Τα πυραμιδικά και εξωπυραμιδικά συστήματα είναι δύο βασικά κινητικά συστήματα του νευρικού συστήματος που συνεργάζονται για τον έλεγχο των κινήσεων του σώματος. Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά:
🔺 Πυραμιδικό σύστημα (ή Πυραμιδική οδός)
Λειτουργία:
Ελέγχει τις εκούσιες (συνειδητές) κινήσεις των σκελετικών μυών, ειδικά τις λεπτές, στοχευμένες κινήσεις των άκρων και του προσώπου.
Κύριες οδοί:
-
Φλοιονωτιαία οδός (corticospinal tract) – κατεβαίνει από τον κινητικό φλοιό προς τον νωτιαίο μυελό.
Ο κινητικός φλοιός είναι υπεύθυνος για την εκούσια κίνηση των μυών. Τα κινητικά ερεθίσματα ακολουθούν την εξής διαδρομή:
✅ Βήματα της πορείας:
-
Πρωτοταγής κινητικός φλοιός (πρόσθιο κεντρικό έλλισμα - περιοχή 4 κατά Brodmann):
-
Εκεί ξεκινά το κινητικό ερέθισμα.
-
-
Κινητικοί νευρώνες ανώτερου κινητικού συστήματος:
-
Οι άξονές τους σχηματίζουν το πυραμιδικό σύστημα.
-
-
Έσω κάψα (internal capsule):
-
Περνούν μεταξύ θάλαμου και βασικών γαγγλίων.
-
-
Εγκεφαλικό στέλεχος:
-
Οι ίνες κατέρχονται μέσω μέσου εγκεφάλου, γέφυρας και προμήκους μυελού.
-
-
Πυραμίδες του προμήκους:
-
Εκεί συμβαίνει αποχιασμός (διασταύρωση των ινών στο αντίθετο ημιμόριο).
-
-
Πλάγια φλοιονωτιαία οδός:
-
Οι ίνες κατέρχονται στο πλάγιο λευκό μυελικό σκέλος του νωτιαίου μυελού.
-
-
Κάτω κινητικοί νευρώνες (πρόσθιο κέρας):
-
Οι άξονες τους εξέρχονται μέσω πρόσθιων ριζών και νευρώνουν τους σκελετικούς μύες.
-
🎯 Τελικός Σκοπός:
Η σύσπαση σκελετικών μυών μέσω της ενεργοποίησης κατώτερων κινητικών νευρώνων.
🧾 ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Το παραπάνω αφορά την φλοιονωτιαία οδό (corticospinal tract), που μεταφέρει εκούσιες κινητικές εντολές.
-
Φλοιοπυρηνική οδός (corticobulbar tract) – καταλήγει σε κινητικούς πυρήνες των εγκεφαλικών νεύρων.
Κινητικοί Πυρήνες των Εγκεφαλικών Νεύρων
Οι κινητικοί πυρήνες των εγκεφαλικών νεύρων είναι ομάδες νευρικών κυττάρων (σωμάτων νευρώνων) που εντοπίζονται στον εγκέφαλο, κυρίως στο στέλεχος, και είναι υπεύθυνοι για την κινητική νεύρωση των μυών του προσώπου, της κεφαλής, του τραχήλου και κάποιων σπλάχνων.
✅ Κατηγορίες Κινητικών Πυρήνων
-
Σωματικοί κινητικοί πυρήνες – Νευρώνουν σκελετικούς μύες (π.χ. οφθαλμοκινητικοί μύες, μύες της γλώσσας).
-
Βραγχιοκινητικοί πυρήνες – Νευρώνουν μύες που προέρχονται από τα βραγχιακά τόξα (π.χ. μύες προσώπου, φάρυγγα, λάρυγγα).
-
Σπλαχνικοί (παρασυμπαθητικοί) πυρήνες – Νευρώνουν λείους μύες και αδένες (μέσω του παρασυμπαθητικού συστήματος).
📍 Κύριοι Κινητικοί Πυρήνες και Αντίστοιχα Νεύρα
| Πυρήνας | Εγκεφαλικό Νεύρο | Λειτουργία |
|---|---|---|
| Πυρήνας του κοινού κινητικού νεύρου (III) | III (οφθαλμοκινητικό) | Κίνηση οφθαλμού, ανύψωση βλεφάρου |
| Πυρήνας του τροχιλιακού νεύρου | IV (τροχιλιακό) | Κίνηση του άνω λοξού μυός του οφθαλμού |
| Πυρήνας του απαγωγού νεύρου | VI (απαγωγό) | Κίνηση του έξω ορθού μυός του οφθαλμού |
| Κινητικός πυρήνας του τρίδυμου | V (τρίδυμο) | Μύες μάσησης |
| Πυρήνας του προσωπικού νεύρου | VII (προσωπικό) | Μυϊκή έκφραση προσώπου |
| Πυρήνας του γλωσσοφαρυγγικού | IX (γλωσσοφαρυγγικό) | Μύες φάρυγγα |
| Πυρήνας του πνευμονογαστρικού | X (πνευμονογαστρικό) | Μύες φάρυγγα, λάρυγγα, σπλάχνα |
| Πρόσθιος πυρήνας του παραπληρωματικού | XI (παραπληρωματικό) | Τραπεζοειδής & στερνοκλειδομαστοειδής |
| Πυρήνας του υπογλωσσίου νεύρου | XII (υπογλώσσιο) | Κίνηση της γλώσσας |
🧩 Σημείωση
Οι κινητικοί πυρήνες εντοπίζονται κυρίως στο μέσο εγκέφαλο, την γέφυρα και τον προμήκη μυελό.
Ανατομία:
-
Ξεκινά από τον πρωτογενή κινητικό φλοιό (προκεντρική έλικα).
-
Διέρχεται από την έσω κάψα, το μέσο εγκέφαλο, τη γέφυρα, τον προμήκη μυελό.
-
Στο ύψος του προμήκη γίνεται αποτέμνιση (τα περισσότερα νεύρα σταυρώνουν στην άλλη πλευρά).
Βλάβες:
-
Προκαλούν σπαστική παράλυση, αυξημένα αντανακλαστικά, παθολογικά σημεία όπως το σημείο Babinski.
🧠 Εξωπυραμιδικό σύστημα
Λειτουργία:
Ελέγχει τις αυτόματες, υποσυνείδητες κινήσεις και τη στάση του σώματος, τον μυϊκό τόνο, την κινητική μάθηση και τη συντονισμένη κίνηση.
Κύριες δομές:
-
Βασικά γάγγλια (ραβδωτό σώμα, φακοειδής πυρήνας, υποθαλαμικός πυρήνας)
-
Παρεγκεφαλίδα
-
Μαύρη ουσία (substantia nigra)
-
Ερυθρός πυρήνας
-
Δικτυωτός σχηματισμός
Ανατομία:
Το εξωπυραμιδικό δεν έχει μία ενιαία οδό όπως το πυραμιδικό. Είναι δίκτυο πυρήνων και συνδέσεων που συνεργάζονται με τον κινητικό φλοιό και τον νωτιαίο μυελό.
Βλάβες:
-
Προκαλούν δυσκινησίες όπως τρόμο, δυστονία, ακαμψία ή βραδυκινησία.
-
Παθήσεις: Νόσος του Πάρκινσον, χορεία του Huntington, δυστονίες.
🧩 Συνοπτική σύγκριση
| Χαρακτηριστικό | Πυραμιδικό Σύστημα | Εξωπυραμιδικό Σύστημα |
|---|---|---|
| Τύπος κίνησης | Εκούσιες κινήσεις | Αυτόματες/ρύθμιση κίνησης |
| Έναρξη | Κινητικός φλοιός | Υποφλοιώδεις δομές |
| Πορεία | Σαφώς καθορισμένες οδοί (π.χ. φλοιονωτιαία) | Πολύπλοκο δίκτυο οδών |
| Παθολογία | Σπαστικότητα, Babinski | Τρόμος, ακαμψία, βραδυκινησία |
| Παράδειγμα βλάβης | Εγκεφαλικό επεισόδιο | Πάρκινσον |
Δεν υπάρχουν σχόλια: