Μια γυναίκα πεθαίνει κάθε 18 λεπτά στην Ευρώπη από Καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας, ενώ η νόσος αποτελεί τον 2ο συχνότερο καρκίνο παγκοσμίως, για γυναίκες κάτω των 45 ετών.
Στην Ελλάδα, περίπου 600 γυναίκες διαγιγνώσκονται με Καρκίνο στον Τράχηλο της Μήτρας κάθε χρόνο, ενώ υπολογίζεται ότι ετησίως 250 Ελληνίδες χάνουν τη μάχη με τη ζωή, εξαιτίας του. Όμως, ο ΚΤΜ μπορεί να προληφθεί και να «πολεμηθεί», τόσο μέσω της πρωτογενούς πρόληψης, όπερ σημαίνει εμβολιασμός, αλλά και μέσω της δευτερογενούς πρόληψης, δηλαδή με τεστ ΠΑΠ. Εσείς θα αγνοήσετε τόσο ισχυρά «όπλα»;O Καρκίνος του Τραχήλου της Μήτρας είναι ο δεύτερος πιο συχνός γυναικολογικός καρκίνος, μετά τον Καρκίνο του Μαστού. Συνήθως, προσβάλλει προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και υπολογίζεται ότι παγκοσμίως συνολικά 500.000 γυναίκες αναπτύσσουν Κ.Τ.Μ. κάθε χρόνο, εκ των οποίων οι 270.000 θα καταλήξουν από τη νόσο. Ωστόσο στην Ευρώπη, το πρόβλημα είναι σε μικρότερη κλίμακα λόγω της εφαρμογής προληπτικών προγραμμάτων μαζικού ελέγχου (ΠΑΠ τεστ).
Στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν υπάρχει εθνικό σύστημα πληθυσμιακού ελέγχου και η εκτέλεση του ΠΑΠ τεστ είναι ευκαιριακή, η πληροφόρηση ελλιπής και η θνητότητα άγνωστη. Το ποσοστό των γυναικών στη χώρα μας που υποβάλλονται στην εξέταση αυτή δεν ξεπερνά πιθανόν το 20% και δεν αφορά συνήθως ομάδες γυναικών υψηλού κινδύνου. Παρόλ’ αυτά η Ελλάδα εμφανίζεται συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες να έχει χαμηλή θνησιμότητα από Κ.Τ.Μ.. «Υπολογίζεται ότι, περίπου 400-600 γυναίκες εμφανίζουν τη νόσο ετησίως, εκ των οποίων οι 150-200 αναμένεται να αποβιώσουν από αυτή», υποστηρίζει μιλώντας στο Thita, ο κ. Εμμανουήλ Διακομανώλης, Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογίας Τραχήλου και Κολποσκόπησης.
Ο ιός HPV
Η λοίμωξη από τον ιό HPV –Human Papilloma Virus, Ιός των Ανθρωπίνων Κονδυλωμάτων-, θεωρείται σήμερα η συχνότερη σεξουαλικά μεταδιδόμενη νόσος σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπολογίζεται ότι, το 80% των γυναικών θα μολυνθούν από τον ιό αυτό κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής τους ζωής, οι περισσότερες χωρίς να το γνωρίζουν.
Ωστόσο, θα πρέπει να τονιστεί, σύμφωνα με τον Καθηγητή, ότι η λοίμωξη με τον ιό HPV, στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι παροδική, ενώ το ποσοστό των γυναικών που τελικά θα αναπτύξουν καρκίνο είναι μικρό.
Στις περιπτώσεις που η λοίμωξη με τον ιό HPV επιμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε μόνο μπορεί να δημιουργήσει αλλοιώσεις στον τράχηλο, που με το χρόνο μπορεί να εξελιχθούν σε διηθητικό καρκίνο. «Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι, η λοίμωξη σε νέα κοπέλα δεν είναι ένδειξη θεραπείας. Είναι μια συχνή λοίμωξη που μπορεί να υποχωρήσει από μόνη της. Επομένως, είναι ευθύνη των γιατρών που ενέχονται σε αυτό τον έλεγχο ενός παθολογικού τεστ ΠΑΠ μιας γυναίκας που έχει λοίμωξη, το πώς θα παρακολουθήσουν αυτή τη γυναίκα. Η σωστή πορεία είναι πρώτα η διάγνωση με τεστ ΠΑΠ, μετά κολποσκόπηση από ειδικό γιατρό και μετά να αποφασιστεί ή όχι η θεραπεία. Άσκοπες θεραπείες σε νέες γυναίκες έχουν μερικές φορές επιπτώσεις σοβαρότερες από την ίδια τη λοίμωξη», καταλήγει ο κ. Διακομανώλης.
Οι τύποι HPV 16 και 18
Συνηθίζουμε να αποκαλούμε το εμβόλιο, εμβόλιο κατά του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας. Στην πραγματικότητα πρόκειται για εμβόλιο έναντι συγκεκριμένων τύπων ιών, των HPV 16 και 18, οι οποίοι είναι οι πλέον επικίνδυνοι τύποι και θεωρούνται ογκογόνοι. «Από την οικογένεια των HPV ιών μας ενδιαφέρουν περίπου 40 ιοί, οι οποίοι είναι βλεννοτρόποι και προσβάλλουν τα επιθήλια, το γεννητικό σύστημα της γυναίκας. Από αυτούς, εστιάζουμε την προσοχή μας σε 15 ιούς περίπου που είναι οι ογκογόνοι και από αυτούς τους 15, οι ιοί 16 και 18 όχι μόνο είναι οι πλέον συχνοί –ιδιαίτερα ο 16- για την εμφάνιση Κ.Τ.Μ., αλλά και τρομερά επικίνδυνοι. Επομένως, ένα εμβόλιο που προφυλάσσει από αυτούς τους δυο ιούς, είναι μεγάλη προσφορά ενάντια στον Κ.Τ.Μ., γι’ αυτό και παραφράζοντας το αποκαλούμε εμβόλιο κατά του Κ.Τ.Μ.», εξηγεί ο κ. Διακομανώλης.
Οι δυο αυτοί ιοί προκαλούν προκαρκινικές ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις (CIN 2-3) και Κ.Τ.Μ., καθώς και καρκίνο σε άλλα σημεία του γεννητικού συστήματος της γυναίκας, όπως ο κόλπος και το αιδοίο. Έγκυρες επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι ουσιαστικά όλοι (99,7%) οι καρκίνοι του Τ.Μ. προκαλούνται από τη λοίμωξη με τον ιό HPV, καθώς και το 40% τουλάχιστον των καρκίνων του αιδοίου. Ειδικότερα οι τύποι 16 και 18 ευθύνονται για το 70% των καρκίνων του τραχήλου, το 50-60% των CIN 2-3 και το 80-90% των καρκίνων του πρωκτού.
Η πρωτογενής πρόληψη: το εμβόλιο
Η ανάπτυξη των εμβολίων έναντι ορισμένων τύπων ιών HPV αποτελεί μια μακρόχρονη και επίμονη επιστημονική προσπάθεια, η οποία ξεκίνησε το 1993 και απέδωσε καρπούς με τη δημοσίευση, το 2002, της πρώτης επιτυχημένης εφαρμογής εμβολιασμού στον άνθρωπο έναντι του ιού HPV 16. Τα εμβόλια που είναι προληπτικά, δηλαδή αφορούν γυναίκες που δεν έχουν ακόμη μολυνθεί από τους τύπους του ιού από τους οποίους προστατεύει το εμβόλιο.
Εξετάσεις πριν τον εμβολιασμό για τις μεγαλύτερες γυναίκες
Ο έλεγχος της ομάδας γυναικών 15-26 ετών, προ του εμβολιασμού, με ειδικές εξετάσεις που θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν μια παρούσα ή παρελθούσα λοίμωξη από τους ιούς HPV τύπους 16 και 18, αποτελεί προς το παρόν αντικείμενο διχογνωμίας, σύμφωνα με τον κ. Διακομανώλη, για τους εξής λόγους: Οι ορολογικές εξετάσεις θεωρούνται αναξιόπιστες και υπολογίζεται να είναι αρνητικές περίπου στις μισές περιπτώσεις γυναικών που έχουν ήδη μολυνθεί με τους ιούς αυτούς στο παρελθόν.
Και αυτό γιατί, οι εξετάσεις που στηρίζονται στην ανίχνευση του HPV-DNA προσδιορίζουν μόνο τη μόλυνση κατά τη στιγμή της εξέτασης και δεν μπορούν να διακρίνουν μεταξύ της παροδικής ή εμμένουσας λοίμωξης. Η διάκριση αυτών των τύπων λοίμωξης είναι σημαντική, γιατί στις παροδικές λοιμώξεις το εμβόλιο ενδεχομένως είναι ωφέλιμο, αυξάνοντας τα επίπεδα αντισωμάτων άνω των επιπέδων της φυσικής ανοσίας, ενώ στην εμμένουσα δεν αναμένεται να έχει κανένα αποτέλεσμα. Ο προ του εμβολιασμό έλεγχος για ταυτοποίηση των ιών HPV 16 και 18, θα αύξανε κατά πολύ το κόστος του εμβολιασμού, ιδιαίτερα αν αυτό αφορούσε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα.
Κλείνοντας, θα λέγαμε ότι, ο προ εμβολισμού έλεγχος για ταυτοποίηση των ιών HPV 16 και 18 μπορεί να εξατομικευθεί ανάλογα με τις οδηγίες του γυναικολόγου για τον καθορισμό της HPV λοίμωξης.
Τα δυο εμβόλια: Cervarix και Gardasil
Το εμβόλιο κατά του Κ.Τ.Μ. διατίθεται σε δυο εμπορικές ονομασίες: Cervarix και Gardasil. Τα δυο αυτά εμβόλια που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, έχουν ομοιότητες και διαφορές, συνεπώς σύμφωνα με τον Καθηγητή δεν μπορούν να συγκριθούν. «Το ένα, το Gardasil, είναι τετραδύναμο και έχει σχεδιαστεί για 4 ιούς -16, 18, 6, 11- δηλαδή περιλαμβάνει και τους ιούς που είναι υπεύθυνοι για τη δημιουργία κονδυλωμάτων, ενώ το άλλο, το Cervarix, είναι μόνο για τους ιούς 16 και 18. Έχουν, όμως, διαφορετικά χαρακτηριστικά. Το Cervarix στοχεύει βασικά στους δυο ιούς. Στοχεύει σε αυτό που λέγεται cross protection, διασταυρούμενη προστασία σε ότι αφορά και άλλους δυο ιούς τον 31 και 45 που είναι υπεύθυνοι για ογκογόνους ιούς. Φυσικά, οι κλινικές μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη. Αν, όμως, αυτό αποδειχθεί, τότε αυξάνεται η κάλυψη που παρέχει το εμβόλιο αυτό. Διότι μιλάμε με επιστημονικά δεδομένα και όχι με εικασίες.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό του Cervarix είναι ένα καινούριο ανοσοενισχυτικό συστατικό που περιέχει, το οποίο κλινικά φαίνεται να αυξάνει τα αντισώματα και τη διάρκεια ζωής τους, αλλά και αυτό θα πρέπει να το δούμε όταν θα τελειώσουν οι κλινικές μελέτες. Θα έλεγα ότι και τα δυο εμβόλια είναι απολύτως ασφαλή, επομένως και τα δυο εμβόλια παρέχουν την προστασία που πρέπει να παρέχουν», υποστηρίζει ο κ. Διακομανώλης.
Να σημειωθεί ότι, η παρατηρούμενη μέγιστη διάρκεια προστασίας μέχρι σήμερα είναι 5,5 έτη, κατά τα οποία η αποτελεσματικότητα του Cervarix διατηρείται.
ΠΑΠ Τεστ ή Εμβόλιο κατά του Κ.Τ.Μ.;
Το εμβόλιο δεν μπορεί να αντικαταστήσει το ΠΑΠ τεστ, λέει κατηγορηματικά ο κ. Διακομανώλης. «Έχει δοθεί η εντύπωση ότι το εμβόλιο θα δώσει τις λύσεις για τον Κ.Τ.Μ.. Το εμβόλιο θα συμβάλλει να μην πεθαίνουν νέες γυναίκες, που βρίσκονται στη πιο δημιουργική φάση της ζωής τους. Δεν ξέρετε πόσο δύσκολο είναι για μένα, ακόμη και σήμερα, να διαγιγνώσκω καρκίνο σε νέες γυναίκες. Γιατί κάθε τέτοιος καρκίνος θα μπορούσε να αποφευχθεί, αλλά πάντα κάποιο λάθος έχει γίνει. Το τεστ ΠΑΠ θα συνεχίσει να είναι μαζί μας στα χρόνια που έρχονται. Ο εμβολιασμός δεν αποτελεί πανάκεια», υποστηρίζει ο κ. Διακομανώλης.
ΗΛΙΚΙΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ Παρά το γεγονός ότι τα εμβόλια συνιστώνται για γυναίκες 9-26 ετών φαίνεται να προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία σε κορίτσια ηλικίας μεταξύ 9-15 ετών, όπως δείχνουν έγκυρες επιστημονικές μελέτες. Πιο συγκεκριμένα:
- Ηλικία 9-15 ετών: Η ηλικία που συνιστάται ο εμβολιασμός είναι αυτή, η αρχή δηλαδή της εφηβείας, πριν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, το εμβόλιο προσφέρει μεγαλύτερη προστασία σε αυτές τις ηλικίες, λόγω πρόκλησης υψηλού τίτλου αντισωμάτων. Στην Ελλάδα, η Γνωμοδοτική Επιτροπή του υπουργείου Υγείας, πρότεινε την εισαγωγή του εμβολίου στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για κορίτσια ηλικίας 12-13 χρόνων. Στην ηλικία αυτή, ο εμβολιασμός γίνεται από παιδιάτρους.
- Ηλικία 15-26 ετών: Όσες από τις γυναίκες δεν έχουν ακόμη αρχίσει τη σεξουαλική τους δραστηριότητα, αναμένεται να έχουν αντίστοιχη απάντηση στο εμβόλιο με αυτές της προηγούμενης ομάδας. Τα δεδομένα των κλινικών μελετών δείχνουν ότι, τα αποτελέσματα του εμβολιασμού δεν θα είναι το ίδιο ικανοποιητικά στην περίπτωση που οι γυναίκες αυτές έχουν ήδη μολυνθεί από τους ιούς HPV 16 και 18 που καλύπτουν κατά βάση τα δυο εμβόλια. Ωστόσο και οι γυναίκες αυτής της ομάδας μπορούν να εμβολιάζονται γιατί δεν είναι απαραίτητο να έχουν μολυνθεί και από τους δυο τύπους ιών.
- Γυναίκες μεγαλύτερες των 26: Μέχρι στιγμής υπάρχουν στοιχεία πρόκλησης ανοσολογικής απάντησης σε γυναίκες ηλικίας έως 55 ετών από το εμβόλιο Cervarix. Τα στοιχεία δείχνουν παρόμοια ανοσογονικότητα με αυτή που εμφανίζεται στις ηλικίες 15-26 ετών. Παρά το γεγονός ότι, ο κίνδυνος για λοίμωξη από τον ιό HPV φθίνει με το πέρασμα των χρόνων, οι γυναίκες αυτής της ομάδας παραμένουν σε κίνδυνο έκθεσης. Άρα ο εμβολιασμός ενδεχομένως να είναι επωφελής, υπάρχει όμως επιφύλαξη λόγω της απουσίας δεδομένων κλινικής αποτελεσματικότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια: