Το Ελικοβακτηρίδιο του Πυλωρού (Helicobacter pylori)

Το βακτηρίδιο του έλκους.

 

Το 1983 οι B.J. Marshall και J.R. Warren διαπίστωσαν ότι στο στομάχι πολλών ασθενών που έπασχαν από χρόνια γαστρίτιδα ή πεπτικό έλκος υπήρχε ένα μικρόβιο το οποίο κατάφεραν να καλλιεργήσουν και να απομονώσουν και το ονόμασαν, λόγω του σχήματος και της θέσης του, Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

Για την ανακάλυψή τους δε αυτή τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 2005.

Η ανακάλυψη του Ελικοβακτηρίδιου του πυλωρού, αποκάλυψε και την αιτιοπαθογένεια πολλών παθήσεων του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου και καθόρισε νέους τρόπους θεραπείας τους.

Οι επιστήμονες πίστευαν, μέχρι τότε, ότι το έλκος οφείλεται σε διαιτητικούς παράγοντες, στο άγχος, στην τοξική δράση ορισμένων ενδογενών παραγόντων, όπως το υδροχλωρικό οξύ και η πεψίνη του στομάχου και σε λήψη αναλγητικών φαρμάκων όπως π.χ. η ασπιρίνη. Παρά το γεγονός ότι και σήμερα ακόμα δεν αμφισβητείται ο σημαντικός ρόλος του υδροχλωρικού οξέος του στομάχου και η ελκογόνος δράση της ασπιρίνης, οι θεωρίες αυτές δεν μπορούσαν να ερμηνεύσουν πολλά ερωτήματα σχετικά με την αιτιοπαθογένεια του πεπτικού έλκους.

Με τα νέα αυτά δεδομένα, παθήσεις όπως η γαστρίτιδα, το πεπτικό έλκος και το λέμφωμα του στομάχου είναι σήμερα κατανοητές και ιάσιμες. Ακόμα και ο καρκίνος του στομάχου θεωρείται ότι μπορεί να προληφθεί.

Το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter pylori) είναι ένα μικροαερόφιλο Gram (-) βακτηρίδιο, το οποίο έχει σχήμα ελικοειδές, εξ’ ου και το όνομα του. Χαρακτηριστικό του είναι η ικανότητα του να ζει και να επιβιώνει σε πολύ όξινο περιβάλλον, όπως είναι το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο και είναι αρκετά κινητικό.

Καταπίνεται και εγκαθίσταται στη βλεννογόνο του πεπτικού συστήματος, όπου παράγει διάφορες ουσίες, με τις οποίες απομυζά τους χυμούς των κυττάρων και προκαλεί τελικά εξασθένηση και βλάβη του βλεννογόνου, όπως γαστρίτιδα και πεπτικό έλκος.

Έχει δε αποδειχθεί ότι είναι ένας από τους κύριους παράγοντες δημιουργίας πεπτικών ελκών, καθώς και για το ότι ευθύνεται για το σύνολο σχεδόν των άλλων παθήσεων του γαστρεντερολογικού συστήματος, όπως γαστρίτιδα, δυσπεψία κλπ.

Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες αναφέρουν ότι το Ελικοβακτηρίδιο ευθύνεται για το 90% περίπου του δωδεκαδακτυλικού έλκους και για το 75% του γαστρικού έλκους.

Επίσης, μια πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη επιβεβαίωσε τη σύνδεση του Ελικοβακτηριδίου με την ανάπτυξη καρκίνου και λεμφώματος του στομάχου. Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του στομάχου σε ασθενείς με χρόνια γαστρίτιδα από το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού υπολογίζεται ότι είναι 6 φορές μεγαλύτερος από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού είναι το πρώτο βακτηρίδιο το οποίο αναγνωρίστηκε επίσημα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) ως καρκινογόνος παράγοντας 1ης τάξεως.

Φορέας του Ελικοβακτηριδίου είναι ο ανθρώπινος οργανισμός και μεταδίδεται μέσω της εντεροστοματικής οδού. Ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι το μικρόβιο αυτό υπάρχει και σε νερά των πηγαδιών. Επίσης, έχει ανευρεθεί στα κόπρανα του ανθρώπου. Με την κατάποση μολυσμένου υλικού το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού αποικίζει το βλεννογόνο του στομάχου.

Ο αποικισμός αρχίζει από την παιδική ηλικία και εξαρτάται από διάφορους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες και κακές συνθήκες υγιεινής, δηλαδή έλλειψη κατάλληλου νερού και σύγχρονης τουαλέτας, όχι συχνό πλύσιμο χεριών με σαπούνι, η πυκνοκατοίκηση, η γενετική προδιάθεση και διάφοροι άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Σχεδόν τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού είναι φορείς του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και αυτό σχετίζεται περισσότερο με την κοινωνικοοικονομική τάξη παρά με τη φυλετική. Στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες περισσότερο από το 50% του πληθυσμού είναι φορείς, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες το Ελικοβακτηρίδιο παρουσιάζεται στο 50% των ατόμων ηλικίας από 15-20 ετών.

Επίσης, το Ελικοβακτηρίδιο προσβάλλει περίπου το 50% των ατόμων ηλικίας άνω των 60 ετών σε σύγκριση με το 20% των ατόμων κάτω των 40 ετών.

Το 50% των Ελλήνων, κυρίως άνω των 30 ετών, υπολογίζεται ότι φέρει στον οργανισμό του το Ελικοβακτηρίδιο.

Η λοίμωξη με το Ελικοβακτηρίδιο έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις στις χώρες της Ασίας και της Αφρικής, όπου η μόλυνση παρατηρείται σε μεγάλο ποσοστό στην παιδική ηλικία, γεγονός που θεωρείται ότι έχει ιδιαίτερη σημασία για την πρόκληση καρκίνου του στομάχου.

Επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μας δεν μπορεί από μόνο του να εξολοθρεύσει το Ελικοβακτηρίδιο, αυτό μπορεί να βρίσκεται στο στομάχι για δεκαετίες χωρίς όμως να εκδηλώνονται και τα απαραίτητα συμπτώματα.

Ασθενείς με τη νόσο Αλτσχάιμερ έχουν ψηλό ποσοστό λοίμωξης από το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

Τον συσχετισμό του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού με τη νόσο Αλτσχάιμερ έδειξαν τα αποτελέσματα πρωτοποριακής έρευνας της Γαστρεντερολογικής κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου και της Γ’ Νευρολογικής κλινικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που παρουσιάστηκαν στη διάρκεια του 25ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της νόσου Αλτσχάιμερ.

Οι μελέτες έδειξαν ότι οι ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ έχουν ψηλό ποσοστό ενεργού λοίμωξης από το ελικοβακτηρίδιο στο στομάχι και επιπλέον διαπιστώθηκε ότι η εκρίζωση του ενδεχομένως να μεταβάλει τη φυσική πορεία της νόσου σε 2-5 χρόνια, ιδιαίτερα όταν αυτή είναι στα αρχικά της στάδια.

Στο πλαίσιο της έρευνας μελετήθηκαν 65 ασθενείς με Αλτσχάιμερ, εκ των οποίων το 88% είχε ενεργή λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο. Μετά την εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου οι ασθενείς άρχισαν να επικονωνούν με το περιβάλλον και να βοηθούν τον εαυτό τους.

Η ανίχνευση του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού

Η ανίχνευση του Ελικοβακτηριδίου στον οργανισμό, εκτός από την επεμβατική μέθοδο της βιοψίας μέσω ενδοσκόπησης, γίνεται εξίσου αποτελεσματικά με πολύ μεγάλη ακρίβεια και αξιοπιστία, με τη μέθοδο της «Αναπνοής» (Breath Test), καθώς επίσης και με την ανίχνευση του αντιγόνου του Ελικοβακτηριδίου στα κόπρανα (HpSA Test), επειδή αυτό αποβάλλεται μέσω των κοπράνων.

Η ανίχνευση των αντισωμάτων του Ελικοβακτηριδίου στο αίμα, δεν είναι τόσο αξιόπιστη μέθοδος, επειδή τα αντισώματα αυτά μειώνονται πολύ αργά (1-3 χρόνια), ώστε αυτά να εξακολουθούν να παραμένουν στο αίμα ασθενών και μετά την επιτυχή εκρίζωση του Ελικοβακτηριδίου, δίδοντας έτσι ψευδώς θετικά αποτελέσματα.

Η ανίχνευση του αντιγόνου του Ελικοβακτηριδίου στα κόπρανα (HpSA Test - Helicobacter Pylori Stool Antigen) έχει εγκριθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και συνάδει και με τις τελευταίες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Maastricht), ως μία αξιόπιστη μη επεμβατική μέθοδος ανίχνευσης του Ελικοβακτηριδίου προ και μετά τη θεραπεία.

Έχει ευαισθησία 95% και ειδικότητα 94%.

Πέραν του σύγχρονου τρόπου ζωής, τη μόλυνση του περιβάλλοντος και την αλλαγή της διατροφής μας, είναι επίσης πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε και τον ρόλο του Ελικοβακτηριδίου, στην εξέλιξη και εξάπλωση των γαστρεντερικών παθήσεων, για να μπορέσουμε να τις αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα και να βοηθήσουμε στην πρόληψη τους, διασφαλίζοντας έτσι την προάσπιση της υγείας μας και της ποιότητας της ζωής μας.