Φοβίες

Τα άτομα που υποφέρουν από φοβίες βιώνουν παράλογο φόβο, τρόμο ή πανικό όταν έρχονται αντιμέτωποι με συγκεκριμένο αντικείμενο, κατάσταση ή δραστηριότητα. Πολλά άτομα με φοβίες αναπτύσσουν τέτοια τρομερή επιθυμία να αποφύγουν την πηγή του φόβου ώστε η επιθυμία αυτή εμποδίζει την εργασία τους, την οικογενειακή ζωή και τις κοινωνικές σχέσεις. Οι φοβίες μπορεί να πάρουν πολλές διαφορετικές μορφές.

• Οι ειδικές φοβίες είναι αβάσιμοι φόβοι συγκεκριμένων αντικειμένων ή καταστάσεων. Σχεδόν απεριόριστος αριθμός αντικειμένων ή καταστάσεων μπορεί να προκαλέσει ειδικές φοβίες πχ φόβος πτήσης, υψοφοβία…
• Η κοινωνική φοβία είναι φόβος του ατόμου ότι θα έλθει σε τρομερά δύσκολη θέση μπροστά σε άλλα άτομα. Η συχνότερη κοινωνική φοβία είναι ο φόβος ομιλίας ενώπιον κοινού.
• Η αγοραφοβία είναι ο φόβος του ατόμου να βρεθεί σε κατάσταση που μπορεί να πυροδοτήσει κρίση πανικού και από την οποία η διαφυγή είναι δύσκολη. Πολλά άτομα με αγοραφοβία καθηλώνονται στα σπίτια τους. Άλλοι αποφεύγουν τους ανοικτούς χώρους, να στέκονται σε ουρά ή να βρίσκονται σε πολυσύχναστους χώρους.

Ειδικές φοβίες

Οι ειδικές φοβίες σχετίζονται με ειδικά αντικείμενα ή καταστάσεις όπως πτήση, ύψη, βελόνες αιμοληψίας, αράχνες ή φίδια. Οι ειδικές φοβίες γενικά είναι συχνότερες στις γυναίκες από ότι στους άνδρες και συνήθως εμφανίζονται κατά την παιδική ηλικία. Η διάγνωση ειδικής φοβίας (ή κοινωνικής φοβίας) μπορεί να τεθεί εάν η έκθεση του ατόμου σε συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση προκαλεί άγχος (συχνά εκφραζόμενο ως κρίση πανικού). Το άτομο αναγνωρίζει επίσης την παράλογη φύση του φόβου και το άγχος που προκαλεί η φοβία διαταράσσει τη ζωή του ατόμου.

Κοινωνική φοβία

Στην κοινωνική φοβία, επίσης καλούμενη κοινωνική αγχώδη διαταραχή υπάρχει υπερβολικό άγχος και υπερβολική ανησυχία επίδοσης σε καθημερινές κοινωνικές καταστάσεις. Τα άτομα με κοινωνική φοβία βιώνουν επίμονο, έντονο και χρόνιο φόβο ότι οι άλλοι τους παρακολουθούν και τους κρίνουν και ότι οι πράξεις τους μπορεί να προκαλέσουν ντροπή ή εξευτελισμό. Ο φόβος τους μπορεί να είναι τόσο σοβαρός ώστε να διαταράσσει την εργασία τους ή την παρακολούθηση στο σχολείο και άλλες συνηθισμένες δραστηριότητες. Αν και πολλά άτομα με κοινωνική φοβία αναγνωρίζουν ότι ο φόβος τους να είναι μαζί με άλλα άτομα μπορεί να είναι αναίτιος και υπερβολικός δεν είναι σε θέση να τον ξεπεράσουν. Συχνά ανησυχούν για μέρες ή εβδομάδες πριν από την κατάσταση που τους προκαλεί φόβο.

Η κοινωνική φοβία μπορεί να περιοριστεί μόνο σε έναν τύπο κατάστασης, όπως ο φόβος του ατόμου να μιλήσει δημόσια σε επίσημες ή ανεπίσημες περιστάσεις, ή το να τρώει ή να πίνει μπροστά σε άλλα άτομα. Στη σοβαρότερη της μορφή η φοβία μπορεί να είναι τόσο εκτεταμένη, ώστε το άτομο να βιώνει συμπτώματα σχεδόν κάθε φορά που είναι μαζί με άλλα άτομα. Η κοινωνική φοβία μπορεί να προκαλεί κοινωνική αναπηρία και μπορεί να εμποδίζει το άτομο από το να πάει στην εργασία του ή στο σχολείο για αρκετές μέρες. Πολλά άτομα με αυτή τη νόσο δυσκολεύονται να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν φιλίες.

Συχνά το έντονο άγχος της κοινωνικής φοβίας συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα όπως:

• Κοκκίνισμα
• Έντονη εφίδρωση
• Τρεμούλα
• Άλλα συμπτώματα άγχους όπως δυσχέρεια ομιλίας, ναυτία ή στομαχική δυσφορία

Αυτά τα συμπτώματα που είναι ορατά αυξάνουν το φόβο της απόρριψης και έτσι γίνονται για το άτομο επιπρόσθετη εστία φόβου. Ο φόβος αυτός μπορεί να προκαλέσει τη δημιουργία φαύλου κύκλου. Η κοινωνική φοβία συχνά προσβάλλει ολόκληρες οικογένειες και μπορεί να συνοδεύεται από κατάθλιψη ή αλκοολισμό.

Η κοινωνική φοβία μπορεί να προκαλέσει μειωμένη αυτοεκτίμηση και κατάθλιψη στο άτομο. Τα άτομα με κοινωνική φοβία μπορεί να καταναλώνουν αλκοόλ ή άλλες ουσίες, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη εξάρτησης, προκειμένου να μειώσουν το άγχος τους και να βελτιώσουν την κατάθλιψη. Ορισμένα άτομα με κοινωνική φοβία μπορεί επίσης να πάσχουν και από άλλες αγχώδεις διαταραχές όπως διαταραχή πανικού και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

• Περίπου 4% των ενηλίκων υποφέρουν από κοινωνική φοβία
• Η κοινωνική φοβία προσβάλλει διπλάσια τις γυναίκες από ότι τους άνδρες, αν και για αυτή τη διαταραχή το ποσοστό των ανδρών που ζητά βοήθεια είναι υψηλότερο
• Αυτή η διαταραχή τυπικά ξεκινά στην παιδική ηλικία ή την πρώιμη εφηβεία και σπάνια μετά τα 25 έτη
• Τα αίτια της φοβίας δεν είναι πλήρως κατανοητά. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία η κοινωνική φοβία μπορεί να είναι κληρονομήσιμη αλλά ορισμένα άτομα με κοινωνική φοβία μπορεί να αναπτύξουν φοβία παρατηρώντας τη συμπεριφορά των άλλων και τις επιπτώσεις της, διεργασία η οποία καλείται μάθηση μέσω παρατήρησης ή κοινωνική μίμηση προτύπου. Η κοινωνική φοβία συχνά εκδηλώνεται σε άτομα με ιστορικό παιδικής συστολής.

Θεραπεία της κοινωνική φοβίας

Η κοινωνική φοβία αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά από δύο μορφές θεραπείας, τη φαρμακοθεραπεία και μια ειδική μορφή βραχύχρονης ψυχοθεραπείας που καλείται γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (ΓΣΘ)

Φάρμακα

Τα φάρμακα που χορηγούνται είναι αντικαταθλιπτικά, όπως οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης.