητες να μην πάθουμε έμφραγμα, τριπλάσιες πιθανότητες να μην πάθουμε εγκεφαλικό και 20πλάσιες πιθανότητες να μην πάθουμε καρκίνο του πνεύμονα. Αυτό, όμως, που είναι πολύ σημαντικό, είναι να γνωρίζουμε πως και το παθητικό κάπνισμα προκαλεί σοβαρές βλάβες στην υγεία, γι’ αυτό και χρειάζεται να σεβόμαστε, αλλά και να απαιτούμε, την εφαρμογή των μέτρων για την καθολική απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους δημόσιους χώρους. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγουμε την έκθεση τη δική μας, αλλά και των παιδιών μας, στον καπνό, ακόμα κι αν δεν πρόκειται για κάποιο δημόσιο χώρο αλλά για το σπίτι μας ή εκείνο των φίλων μας.
2. Ο ρόλος της θετικής σκέψης
Οι ήρεμοι άνθρωποι, που βλέπουν τα πράγματα θετικά και έχουν καλή ψυχολογία, φαίνεται να έχουν το προβάδισμα έναντι των διαρκώς αγχωμένων όσον αφορά τη μακροβιότητα. Με το μειωμένο στρες πρέπει να σχετίζεται και το ότι, σύμφωνα με έρευνες, οι θρήσκοι άνθρωποι ζουν περισσότερο, ίσως επειδή νιώθουν ότι έχουν μία άνωθεν προστασία και είναι πιο ήρεμοι, αφού νιώθουν πιο ασφαλείς. Δεν υπάρχουν, βέβαια, πολλά επιστημονικά δεδομένα που να το τεκμηριώνουν, επειδή είναι πολύ δύσκολο να μετρηθεί η ψυχική ηρεμία. Γνωρίζουμε, όμως, πως το άγχος παίζει ρόλο στη θνησιμότητα. Σίγουρα, όσον αφορά τη στεφανιαία νόσο, ξέρουμε πως η ξαφνική ψυχολογική επιβάρυνση μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο θάνατο. Έτσι, πιστεύουμε πως και η μακροχρόνια ψυχολογική επιβάρυνση, μέσω μηχανισμών που δεν γνωρίζουμε πολύ καλά, μπορεί επίσης να επηρεάσει την υγεία μας.
3. Αν ασκούµε το µυαλό µας, θα ζήσουµε περισσότερο
Έχει βρεθεί από επιστημονικές έρευνες πως οι πλούσιοι, οι μορφω- μένοι και οι άνθρωποι ανώτερου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου ζουν περισσότερο από τους άλλους. Ίσως επειδή έχουν τη δυνατότητα να μαθαίνουν, να ενημερώνονται, να φροντίζουν για την πρόληψη και να έχουν καλύτερη πρόσβαση σε γιατρούς κλπ. Επιπλέον, όσοι διαθέτουν υψηλότερο δείκτη IQ, έχουν γρηγορότερες αντιδράσεις σε ξαφνικά γεγονότα, πράγμα που τους βοηθά να ζουν πολύ περισσότερο σε σχέση με τους υπόλοιπους. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι γενικά οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν το μυαλό τους σε όλη τους τη ζωή έχουν πιθανότητες να ζήσουν πολύ. Όπως κάθε σωματική, έτσι και κάθε νοητική δραστηριότητα συμβάλλει στη μακροζωία. Μάλιστα, έχει βρεθεί πως ακόμα και το ενδιαφέρον ή η επιθυμία να κάνει κάποιος καινούργια πράγματα, ακόμα και αν τελικά δεν τα καταφέρνει, συμβάλλουν στη μακροζωία του.
4. Ναι στον ύπνο, αλλά µε µέτρο
Αντίθετα με τα όσα πιθανώς πιστεύουμε, ο ύπνος δεν παίζει καταλυτικό ρόλο στη μακροβιότητα. Οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ότι όσοι έχουν
διαταραγμένο ύπνο, έχουν και μεγαλύτερη θνησιμότητα. Κανείς, όμως, δεν ξέρει αν είναι ο ύπνος ο οποίος ευθύνεται ή αν υπάρχει κάποια υποκείμενη διαταραχή που επηρεάζει τόσο τη μακροβιότητα όσο και την ποιότητα του ύπνου. Οι γενικές οδηγίες λένε πως πρέπει κανείς να κοιμάται 7 με 8 ώρες την ημέρα, όχι όμως περισσότερο. Σύμφωνα με κάποιες έρευνες, ο μεσημεριανός ύπνος, η σιέστα, συντελεί στην προοπτική της μακροζωίας. Μετά από μια έντονη ημέρα, βοηθά στη ρύθμιση των κατεχολαμινών, που επηρεάζουν την υγεία της καρδιάς, και ισοδυναμεί σε περισσότερες ώρες ύπνου από ό,τι ο αντίστοιχος βραδινός. Σύμφωνα, μάλιστα, με πρόσφατη μελέτη του Τμήματος Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, η σιέστα μπορεί να ελαττώσει τα καρδιαγγειακά επεισόδια έως και 37%.
5.Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη
Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία και το τσεκάπ είναι κάτι που δεν αναβάλλεται. Χρειάζεται να πηγαίνουμε στο γιατρό όσο συχνά είναι απαραίτητο και να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες του. Πρέπει να ελέγχουμε την κατάσταση της καρδιάς μας, τα μάτια μας, την υγεία του γυναικολογικού μας συστήματος οι γυναίκες, αλλά και να προσέχουμε την αρτηριακή μας πίεση, το λιπιδαιμικό μας προφίλ, το διαβήτη κλπ. Για να το καταλάβουμε, αρκεί ίσως να δούμε 2 χαρακτηριστικά παραδείγματα:➜ Η υψηλή και αρρύθμιστη αρτηριακή πίεση στην ηλικία των 50 ετών «κλέβει» περίπου 5 χρόνια ζωής. ➜ Οι κάτοικοι των ανεπτυγμένων χωρών ζουν περισσότερο επειδή έχουν καταφέρει να μειώσουν παράγοντες κινδύνου όπως ο διαβήτης, το κάπνισμα και η υπέρταση.
6. Τα ατυχήµατα απειλούν τη µακροβιότητα
Οι Έλληνες είμαστε μαζί με τους Πορτογάλους οι πρώτοι στα τροχαία ατυχήματα στην Ευρώπη. Γι’ αυτό, χρειάζεται να είμαστε συνετοί στην οδήγηση και να ακολουθούμε όλους τους κανόνες ασφαλείας, όπως είναι η χρήση κράνους στο μηχανάκι και ζώνης στο αυτοκίνητο. Επίσης, ας προσπαθήσουμε στην καθημερινή μας ζωή να μειώσουμε τις πιθανότητες τραυματισμών, που μπορεί να μας στερήσουν τη μακροβιότητα, κυρίως αν λόγω επαγγέλματος ή ιδιοσυγκρασίας εκτιθέμεθα συχνά σε κινδύνους.
Δεν υπάρχουν σχόλια: