Ο ρόλος του σιδήρου

Η συνολική ποσότητα του σιδήρου του οργανισμού ανέρχε­ται σε 3-4 g. Από αυτά, το 70% περίπου (2,5 g) σχηματίζει την αιμοσφαιρίνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων, το 24% περίπου (1 g) βρίσκεται στις «αποθήκες σιδήρου» (δικτυοενδοθηλιακό σύστη­μα, ήπαρ, σπλήνας, μυελός των οστών) με τη μορφή φερριτίνης και αιμοσιδηρίνης καΐ' ένα ελάχιστο ποσοστό (0,1% ή 3-4 mg) κυκλοφορεί ως τρισθενής σίδηρος στο αίμα, εκτός αιμοσφαιρίων, ενωμένος με πρωτεΐνη (τρανσφερρίνη) και αποτελεί το σίδηρο τον ορού. Ο υπόλοιπος σίδηρος του σώματος βρίσκεται στη μυο­σφαιρίνη, τα κυτοχρώματα και μερικά άλλα ένζυμα.

Τα επίπεδα του σιδήρου στο πλάσμα επηρεάζονται πολύ από διάφορους φυσιολογικούς και παθολογικούς παράγοντες οι ο­ποίοι, όμως, δεν επιδρούν στην ολική ποσότητα του σιδήρου του σώματος αλλά, μάλλον, διαφοροποιούν την κατανομή του μεταξύ αποθηκών και πλάσματος. Η ανεπάρκεια σιδήρου οδηγεί σε α­νεπαρκή σύνθεση αίμης και σε αναιμία. Επειδή, όμως, οι φυσιο­λογικές απώλειες σιδήρου (αν δεν υπάρχει κάποια αιμορραγία) είναι πολύ μικρές, σε σχέση με τα υπάρχοντα αποθέματα, απαι­τείται τριετής περίπου αποκλειστική διατροφή με διαιτολόγιο ε­λεύθερο σιδήρου, μέχρι να εγκατασταθεί ανεπάρκεια σιδήρου.

Μονάδες : μmol/L. χ 5,585 = μg/dL (γ%)

μg/dL χ 0,179 = μmol/L

Φυσιολογικές τιμές : Άνδρες : 60 - 160 μg/dL

Γυναίκες : 45 - 155 »

Ηλικιωμένοι: 40 - 80 »

Παιδιά : 45 - 120 »

Φυσιολογικές μεταβολές του σιδήρου του ορού

Υπάρχουν παράγοντες οι οποίοι, επιδρώντας στην κατανομή του σιδήρου μεταξύ αποθηκών και πλάσματος, μπορούν να προ­καλέσουν αξιοσημείωτες διακυμάνσεις που ξεπερνούν το 100%. Π.χ. ο σίδηρος του ορού είναι κατά 30% υψηλότερος το πρωί απ'ότι το απόγευμα. Επίσης, μεταβάλλεται από μέρα σε μέρα και

επηρεάζεται από το σωματικό και το ψυχικό στρες (π.χ. αϋπνία). Αμέσως πριν και κατά την έμμηνη ρύση πέφτει, μερικές φορές σε πολύ χαμηλά επίπεδα, μάλλον εξαιτίας ορμονικών επιδράσεων και όχι από απώλεια αίματος. Με τη χρήση αντισυλληπτικών και στην έναρξη της εγκυμοσύνης διαπιστώνεται αύξηση του κ.ο.κ.

Αύξηση :

Υπερφόρτωση σιδήρου

Κληρονομική (οικογενής αιμοχρωμάτωση)

Πολλαπλές μεταγγίσεις ερυθροκυττάρων (μεταγγισιακή αιμοσιδήρωση)

Παθήσεις του μυελού των οστών, σιδηροβλαστικές αναιμίες, οξεία λευχαιμία

Αναιμία αιμολυτική, κακοήθης, απλαστική, μεσογειακή (αυ­ξημένη καταστροφή ερυθροκυττάρων ή διαταραχές στην α­ποθήκευση Fe)

Οξεία ηπατική νόσος (απελευθέρωση φερριτίνης λόγω ηπατοκυτταρικής νέκρωσης)

Κίρρωση του ήπατος

Δηλητηρίαση από μόλυβδο

Έλλειψη βιταμίνης Βΐ2 και πυριδοξίνης

Μετά από κορεσμό με βιταμίνη C

Νεφρίτιδα

Θεραπευτική αγωγή με οιστρογόνα

Ελάττωση :

Φυσιολογική εγκυμοσύνη (από το μέσον της και μετέπειτα, με βαθμιαία αύξηση της ΤΙΒC)

Ανεπάρκεια σιδήρου (υπόχρωμη μικροκυτταρική αναιμία, σιδηροπενική αναιμία)

Ύφεση κακοήθους αναιμίας (δηλ. η ταχεία αναγέννηση αί­ματος καταναλίσκει το διαθέσιμο σίδηρο)

Νοσήματα οξέα (κρυολόγημα) ή χρόνια (ρευματοειδής αρ­θρίτιδα)

Καρκίνος

Υποθυρεοειδισμός

Νεφρωσικό σύνδρομο

Θεραπεία με ΑCΤΗ ή φλοιοεπινεφριδικό εκχύλισμα

Μετεγχειρητικά

Συγγενής ατρανσφερριναιμία