Η κρίση πανικού μοιάζει με την έκρηξη ενός ηφαιστείου: ξαφνική, έντονη και τρομακτική. Εκεί που όλα είναι μια χαρά,ξαφνικά και χωρίς φανερό λόγο, αισθάνεσαι τρόμο. Σκέφτεσαι ότι δεν θα μπορείς να πάρεις ανάσα και νιώθεις τα πόδια σου να μη σε κρατάνε. Την πρώτη φορά, είναι ιδιαίτερα τρομακτικό, γιατί νομίζεις ότι παθαίνεις καρδιακή προσβολή ή ότι χάνεις τα λογικά σου. Ο φόβος σου κάνει τα πράγματα χειρότερα και αρχίζεις τώρα και
αναπνέεις γρήγορα , γιατί είναι σαν μην σου φτάνει ο αέρας , ενώ η καρδιά σου κοντεύει να πεταχτεί έξω από το στήθος σου με τη δύναμη και την ταχύτητα που χτυπάει. Με άλλα λόγια παθαίνεις κρίση πανικού. Κάπως έτσι περιγράφουν οι περισσότεροι άνθρωποι την πρώτη τους κρίση. Πολλοί αναφέρουν ότι κατά τη διάρκειά της μπορεί να αισθανθούν έντονη άνοδο της θερμοκρασίας του σώματος,σαν να καίγονται , και άλλοι έντονες κρυάδες . Κάποιοι άλλοι βιώνουν σπασμούς σε όλο το σώμα ή μουδιάσματα στα χέρια ή τα πόδια, σαν να έχουν χιλιάδες μυρμήγκια κάτω από το δέρμα τους. Τέλος, οι περισσότεροι,έχουν έντονο πόνο στο στήθος , ανακατωμένο στομάχι και αισθάνονται ότι όπου να 'ναι θα χάσουν τις αισθήσεις τους. Και μάλιστα φοβούνται να δείξουν τι τους συμβαίνει εκείνη την ώρα για να μην τρομάξουν τους άλλους ήνα μην θεωρηθούν τρελοί. Συνήθως φεύγουν έντρομοι και βιαστικοί από το μέρος στο οποίο τους έπιασε η κρίση Αν έχεις πάθει ποτέ κρίση πανικού και διαβάζεις αυτές τις γραμμές, θα καταλάβεις αμέσως για ποιο πράγμα μιλώ. Εκείνος που δεν θα σε καταλάβει είναι όποιος δεν το πέρασε . Σταμάτα να εξηγείς στους άλλους τι είναι ο πανικός, δεν θα σε νιώσουν, αν δεν το έχουν βιώσει. Δεν αποκλείεται μάλιστα να σου πουν ότι όλα είναι στο μυαλό σου . Η ψυχολογία θεωρεί τις κρίσεις πανικού την κορυφή των φαινομένων του άγχους. Θέλω να σου πω ότι η ζωή σου δεν κινδυνεύει από τις κρίσεις. Στην πραγματικότητα αυτά που συμβαίνουν στο σώμα μας κατά τη διάρκεια μιας κρίσης δεν είναι πολύ διαφορετικά από αυτά που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της έντονης σωματικής άσκησης. Εκείνο το οποίο κινδυνεύει για τα καλά είναι η ποιότητα της ζωής σου. Οι περισσότεροι σκέφτονται μέσα τους: κι αν το πάθω μπροστά σε κόσμο τι θα κάνω Σιγά-σιγά, λοιπόν, αρχίζουν να ακρωτηριάζουν την κοινωνική τους ζωή. Καταντάει εφιαλτικό να σταθούν σε μια ουρά ή αισθάνονται σαν να είναι στη φυλακή, αν βρεθούν σε ένα μποτιλιάρισμα . Και αν ακόμα μπορούν να πάνε σε κοινωνικές εκδηλώσεις, η σκέψη μήπως έρθει η κρίση εκείνη τη φορά, τους ακολουθεί σαν σκυλάκι. Δεν μπορούν να τη βγάλουν από το μυαλό τους. Αν βρεθούν σε κλειστό χώρο θέλουν να ξέρουν που είναι η έξοδος , για να ξέρουν από πού θα φύγουν, μόλις έρθει η κρίση. Κι αν βρεθούν έξω από το σπίτι, πολλοί πρέπει να έχουν μαζί τους ένα μπουκαλάκι με νερό. Ασφάλεια αισθάνονται μόνο αν έχουν μαζί τους τα φάρμακά τους Έτσι αναπτύσσεται η καλύτερη φίλη του πανικού, η αγοραφοβία
. Τώρα, πολλοί όλο και κάτι κάνουν για να το αντιμετωπίσουν. Κάποιοι παίρνουν φάρμακα. Βοηθάνε, δεν λέω, αλλά συνήθως, άμα τα κόψει κανείς, άντε πάλι από την αρχή καινούριες κρίσεις ή φόβος μην έρθει καμία εκεί που δεν την περιμένουν. Αυτό συμβαίνει γιατί τα φάρμακα λειτουργούν σαν ένα καπάκι που φράζει το ηφαίστειο. Το ηφαίστειο, όμως, είναι ένας σωλήνας που επικοινωνεί με τα έγκατα της γης. Από τα έγκατα ξεκινάει η λάβα που εκρήγνυται Η κρίση πανικού είναι μια έκρηξη άγχους. Για να σταματήσουν οι ψυχολογικές εκρήξεις πρέπει να σβήσεις την ψυχολογική λάβα από κάτω. Και η μόνη διαδικασία που το κάνει αυτό είναι η καλή και αποτελεσματική ψυχολογική βοήθεια
Θα μπορούσαμε να πούμε πως οι κρίσεις πανικού αποτελούν τη μάστιγα της σύγχρονης εποχής. Τα τελευταία χρόνια όλο και συχνότερα ακούμε τον όρο “Κρίσεις Πανικού” ως ένα πρόβλημα που δυσχεραίνει και επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τη ζωή πολλών ανθρώπων. Στο γραφείο μου προσέρχονται καθημερινά πολλοί άνθρωποι που ταλαιπωρούνται από συμπτώματα της συγκεκριμένης κρίσης. Ας δούμε παρακάτω λοιπόν τι ακριβώς είναι οι κρίσεις πανικού, ποια είναι τα αίτια που τις προκαλούν, τα συνηθισμένα συμπτώματα, πόσο επηρεάζουν τη ζωή ενός ατόμου και με ποιους τρόπους μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Η κρίση πανικού ανήκει στο φάσμα των αγχώδων διαταραχών. Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα περίπου το 1-4% του πληθυσμού παθαίνει κάποια στιγμή στη ζωή του κρίσεις πανικού σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα. Η συχνότητα εμφάνισης είναι μεγαλύτερη σε άτομα μεταξύ 20 και 40 ετών. Στις γυναίκες η διαταραχή είναι 2 έως 3 φορές συχνότερη σε σύγκριση με τους άνδρες.
Τις περισσότερες φορές μια κρίση πανικού εκδηλώνεται εντελώς ξαφνικά. Ο τρόπος εμφάνισης και τα συμπτώματα των κρίσεων δεν είναι πάντα ίδια. Το άτομο που εκδηλώνει μια κρίση πανικού παρουσιάζει αιφνίδια επεισόδια φόβου και άγχους. Η διάρκεια μιας τέτοιας κρίσης είναι πολύ σύντομη, συνήθως μερικά λεπτά (5-10) από τις πρώτες ενδείξεις έως την κορύφωση.
Ας δούμε τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα μιας κρίσης πανικού. Η κρίση πανικού συνοδεύεται από μια σειρά έντονων και επώδυνων σωματικών και γνωστικών συμπτωμάτων που κάνουν το άτομο να υποφέρει. Τέτοια συμπτώματα είναι ζάλη και τρέμουλο, ταχυκαρδία και φτερουγίσματα, τάση λιποθυμίας, έντονη δύσπνοια, μυϊκή ένταση και σφίξιμο, κράμπες και μούδιασμα σε διάφορα μέρη του σώματος, τσιμπήματα, αίσθημα βάρους στο στήθος, αίσθημα πνιγμού (λόγω έλλειψης αέρα), αίσθημα αστάθειας και έλλειψης ισορροπίας, ναυτία και τάση προς έμετο, έντονη εφίδρωση, εξάψεις και ρίγη, αίσθημα πως σβήνει εξαιτίας όλων των συμπτωμάτων που προαναφέρθηκαν.
Το άτομο που παθαίνει για πρώτη φορά κρίση πανικού πιστεύει πως παθαίνει έμφραγμα ή εγκεφαλικό ή ακόμη και πως “τρελάθηκε”. Εκτός από τα σωματικά συμπτώματα η κρίση πανικού συνοδεύεται και από τα ακόλουθα ψυχικά συμπτώματα: υποχόνδρια συμπεριφορά σε σχέση με την υγεία, φόβος του ατόμου πως χάνει τον έλεγχο και οδηγείται στην παράνοια, φόβος για την απώλεια της ζωής, φόβος πως θα ζει μόνιμα με την κρίση πανικού και τα βασανιστικά συμπτώματα που τη συνοδεύουν και πως αυτή η δυσάρεστη εμπειρία θα επαναλαμβάνεται συνέχεια, αποφυγή των κλειστών χώρων ή χώρων όπου συναθροίζεται πλήθος.
Ο συνδυασμός τεσσάρων από τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αρκούν για να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι το άτομο υποφέρει από κρίσεις πανικού.
Το άτομο που εκδηλώνει κρίσεις πανικού τρομοκρατημένο σπεύδει συνήθως στο νοσοκομείο και αρχίζει να υποβάλλεται σε μια σειρά ιατρικών εξετάσεων (καρδιογράφημα, αναλυτικές αιματολογικές εξετάσεις, τομογραφίες, εγκεφαλογράφημα κ.ά) πιστεύοντας ακράδαντα πως πάσχει από κάτι παθολογικό. Αφού ολοκληρωθούν όλες οι απαιτούμενες ιατρικές εξετάσεις και οι γιατροί διαβεβαιώσουν το άτομο πως δεν έχει κάποια σωματική ασθένεια, οι ισχυρές αμφιβολίες παραμένουν και συνήθως αυξάνονται. Το άτομο καθώς συνεχίζει να ταλαιπωρείται από τα έντονα συμπτώματα της κρίσης πανικού αρχίζει να ανησυχεί ολοένα και περισσότερο πως νοσεί από κάτι πολύ σοβαρό, η αγωνία του κορυφώνεται και συνεχίζει να επισκέπτεται διάφορους γιατρούς και να κρέμεται από τα χείλη τους για να ακούσει κάποιο διαγνωστικό πόρισμα.
Οι επανειλημμένες κρίσεις πανικού δρουν σε όλες τις πτυχές της ζωής του ατόμου και επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τη λειτουργικότητα και την καθημερινότητα των ανθρώπων που τις βιώνουν. Στην ουσία η κρίση πανικού είναι σωματοποίηση έντονων ψυχικών συμπτωμάτων, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα πως οι κρίσεις εμφανίζονται όταν είμαστε υπό πίεση και στρες, διότι όπως αναφέρθηκε πιο πάνω τις περισσότερες φορές εμφανίζονται αιφνίδια. Ο πανικός θα μπορούσαμε να πούμε πως λειτουργεί σαν μηχανισμός υπενθύμισης πως τα προβλήματα υπάρχουν και περιμένουν προκειμένου να λυθούν, να κινητοποιηθούμε, να ενεργοποιηθούμε και να αντιδράσουμε.
Οι κύριοι παράγοντες που συμβάλουν στην εκδήλωση των κρίσεων πανικού είναι οι ακόλουθοι: σημαντικά γεγονότα, κυρίως δυσάρεστα αλλά και ευχάριστα που προκαλούν αλλαγές στις συνήθειες, στον τρόπο ζωής και στο πως βλέπουμε τον ίδιο τον εαυτό μας (π.χ. γάμος, απώλεια αγαπημένων προσώπων, σοβαρή ασθένεια, αλλαγή επαγγελματικού περιβάλλοντος, μετακόμιση κ.ά), συνδυασμός πιεστικών γεγονότων και καταστάσεων στη ζωή του ατόμου που προκαλούν έντονο άγχος, όπως η ανεργία, τα οικονομικά προβλήματα, η ένταση και το στρες στον επαγγελματικό τομέα, η κρίση στο γάμο, προβλήματα υγείας στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον, η κατάθλιψη, τα βιώματα του ατόμου, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η ιδιοσυγκρασία ( το βιολογικό υπόβαθρο της συμπεριφοράς), οι στρατηγικές που έχει αναπτύξει το άτομο για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων, η κληρονομική προδιάθεση.
Οι κρίσεις πανικού, όπως και οι άλλες αγχώδεις διαταραχές μπορούν να θεραπευτούν αλλά σε καμιά περίπτωση δεν εξαφανίζονται μόνες τους, ούτε ένα άτομο είναι σε θέση να τις καταπολεμήσει μόνο του. Ιδιαίτερα αποτελεσματικός έχει αποδειχθεί ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής με ψυχοθεραπεία. Οι τεχνικές χαλάρωσης που παρέχει η γιόγκα, το μασάζ, οι ασκήσεις ελέγχου της αναπνοής είναι δυνατό να αποβούν βοηθητικές συμπληρωματικά με την ψυχοθεραπεία στις κρίσεις πανικού.
Μαρίνα Κόντζηλα
Συμβουλευτική Ψυχολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια: