ΤΟ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟ ΠΕΤΑΛΟ ΤΗΣ ΑΠΟΝΕΥΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
Το SMAS είναι ένα επίπεδο που εκτείνεται από τους κροταφίτες μυς στα πλάγια έως τους μετωπιαίους μυς προς τα επάνω. Το κατώτερο όριο του SMAS είναι το μυώδες πλάτυσμα του λαιμού. Το πρόσθιο όριο του SMAS ξεκινά από τους σφιγκτήρες των βλεφάρων και εκτείνεται έως τον τραπεζοειδή μυ. Στο τριχωτό της κεφαλής, το SMAS είναι η μετωποϊνιακή απονεύρωση (1, 2).
ΖΩΝΕΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Το εύρος των εκφράσεων του προσώπου είναι εφικτό μέσω της προσάρτησης των μυών του προσώπου στο SMAS και την εννεύρωση από τους 5 κλάδους του προσωπικού νεύρου (κρανιακού νεύρου VII). Ο κροταφικός κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει τον μετωπιαίο μυ, το σφιγκτήρα των βλεφάρων και τους ανώτερους μυς του αυτιού. Μια ζώνη χειρουργικού κινδύνου εκτείνεται από το πλάγιο τμήμα του φρυδιού μέχρι τον τράγο του ωτός (Εικόνα 1). Στην περιοχή αυτή, ο κροταφικός κλάδος του προσωπικού νεύρου διατρέχει επιφανειακά το SMAS πάνω από τον κροταφίτη μυ μέχρι να φτάσει βαθιά στον μετωπιαίο μυ. Οι επεμβάσεις στην περιοχή αυτή μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στον κροταφικό κλάδο του προσωπικού νεύρου, με αποτέλεσμα αδυναμία του ασθενούς να σηκώνει το ομόπλευρο φρύδι και να κλείνει εντελώς τα βλέφαρα (3).
Ο ζυγωματικός κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει τους ανελκτήρες του χείλους, το βυκανητή μυ, τους ρινικούς μυς και ένα μέρος του σφιγκτήρα. Ο παρειακός κλάδος του προσωπικού νεύρου αλληλοκαλύπτεται στα περισσότερα σημεία εννεύρωσής του με το ζυγωματικό κλάδο. Ο οριακός κάτω γναθιαίος κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει τους μυς του κάτω χείλους. Λόγω της θέσης του κατά μήκος του χαμηλότερου ορίου της κάτω γνάθου κάτω από το μυώδες πλάτυσμα, ο οριακός κάτω γναθιαίος κλάδος του προσωπικού νεύρου είναι ευάλωτος σε βλάβες κατά τη διάρκεια δερματοχειρουργικών επεμβάσεων (Εικόνα 1). Οι βλάβες αυτού του νεύρου προκαλούν πτώση της ομόπλευρης γωνίας του στόματος.
Ο αυχενικός κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει το μυώδες πλάτυσμα, προκαλώντας εκτόπιση προς το πλάι και προς τα κάτω της ομόπλευρης γωνίας του στόματος. Ο αυχενικός κλάδος του προσωπικού νεύρου μπορεί να υποστεί βλάβες από επεμβάσεις που διενεργούνται στο πρόσθιο τρίγωνο του λαιμού, άλλη μια ζώνη χειρουργικού κινδύνου. Το πρόσθιο τρίγωνο του λαιμού σχηματίζεται από τη μέση γραμμή του γενειακού ογκώματος έως τη σφαγιτιδική εντομή, στο πίσω μέρος από το πρόσθιο όριο του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός και στο πάνω μέρος από το κάτω όριο της κάτω γνάθου (Εικόνα 2).
Η τρίτη ζώνη χειρουργικού κινδύνου είναι το οπίσθιο τρίγωνο του λαιμού, το οποίο σχηματίζεται στο πρόσθιο μέρος από το οπίσθιο όριο του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός, στο οπίσθιο μέρος από το πρόσθιο όριο του τραπεζοειδούς μυός και στο κάτω μέρος από την κλείδα (Εικόνα 3). Οι επεμβάσεις που διενεργούνται στο οπίσθιο τρίγωνο του λαιμού μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στο παραπληρωματικό νεύρο (κρανιακό νεύρο 11), το οποίο παρέχει κινητική εννεύρωση στον τραπεζοειδή μυ και τον στερνοκλειδομαστοειδή μυ. Οι βλάβες του παραπληρωματικού νεύρου έχουν ως αποτέλεσμα δυσλειτουργία και αναπηρία του ώμου (4).
Τρίδυμο νεύρο
Η αισθητηριακή εννεύρωση της κεφαλής και του λαιμού παρέχεται από τους 3 κλάδους του τρίδυμου νεύρου (κρανιακό νεύρο V). Ο οφθαλμικός (V1) κλάδος του τρίδυμου νεύρου εννευρώνει το δέρμα του άνω χείλους, τη ράχη της ρινός και ένα μέρος του ρινικού τοιχώματος, καθώς επίσης και τους έσω και πλάγιους κανθούς. Ο άνω γναθιαίος κλάδος (V2) του τρίδυμου νεύρου εννευρώνει το δέρμα των κάτω βλεφάρων, ένα τμήμα του ρινικού τοιχώματος, το άνω χείλος, το ζυγωματικό τμήμα των παρειών και τα πρόσθια τμήματα του κροτάφου. Ο κάτω γναθιαίος κλάδος (V3) του τρίδυμου νεύρου εννευρώνει το κάτω χείλος, το κάτω γναθιαίο τμήμα της παρειάς και τα οπίσθια τμήματα του κροταφικού μέρους του τριχωτού της κεφαλής.
Καρωτιδικές αρτηρίες
Το κεφάλι και ο λαιμός διαθέτουν πλούσιο αγγειακό σύστημα. Το περισσότερο αρτηριακό αίμα προέρχεται από τους εξωτερικούς κλάδους των καρωτίδων (Εικόνα 4). Η έσω καρωτίδα διακλαδίζεται στην οφθαλμική αρτηρία, η οποία διακλαδίζεται περαιτέρω στην υπερκόγχια και στην υπερτροχίλια αρτηρία. Οι κλάδοι αυτοί αιματώνουν το μέτωπο. Ένας μείζων κλάδος της έξω καρωτίδας είναι η προσωπική αρτηρία. Η αρτηρία αυτή διακλαδίζεται από την έξω καρωτίδα στο λαιμό και συνεχίζεται κάτω από το χαμηλότερο όριο της άνω γνάθου μέχρι το πρόσθιο όριο του μασητήρα, όπου κατόπιν κατευθύνεται προς τα επάνω, προς τη μύτη, και γίνεται η γωνιαία αρτηρία πριν ενωθεί τελικά με την υπερτροχίλια αρτηρία στον έσω κανθό (5). Από την προσωπική αρτηρία διακλαδίζεται η επιπολής κροταφική αρτηρία, η οποία προχωρά προς τα πάνω, μπροστά από το αυτί. Η επιπολής κροταφική αρτηρία μπορεί να ψηλαφηθεί και πρέπει να απολινώνεται ή να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων. Η έξω καρωτίδα αιματώνει επίσης το τριχωτό της κεφαλής μέσω της επιπολής κροταφικής αρτηρίας, του οπίσθιου ωτιαίου κλάδου της επιπολής κροταφικής αρτηρίας και της ινιακής αρτηρίας.
Προσωπικές φλέβες
Όπως συμβαίνει και με το αρτηριακό σύστημα, και το φλεβικό σύστημα της κεφαλής και του λαιμού κυριαρχείται από την προσωπική φλέβα. Η γωνιώδης φλέβα του προσώπου αντλεί φλεβικό αίμα από το αίμα, τα μάτια και τη μύτη πριν γίνει η προσωπική φλέβα. Η προσωπική φλέβα συνδέεται με το υποκόγχιο τρήμα, το οποίο αδειάζει στο βαθύ πτερυγοειδές πλέγμα. Το κάτω τμήμα της προσωπικής φλέβας προχωρά μαζί με την προσωπική αρτηρία προς το λαιμό, όπου αδειάζει στην έξω σφαγίτιδα φλέβα. Επειδή οι φλέβες του προσώπου δεν έχουν βαλβίδες, η ροή του αίματος μπορεί να είναι διπλής κατεύθυνσης, οδηγώντας σε άμεση εξάπλωση των λοιμώξεων στο κρανίο.
ΣΧΟΛΙΟ
Όλες οι δερματολογικές επεμβάσεις απαιτούν γνώση του ασθενούς για βελτιστοποίηση των εκβάσεων. Στο άρθρο αυτό, κάνουμε σύντομη ανασκόπηση της ανατομίας του κεφαλιού και του λαιμού, ρίχνοντας φως σε μερικές από τις γνωστές ζώνες χειρουργικού κινδύνου. Για δερματοχειρουργικές επεμβάσεις υψηλότερου βαθμού δυσκολίας, απαιτείται λεπτομερέστερη ανασκόπηση.
Στο 2ο μέρος της σειράς αυτής, θα γίνει σύντομη ανασκόπηση της βασικής δερματικής αναδόμησης.
Εικόνα 1. Πλάγια άποψη των κλάδων του προσωπικού νεύρου, των μυών έκφρασης του προσώπου και του τριχωτού της κεφαλής. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.
Εικόνα 2. Πλάγια άποψη του πρόσθιου τριγώνου του λαιμού. Απεικονίζεται τομή του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός για να φανούν οι δομές που βρίσκονται από κάτω. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.
Εικόνα 3. Πλάγια άποψη του παραπληρωματικού νεύρου στο οπίσθιο τρίγωνο του λαιμού. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.
Εικόνα 4. Πλάγια άποψη των μυών έκφρασης του προσώπου και των αρτηριών του προσώπου. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.
Το SMAS είναι ένα επίπεδο που εκτείνεται από τους κροταφίτες μυς στα πλάγια έως τους μετωπιαίους μυς προς τα επάνω. Το κατώτερο όριο του SMAS είναι το μυώδες πλάτυσμα του λαιμού. Το πρόσθιο όριο του SMAS ξεκινά από τους σφιγκτήρες των βλεφάρων και εκτείνεται έως τον τραπεζοειδή μυ. Στο τριχωτό της κεφαλής, το SMAS είναι η μετωποϊνιακή απονεύρωση (1, 2).
ΖΩΝΕΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Το εύρος των εκφράσεων του προσώπου είναι εφικτό μέσω της προσάρτησης των μυών του προσώπου στο SMAS και την εννεύρωση από τους 5 κλάδους του προσωπικού νεύρου (κρανιακού νεύρου VII). Ο κροταφικός κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει τον μετωπιαίο μυ, το σφιγκτήρα των βλεφάρων και τους ανώτερους μυς του αυτιού. Μια ζώνη χειρουργικού κινδύνου εκτείνεται από το πλάγιο τμήμα του φρυδιού μέχρι τον τράγο του ωτός (Εικόνα 1). Στην περιοχή αυτή, ο κροταφικός κλάδος του προσωπικού νεύρου διατρέχει επιφανειακά το SMAS πάνω από τον κροταφίτη μυ μέχρι να φτάσει βαθιά στον μετωπιαίο μυ. Οι επεμβάσεις στην περιοχή αυτή μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στον κροταφικό κλάδο του προσωπικού νεύρου, με αποτέλεσμα αδυναμία του ασθενούς να σηκώνει το ομόπλευρο φρύδι και να κλείνει εντελώς τα βλέφαρα (3).
Ο ζυγωματικός κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει τους ανελκτήρες του χείλους, το βυκανητή μυ, τους ρινικούς μυς και ένα μέρος του σφιγκτήρα. Ο παρειακός κλάδος του προσωπικού νεύρου αλληλοκαλύπτεται στα περισσότερα σημεία εννεύρωσής του με το ζυγωματικό κλάδο. Ο οριακός κάτω γναθιαίος κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει τους μυς του κάτω χείλους. Λόγω της θέσης του κατά μήκος του χαμηλότερου ορίου της κάτω γνάθου κάτω από το μυώδες πλάτυσμα, ο οριακός κάτω γναθιαίος κλάδος του προσωπικού νεύρου είναι ευάλωτος σε βλάβες κατά τη διάρκεια δερματοχειρουργικών επεμβάσεων (Εικόνα 1). Οι βλάβες αυτού του νεύρου προκαλούν πτώση της ομόπλευρης γωνίας του στόματος.
Ο αυχενικός κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει το μυώδες πλάτυσμα, προκαλώντας εκτόπιση προς το πλάι και προς τα κάτω της ομόπλευρης γωνίας του στόματος. Ο αυχενικός κλάδος του προσωπικού νεύρου μπορεί να υποστεί βλάβες από επεμβάσεις που διενεργούνται στο πρόσθιο τρίγωνο του λαιμού, άλλη μια ζώνη χειρουργικού κινδύνου. Το πρόσθιο τρίγωνο του λαιμού σχηματίζεται από τη μέση γραμμή του γενειακού ογκώματος έως τη σφαγιτιδική εντομή, στο πίσω μέρος από το πρόσθιο όριο του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός και στο πάνω μέρος από το κάτω όριο της κάτω γνάθου (Εικόνα 2).
Η τρίτη ζώνη χειρουργικού κινδύνου είναι το οπίσθιο τρίγωνο του λαιμού, το οποίο σχηματίζεται στο πρόσθιο μέρος από το οπίσθιο όριο του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός, στο οπίσθιο μέρος από το πρόσθιο όριο του τραπεζοειδούς μυός και στο κάτω μέρος από την κλείδα (Εικόνα 3). Οι επεμβάσεις που διενεργούνται στο οπίσθιο τρίγωνο του λαιμού μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στο παραπληρωματικό νεύρο (κρανιακό νεύρο 11), το οποίο παρέχει κινητική εννεύρωση στον τραπεζοειδή μυ και τον στερνοκλειδομαστοειδή μυ. Οι βλάβες του παραπληρωματικού νεύρου έχουν ως αποτέλεσμα δυσλειτουργία και αναπηρία του ώμου (4).
Τρίδυμο νεύρο
Η αισθητηριακή εννεύρωση της κεφαλής και του λαιμού παρέχεται από τους 3 κλάδους του τρίδυμου νεύρου (κρανιακό νεύρο V). Ο οφθαλμικός (V1) κλάδος του τρίδυμου νεύρου εννευρώνει το δέρμα του άνω χείλους, τη ράχη της ρινός και ένα μέρος του ρινικού τοιχώματος, καθώς επίσης και τους έσω και πλάγιους κανθούς. Ο άνω γναθιαίος κλάδος (V2) του τρίδυμου νεύρου εννευρώνει το δέρμα των κάτω βλεφάρων, ένα τμήμα του ρινικού τοιχώματος, το άνω χείλος, το ζυγωματικό τμήμα των παρειών και τα πρόσθια τμήματα του κροτάφου. Ο κάτω γναθιαίος κλάδος (V3) του τρίδυμου νεύρου εννευρώνει το κάτω χείλος, το κάτω γναθιαίο τμήμα της παρειάς και τα οπίσθια τμήματα του κροταφικού μέρους του τριχωτού της κεφαλής.
Καρωτιδικές αρτηρίες
Το κεφάλι και ο λαιμός διαθέτουν πλούσιο αγγειακό σύστημα. Το περισσότερο αρτηριακό αίμα προέρχεται από τους εξωτερικούς κλάδους των καρωτίδων (Εικόνα 4). Η έσω καρωτίδα διακλαδίζεται στην οφθαλμική αρτηρία, η οποία διακλαδίζεται περαιτέρω στην υπερκόγχια και στην υπερτροχίλια αρτηρία. Οι κλάδοι αυτοί αιματώνουν το μέτωπο. Ένας μείζων κλάδος της έξω καρωτίδας είναι η προσωπική αρτηρία. Η αρτηρία αυτή διακλαδίζεται από την έξω καρωτίδα στο λαιμό και συνεχίζεται κάτω από το χαμηλότερο όριο της άνω γνάθου μέχρι το πρόσθιο όριο του μασητήρα, όπου κατόπιν κατευθύνεται προς τα επάνω, προς τη μύτη, και γίνεται η γωνιαία αρτηρία πριν ενωθεί τελικά με την υπερτροχίλια αρτηρία στον έσω κανθό (5). Από την προσωπική αρτηρία διακλαδίζεται η επιπολής κροταφική αρτηρία, η οποία προχωρά προς τα πάνω, μπροστά από το αυτί. Η επιπολής κροταφική αρτηρία μπορεί να ψηλαφηθεί και πρέπει να απολινώνεται ή να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων. Η έξω καρωτίδα αιματώνει επίσης το τριχωτό της κεφαλής μέσω της επιπολής κροταφικής αρτηρίας, του οπίσθιου ωτιαίου κλάδου της επιπολής κροταφικής αρτηρίας και της ινιακής αρτηρίας.
Προσωπικές φλέβες
Όπως συμβαίνει και με το αρτηριακό σύστημα, και το φλεβικό σύστημα της κεφαλής και του λαιμού κυριαρχείται από την προσωπική φλέβα. Η γωνιώδης φλέβα του προσώπου αντλεί φλεβικό αίμα από το αίμα, τα μάτια και τη μύτη πριν γίνει η προσωπική φλέβα. Η προσωπική φλέβα συνδέεται με το υποκόγχιο τρήμα, το οποίο αδειάζει στο βαθύ πτερυγοειδές πλέγμα. Το κάτω τμήμα της προσωπικής φλέβας προχωρά μαζί με την προσωπική αρτηρία προς το λαιμό, όπου αδειάζει στην έξω σφαγίτιδα φλέβα. Επειδή οι φλέβες του προσώπου δεν έχουν βαλβίδες, η ροή του αίματος μπορεί να είναι διπλής κατεύθυνσης, οδηγώντας σε άμεση εξάπλωση των λοιμώξεων στο κρανίο.
ΣΧΟΛΙΟ
Όλες οι δερματολογικές επεμβάσεις απαιτούν γνώση του ασθενούς για βελτιστοποίηση των εκβάσεων. Στο άρθρο αυτό, κάνουμε σύντομη ανασκόπηση της ανατομίας του κεφαλιού και του λαιμού, ρίχνοντας φως σε μερικές από τις γνωστές ζώνες χειρουργικού κινδύνου. Για δερματοχειρουργικές επεμβάσεις υψηλότερου βαθμού δυσκολίας, απαιτείται λεπτομερέστερη ανασκόπηση.
Στο 2ο μέρος της σειράς αυτής, θα γίνει σύντομη ανασκόπηση της βασικής δερματικής αναδόμησης.
Εικόνα 1. Πλάγια άποψη των κλάδων του προσωπικού νεύρου, των μυών έκφρασης του προσώπου και του τριχωτού της κεφαλής. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.
Εικόνα 2. Πλάγια άποψη του πρόσθιου τριγώνου του λαιμού. Απεικονίζεται τομή του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός για να φανούν οι δομές που βρίσκονται από κάτω. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.
Εικόνα 3. Πλάγια άποψη του παραπληρωματικού νεύρου στο οπίσθιο τρίγωνο του λαιμού. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.
Εικόνα 4. Πλάγια άποψη των μυών έκφρασης του προσώπου και των αρτηριών του προσώπου. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.
Δεν υπάρχουν σχόλια: