Αντιβιοτικά

Πότε ενδείκνυται η λήψη αντιβιοτικών; Ποιες οι συνέπειες της αλόγιστης χρήσης τους; Τα παιδιά χρειάζονται περισσότερα αντιβιοτικά από τους ενήλικες; Τι πρέπει να προσέχουμε όταν λαμβάνουμε αντιβίωση; Η κ. Ελένη Γιαμαρέλλου, καθηγήτρια Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθύντρια της Δ’ Παθολογικής Κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν», δίνει τις απαντήσεις.

Η σημασία τους στην υγεία μας

Από την ανακάλυψη της πενικιλίνης ως την «εκρηκτική» παραγωγή νέων αντιμικροβιακών ουσιών μεταξύ 1950-1990, η ζωή της ανθρωπότητας άλλαξε σημαντικά. Με τα αντιβιοτικά κατέστη δυνατή η αντιμετώπιση θανατηφόρων, μέχρι τότε, μικροβιακών λοιμώξεων. Η ουσιαστική διαφορά τους από τα άλλα φάρμακα είναι ότι διακόπτονται με την ολοκλήρωση της θεραπείας της λοίμωξης, ώστε να επιτευχθεί εκρίζωσή της και όχι με την ύφεση των συμπτωμάτων, όπως γίνεται με τα παυσίπονα.

Πότε ενδείκνυται η λήψη τους

Αποκλειστικά για τη θεραπεία λοιμώξεων που προκαλούνται από μικρόβια και όχι από ιούς. Ο γιατρός συμπεραίνει τη μικροβιακή φύση μιας λοίμωξης κυρίως από την κλινική εικόνα, αλλά κάποιες φορές χρειάζεται να καταφύγει και σε εργαστηριακές εξετάσεις. Υπάρχουν περισσότερα από 250 είδη ιών που προκαλούν τα ίδια συμπτώματα, δηλαδή καταρροή, βήχα, συνάχι, πονόλαιμο, δακρύρροια και χαμηλό πυρετό -κάτω από 38 βαθμούς. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το κεντρικό σύνθημα είναι «βήχας -πονόλαιμος-συνάχι, ιός είναι θα περάσει». Ο πυρετός, ο οποίος γίνεται υψηλός κατά τη διαδρομή μιας ίωσης, χαρακτηρίζει τις μικροβιακές λοιμώξεις και τότε ο πάσχων πρέπει να απευθυνθεί στο γιατρό του ή στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων.

Λαθεμένες αντιλήψεις

Η χορήγηση ακατάλληλου αντιβιοτικού, η λανθασμένη δοσολογία, αλλά και η πρόωρη διακοπή του συνιστούν κακή χρήση. Κατάχρηση είναι η χορήγηση του αντιβιοτικού σε περιπτώσεις όπου δεν είναι δραστικό -π.χ. ιογενείς λοιμώξεις- και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το ενδεδειγμένο. Ο κόσμος πολλές φορές νομίζει ότι αφού αρρωσταίνει συχνά, φταίει το ότι δεν πήρε αντιβιοτικά -και αυτό είναι λάθος. Κάθε άνθρωπος παθαίνει 3-4 ιώσεις κάθε χρόνο, αλλά η συμπτωματολογία είναι περίπου η ίδια. Τους χειμερινούς μήνες ειδικά, οι ιώσεις μπορεί να είναι τόσο κοντά η μια στην άλλη, που ο πάσχων θεωρεί ότι αποτελούν μία και μόνη προσβολή. Τα αντιβιοτικά δεν βοηθούν στην πρόληψη των ιώσεων. Συχνά, επίσης, ακούγεται ότι χορηγούνται, ώστε μια ιογενής λοίμωξη να μην εξελιχθεί σε μικροβιακή που είναι επίσης λάθος.

Συνέπειες της αλόγιστης χρήσης τους

Με τη λήψη αντιβιοτικών για λοιμώξεις που οφείλονται σε ιούς, δίνουμε την ευκαιρία σε μικρόβια που φιλοξενούνται στο σώμα μας και αποτελούν τις λεγόμενες φυσιολογικές χλωρίδες μας, να αναπτύξουν κώδικες αντοχής στα χορηγούμενα αντιβιοτικά.

Δυστυχώς, αυτές τις πληροφορίες μπορούν να τις μεταβιβάσουν εύκολα σε παθογόνα μικρόβια, που πιθανόν να μας προσβάλουν στο μέλλον. Έτσι, το αντιβιοτικό μας -και όλα τα συγγενή του- θα είναι ανενεργό όταν το χρειαστούμε. Το μέλλον φαντάζει ακόμη πιο ζοφερό, αφού δεν πρόκειται να υπάρξει νέο αντιβιοτικό, τουλάχιστον για τα επόμενα 15 χρόνια.

Ανεπιθύμητες ενέργειες

Η πιο απειλητική ανεπιθύμητη ενέργεια των αντιβιοτικών είναι η εμφάνιση αλλεργικής αντίδρασης -εξάνθημα, πτώση της αρτηριακής πίεσης (shock), δύσπνοια, ταχυκαρδία, λιποθυμία και άμεσος θάνατος.

Άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες μπορεί να είναι δερματικές αντιδράσεις με εξάνθημα μόνο, χωρίς συστηματικά συμπτώματα, δυσπεπτικά ενοχλήματα -ναυτία, εμετός, πόνος στο στομάχι-, διάρροια η οποία μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή, διαταραχές από το συκώτι -αύξηση των ηπατικών ενζύμων- και τους νεφρούς -εμφάνιση νεφρικής ανεπάρκειας.

Εγχειρίδιο χρήσης για τους γονείς

Επειδή τα παιδιά δεν μπορούν να εκφράσουν τα ενοχλήματά τους, απαιτείται εξέταση από τον παιδίατρο για να πιστοποιήσει ότι δεν πάσχουν από μικροβιακή λοίμωξη. Σημαντική διαγνωστική βοήθεια παρέχει η χρήση εύχρηστων διαγνωστικών test που μπορούν να γίνουν και στο ιατρείο του, όπως το strep-test -με κόστος 2 Ευρώ, για το οποίο μπορείτε να ενημερωθείτε από τον παιδίατρο σας. Εκείνος θα κρίνει αν είναι απαραίτητη η χορήγηση αντιβιοτικού.

 

ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΕΤΕ ΠΑΝΤΑ:

• Να ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες του γιατρού και να μην τροποποιείτε από μόνοι σας τη δόση, ούτε να διακόπτετε την αγωγή μόλις αισθανθείτε καλά.
• Να λαμβάνετε την επόμενη δόση στην ώρα της -σημαντική καθυστέρηση στη λήψη της βοηθάει τα μικρόβια να αναπτύσσουν μηχανισμούς αντοχής.
• Να ενημερώνετε το γιατρό για άλλα σκευάσματα που λαμβάνετε -φάρμακα, βότανα, «βιταμίνες», συμπληρώματα διατροφής κ.ά.-, διότι πολλά από αυτά περιέχουν δραστικά συστατικά που αλληλεπιδρούν με κάποια αντιβιοτικά.