ουρολοιμώξεις

 

Ουρολοίμωξη είναι η παρουσία μικροοργανισμών στα ούρα με ή χωρίς συμπτώματα. Σε περίπτωση που ένας μικροοργανισμός υπερβαίνει σε ποσότητα τις 100.000 ανά ml φρέσκου δείγματος ούρων, μιλάμε για ουρολοίμωξη.

Αν το μικρόβιο εντοπίζεται στην ουρήθρα, έχουμε ουρηθρίτιδα, αν εντοπίζεται στην ουροδόχο κύστη-κυστίτιδα, στον προστάτη-προστατίτιδα και στη νεφρική πύελο-πυελονεφρίτιδα.

 Γιατί οι ουρολοιμώξεις προσβάλλουν περισσότερο τις γυναίκες;

Οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς σε ουρολοιμώξεις γιατί η γυναικεία ουρήθρα είναι ανατομικά κοντά στον κόλπο και στον πρωκτό, επιτρέποντας πιο εύκολη πρόσβαση των βακτηρίων, που φυσιολογικά ενδημούν εκεί, στην ουροδόχο κύστη.

 Ποια είναι τα συμπτώματα;

Στην κυστίτιδα το σύνηθες σύμπτωμα είναι η αυξημένη συχνότητα ούρησης (συχνουρία), ο πόνος και η δυσκολία κατά την ούρηση (δυσουρία), το αίσθημα καύσους κατά την ούρηση (καυσουρία) και ο πόνος χαμηλά στην κοιλιά.

Η προστατίτιδα εμφανίζεται συνήθως με πόνο χαμηλά στην πλάτη, λίγα δυσουρικά ενοχλήματα, συχνά πυρετό και έντονο πόνο στη ψηλάφηση του προστάτη με δακτυλική εξέταση.

Η πυελονεφρίτιδα είναι σαφώς πιο σοβαρή κατάσταση, με υψηλό πυρετό με ρίγος, τάση για έμετο, έντονο πόνο στην πλάτη εκεί που ανατομικά αντιστοιχούν οι νεφροί, συχνά μικρός όγκος ούρων.

 Διάγνωση/ Ενδείκνυται η χρήση αντιβιοτικών;

Σε υποψία ουρολοίμωξης είναι απαραίτητο να σταλεί γενική ούρων. Το αποτέλεσμα της γενικής το λαμβάνουμε σε λίγα λεπτά και αν είναι θετικό για νιτρώδη ή πυοσφαίρια, πρέπει ο θεράπων Ιατρός εμπειρικά να ξεκινήσει μία απλή αντιβίωση. Συγχρόνως και προ της έναρξης θεραπείας πρέπει να σταλεί και ένα δείγμα ούρων για καλλιέργεια και αντιβιόγραμμα (ευαισθησία του μικροοργανισμού σε διάφορες αντιβιώσεις). Όταν το αποτέλεσμα γίνει γνωστό ο Ιατρός υποχρεούται να επανεξετάσει τη χορηγούμενη αντιβίωση με βάση τις ευαισθησίες που προέκυψαν.

Ο υπέρηχος ή/και η κυστεοσκόπηση είναι χρήσιμα διαγνωστικά μέσα ιδιαίτερα σε παιδιά και άνδρες, σε υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, σε πυελονεφρίτιδα, σε απομόνωση ασυνήθων μικροοργανισμών, σε επίμονη παρουσία αίματος στα ούρα (αιματουρία)

Θεραπεία

Πιείτε άφθονα υγρά. Επικοινωνήστε με τον Ιατρό σας και ξεκινείστε μία απλή αντιβίωση. Σε μια απλή κυστίτιδα, μία τριήμερη αγωγή στις γυναίκες και επταήμερη στους άνδρες με μια κοινή αντιβίωση που θα υποδείξει ο Ιατρός σας αρκεί.

Στην οξεία πυελονεφρίτιδα ενδέχεται να χρειαστεί εισαγωγή σε νοσοκομείο για ενδοφλέβια θεραπεία αρχικά και στη συνέχεια αγωγή από το στόμα.

 Στην προστατίτιδα συνιστούμε αγωγή με κινολόνες (αντιβίωση που λαμβάνεται μόνον κατόπιν συνταγογράφησης ειδικευμένου Ιατρού) για τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες.

 Γιατί υποτροπιάζουν οι ουρολοιμώξεις;

Οι επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις είναι σύνηθες πρόβλημα στο γυναικείο πληθυσμό. Οι πιο πολλές οφείλονται σε επαναμόλυνση παρά σε υποτροπή. Είναι σημαντική πάντως η διάκριση των δύο καταστάσεων γιατί η υποτροπή χρήζει πιο εκτεταμένου ουρολογικού ελέγχου, μεγαλύτερης διάρκειας θεραπεία και σε μερικές περιπτώσεις χειρουργείο. Στην κλινική πράξη υποτροπή θεωρούμε την λοίμωξη που εμφανίζεται μέσα σε δύο εβδομάδες από την θεραπεία της αρχικής και οφείλεται στο ίδιο μικρόβιο. Αντίθετα, μία λοίμωξη που εμφανίζεται σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των δύο εβδομάδων μετά τη θεραπεία της αρχικής, θεωρείται επαναμόλυνση, ακόμα και αν ο παθογόνος μικροοργανισμός είναι ο ίδιος.

Τα πιο πολλά ουροπαθογόνα μικρόβια προέρχονται από το έντερο, αποικίζουν την περιοχή της ουρήθρας και ανέρχονται στην ουροδόχο κύστη. Τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι η αλλαγή στη φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου, προδιαθέτει τις γυναίκες σε εποικισμό με το μικρόβιο Ε.Coli και σε ουρολοίμωξη. Επίσης, η ουροδόχος κύστη μπορεί να λειτουργήσει σαν ρεζερβουάρ ουροπαθογόνων προκαλώντας επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις.

 Παράγοντες κινδύνου

Μελέτες σε ινδικά χοιρίδια απέδειξαν ότι υπάρχουν μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια που προδιαθέτουν σε ουρολοιμώξεις. ¨Έτσι η γενετική προδιάθεση είναι επιστημονικώς τεκμηριωμένη δηλαδή όποιος έχει πρώτου βαθμού συγγενή που πάσχει από υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, έχει αυξημένη πιθανότητα να πάθει ουρολοίμωξη.

Η χρήση σπερματοκτόνων ουσιών συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ουρολοιμώξεων, όπως και η σεξουαλική επαφή καθ'αυτή.

Συγκεκριμένη ανατομική παραλλαγή της πυέλου, όπου η ουρήθρα ήταν σε πιο κοντινή απόσταση στον πρωκτό, έδειξε να αυξάνει τον αριθμό ουρολοιμώξεων.

Σε μεθεμηνοπαυσιακές γυναίκες, η ακράτεια ούρων, η κυστοκήλη και η άτονος κύστη αποτελούν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ουρολοίμωξης.

Σε άνδρες η περιτομή μειώνει τα αντίστοιχα ποσοστά κατά τέσσερις με οκτώ φορές.

 Πρόληψη/ Πώς μπορούμε να προστατευθούμε;

Η προφυλακτική αντιβίωση, συνεχώς ή άπαξ μετά τη σεξουαλική επαφή, μειώνει τα ποσοστά νόσου σε γυναίκες με υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις. Έχει επιστημονικώς αποδειχθεί ότι η πόση 200-750 ml ημερησίως χυμού από ένα είδος μούρου (φίγγι, αγγλ. Cranberry), μειώνει τον κίνδυνο ουρολοιμώξεων στις γυναίκες κατά 10-20%, εμποδίζοντας την προσκόλληση των βακτηρίων στο τοίχωμα της ουροδόχου κύστης.

Σε μεθεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, που παθαίνουν τρεις ή και περισσότερες ουρολοιμώξεις ετησίως και δεν λαμβάνουν οιστρογόνα από το στόμα, έχει αποδειχθεί ότι η ενδοκολπική χρήση οιστρογόνων (κρέμα οιστριόλης για 8 μήνες) τις περιορίζει σημαντικά.

Δεν έχει αποδειχθεί ότι η ούρηση μετά τη σεξουαλική επαφή μειώνει το ποσοστό ουρολοιμώξεων.

Μία καινοτόμο στρατηγική στην προφύλαξη συνιστά η χρήση προβιοτικών, τα οποία ενδέχεται να αποτρέπουν τον αποικισμό του κόλπου από ουροπαθογόνα μικρόβια. Οι κλινικές μελέτες είναι σε εξέλιξη. Τέλος, στο τελευταίο στάδιο ανάπτυξης τελούν εμβόλια για τα πιο κοινά ουροπαθογόνα μικρόβια.

Το τελικό μήνυμα που θα ήθελα να περάσω είναι πως το πιο σημαντικό είναι η έγκαιρη διάγνωση και ακολούθως αντιμετώπιση της ουρολοίμωξης, σε συνεργασία με τον θεράποντα ειδικό Ιατρό (Ουρολόγο/Γυναικολόγο/Γενικό Ιατρό/Παθολόγο) και η ορθολογική χρήση αντιβίωσης, βασισμένοι πάντα στις αρχές της χρήσης της πιο ήπιας -κατάλληλης αντιβίωσης, για το πιο σύντομο- ενδεδειγμένο χρονικό διάστημα.

 

 

Γεράσιμος Καρούσος MD, MSc, MRCP(London)

Διευθυντής Παθολογίας Αθηναϊκής Κλινικής