ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ

1.1.    Ο ορισμός της σκλήρυνσης κατά πλάκας:

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (Σ.Κ.Π.) είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος, που χαρακτηρίζεται από πλάκες απομυελίνωσης. Είναι μία αυτοάνοση νόσος (όπως είναι και ο σακχαρώδης διαβήτης, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, οι νόσοι    του κολλαγόνου)    που επηρεάζει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Κ.Ν.Σ.) δηλαδή τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.[1]





1.2.    Τι είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας:

Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας είναι αυτοάνοση νόσος διότι ο οργανισμός παράγει αντισώματα που στρέφονται εναντίον του ίδιου του οργανισμού και καταστρέφει τα κύτταρα του. Η μυελίνη είναι μια μεμβράνη (πλούσια σε λιπίδια και αποτελείται από ολιγοδενδροκύτταρα), η οποία περιβάλλει μονώνει και προστατεύει τις νευρικές ίνες (νευράξονες) του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Αποτελεί το δίαυλο για τη διέλευση των ερεθισμάτων μεταξύ των νεύρων (οι νευρικές ώσεις μεταδίδονται πέντε με εφτά φορές ταχύτερα από τις αμύελες ίνες – νευράξονες που περιβάλλονται από μυελίνη και έχουν μικρή διάμετρο).
Στη Σκλήρυνση κατά Πλάκας σε πολλά σημεία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος προκαλείται φθορά της μυελίνης και στη συνέχεια δημιουργούνται πλάκες (ουλές).

Η απομυελινωτική πλάκα εντοπίζεται σε οποιαδήποτε περιοχή του ΚΝΣ και σε διαφορετικό μέγεθος. Οι αυτοάνοσες διεγέρσεις ενεργοποιούν τα Τ-λεμφοκύτταρα,  τα οποία πολλαπλασιάζονται και ωριμάζουν στους λεμφαδένες, εξέρχονται στο αίμα και διαπερνώντας τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό (κυτταρικός φραγμός που παρεμβάλλεται μεταξύ αίματος και Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, δηλαδή εγκεφάλου–νωτιαίου μυελού και περιορίζει την είσοδοουσιών στον εγκέφαλο), φτάνουν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και εκεί προκαλούν φλεγμονή, απομυελίνωση, γλοίωση και απώλεια των νευραξόνων (βλέπε Εικόνα 2).

Η καταστροφή των νευραξόνων μπορεί να έρθει και από τα πρώτα στάδια της νόσου. Επομένως αν επηρεαστούν ή καταστραφούν η μυελίνη και οι νευράξονες, τότε αυτό οδηγεί στην καθυστέρηση ή στην απώλεια της ικανότητας της αγωγής των ώσεων στους νευρώνες και δυσλειτουργεί το σύστημα επικοινωνίας των κυττάρων του εγκεφάλου. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η εμφάνιση της συμπτωματολογίας της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας.

Εικόνα 2

1.3.    Ιστορική αναδρομή της Σκλήρυνσης κατά πλάκας:

Τον 14ο αιώνα έγινε η πρώτη περιγραφή της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, όμως το  1868 ο Γάλλος νευρολόγος Jean Martin Charcot (1825 – 1893) ήταν ο πρώτος που την αναγνώρισε σαν ξεχωριστή ασθένεια. Στις μέχρι τότε περιγραφές πρόσθεσε τις δικές του κλινικές και παθολογικές παρατηρήσεις. Διατυπώθηκαν, επίσης, από αυτόν τρία διαγνωστικά στοιχεία της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, τα οποία πλέον είναι γνωστά ως τριάδα του Charcot και είναι ο νυσταγμός, το τρέμουλο και ο βιαστικός λόγος. Παρόλο που δεν αποτελούν αποκλειστικά στοιχεία για την ασθένεια αυτή, ήταν μια σημαντική κίνηση για το διαχωρισμό της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας από άλλες διαταραχές του Νευρικού Συστήματος.

Πριν από τον Charcot, ο Robert Carswell και ο Jean Cruveilhier είχαν περιγράψει κάποια κλινικά χαρακτηριστικά της Πολλαπλής Σκλήρυνσης τα οποία όμως δεν ήταν πλήρως κατανοητά. Τα τελευταία χρόνια (1990 και μετά) λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας και ιδιαίτερα της μαγνητικής τομογραφίας του εγκεφάλου, η  νόσος πλέον διερευνάται καλύτερα και καταγράφονται περισσότερα περιστατικά.

1.4.    Νευρικό Σύστημα (ΝΣ):

Το νευρικό σύστημα αποτελεί το σύστημα που ρυθμίζει και ελέγχει τη λειτουργία όλων των οργάνων του ανθρώπινου σώματος, καθώς επίσης και την μεταξύ τους αρμονική συνεργασία.

1.4.1.    Το νευρικό σύστημα απλώνεται σε όλο το σώμα και επιτρέπει στον οργανισμό:

• Την επικοινωνία με τον έξω κόσμο, με κατάλληλους υποδοχείς.
• Την ρύθμιση, με τη βοήθεια άλλων συστημάτων, των λειτουργιών του, δηλαδή την μεταφορά των ερεθισμάτων στα συντονιστικά κέντρα του φλοιού του εγκεφάλου, την αναγνώριση, την ερμηνεία και την ταξινόμησή τους.
• Το συντονισμό του, ανάλογα με τα εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα, δηλαδή δίνοντας εντολές στα εκτελεστικά όργανα για δράση.

1.4.2.    Ανατομία και Φυσιολογία Νευρικού Συστήματος (ΝΣ):
Το νευρικό σύστημα αποτελείται από δύο κατηγορίες από:

• Τους νευρώνες: Περιλαμβάνουν χαρακτηριστικές δομές, τις αποφυάδες, που ονομάζονται άξονες και δενδρίτες. Δυο βασικές ιδιότητες των νευρώνων είναι η αγωγιμότητα και η διεγερσιμότητα.
• Τα νευρογλοιακά κύτταρα: Η ιδιότητα τους είναι να υποστηρίζουν και να διατηρούν το περιβάλλον των νευρώνων.

Μυελίνη: Είναι μια ουσία που εμπεριέχεται στον άξονα του νευρώνα και καθορίζει την αγωγιμότητα του. Ο ρόλος της είναι να μονώνει τον νευράξονα εμποδίζοντας την διαρροή ιόντων στην μεμβράνη του (βλέπε Εικόνα 3).[3]

Εικόνα 3

Αποτελείται κυρίως από εξειδικευμένα κύτταρα, δηλαδή τους νευρώνες, τα οποία είναι υπεύθυνα να υποδέχονται αισθητικά ερεθίσματα και τα μεταφέρουν στα εκτελεστικά όργανα, δηλαδή στους μυς και τους αδένες.

1.4.3.    Το νευρικό σύστημα χωρίζεται σε (βλέπε Εικόνα 4 και Εικόνα 6):

Εικόνα 4

Περιφερικό νευρικό σύστημα: Αποτελείται από τα εγκεφαλονωτιαία γάγγλια και τα εγκεφαλονωτιαία νεύρα. Θεωρείται το ενδιάμεσο όργανο επικοινωνίας του οργανισμού με το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον

Αυτόνομο: Έχει αναλάβει τους πολύπλοκους μηχανισμούς της αντανακλαστικής κίνησης. Ρυθμίζει την λειτουργία των εσωτερικών οργάνων (αγγεία, αδένες, λείες μυϊκές ίνες και μυοκάρδιο), τα προσαρμόζει και με αυτόν τον τρόπο ελέγχει το εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού και το διατηρεί σταθερό. Είναι υπεύθυνο για τις ακούσιες λειτουργίες και ρυθμίζει τις ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού χωρίς τη συνειδητή συμμετοχή του. Ο καρδιακός, αν και είναι γραμμωτός μυς, είναι ο μόνος που ελέγχεται από το περιφερικό νευρικό σύστημα και όχι από το σωματικό νευρικό σύστημα.

Επίσης διακρίνεται σε:

• Συμπαθητικό: Είναι υπεύθυνο για τη διεγερτική δράση του οργανισμού και τον προετοιμάζει για την αντιμετώπιση οποιουδήποτε κινδύνου. Με μια λέξη « ενεργοποιεί ». Προκαλεί για παράδειγμα μυδίαση, ταχυκαρδία, βρογχοδιαστολή, αγγειοσυστολή, διαστολή στις στεφανιαίες και στις ενδομυϊκές αρτηρίες, σύσπαση των σφιγκτήρων μυών της κύστης και του ορθού, ανόρθωση των τριχών, εκσπερμάτιση
• Παρασυμπαθητικό: Είναι υπεύθυνο για την ανασταλτική δράση του οργανισμού και είναι έτοιμο να επαναφέρει να αναδημιουργήσει και να ανασυγκροτήσει τις εφεδρείες του οργανισμού. Με μια λέξη « καταστέλλει ». Προκαλεί για παράδειγμα μύση, βραδυκαρδία, βρογχοσπασμό, διέγερση της έκκρισης δακρυικών αδένων, στύση.

Αυτά τα δύο αντίθετα συστήματα συντονίζονται και έτσι ρυθμίζονται και προσαρμόζονται οι λειτουργίες του αυτόνομου νευρικού συστήματος (βλέπε Εικόνα 5 )

Εικόνα 5

Σωματικό: Αυτό το σύστημα μεταφέρει κεντρομόλα ερεθίσματα από την περιφέρεια προς το κεντρικό νευρικό σύστημα, μέσω των αισθητήριων οργάνων και φυγόκεντρα ερεθίσματα από το κεντρικό νευρικό σύστημα προς την περιφέρεια. Είναι υπεύθυνο για τις εκούσιες λειτουργίες και ρυθμίζει τις ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού με τη συνειδητή συμμετοχή του. Αυτό το σύστημα ελέγχει τις λειτουργίες όλων των γραμμωτών μυών εκτός του καρδιακού.

Κεντρικό νευρικό σύστημα: Αυτό το σύστημα επεξεργάζεται, μεταφράζει και αποθηκεύει πληροφορίες που προέρχονται από εσωτερικά η εξωτερικά ερεθίσματα, ενώ επίσης δίνει κινητικές εντολές προς τους σκελετικούς μυς.
Εγκέφαλος: Αποτελεί το κέντρο οργάνωσης και ελέγχου. Θεωρείται το κυριότερο τμήμα του νευρικού συστήματος και βρίσκεται κλεισμένος και προστατευμένος μέσα σε μια κρανιακή κοιλότητα,  προασπιζόμενος επιπλέον από τις μήνιγγες (τρία περιβλήματα).

Από λειτουργική άποψη ο εγκέφαλος χωρίζεται σε:

• Εγκεφαλικά ημισφαίρια: Ο εγκέφαλος χωρίζεται με μια επιμήκη σχισμή σε δεξί και αριστερό ημισφαίριο.
• Στέλεχος του εγκεφάλου
• Παρεγκεφαλίδα: Αποτελείται από δύο ημισφαίρια και το μεταξύ τους σκώληκα. Αποτελεί την προέκταση του νωτιαίου μυελού.

Νωτιαίος Μυελός: Είναι σχοινοειδές νευρικό μόρφωμα που βρίσκεται μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα(αποτελεί τα 2/3 του από πάνω). Ξεκινάει από το ινιακό τρήμα του κρανίου (αποτελεί προέκταση του εγκεφαλικού στελέχους) και καταλήγει στον πρώτο οσφυικό σπόνδυλο. Αποτελεί το ενδιάμεσο όργανο επικοινωνίας του εγκεφάλου με το περιφερικό σύστημα.

• Είναι υπεύθυνος για την μεταφορά ερεθισμάτων από την περιφέρεια προς τον εγκέφαλο και από τον εγκέφαλο προς την περιφέρεια.
• Είναι το κέντρο των αυτόνομων και αντανακλαστικών κινήσεων. [4][5]

Εικόνα 6

1.5.    Ποιους προσβάλλει:

• Προσβάλλει συχνότερα νέους ανθρώπους.
• Ο μέσος όρος ηλικίας εκδήλωσης της νόσου είναι 20-40 ετών, το πολύ50.
• Θεωρείται σπάνια νόσος στην παιδική ηλικία.
• Το 3-10% εμφανίζει το πρώτο επεισόδιο Πολλαπλής Σκλήρυνσης σε ηλικία κάτω των 16ετών.
• Θεωρείται σπάνια η έναρξη της νόσου μετά τα 60ο έτος της ηλικίας.
• Δεν είναι σπάνια η έναρξη της νόσου ακόμα και στην ηλικία των50.
• Συχνότερη εμφάνιση της νόσου στις γυναίκες με αναλογία1,5:1.
• Παρατηρείται συχνότερα σε μονοζυγωτικούς διδύμους παρότι σε ετεροζυγωτικούς.
• Παρατηρείται συνήθως σε άτομα χωρίς αδέρφια.
• Προσβάλλει  συχνότερα άτομα από Βόρειες    χώρες (μακριά από τον Ισημερινό).
• Άτομα με RIS το 34% αυτών μέσα σε 5 χρόνια θα εμφανίσει ΣΚΠ.
• Άτομα με CIS (κλινικά απομονωμένο σύνδρομο (CIS) είναι το πρώτο κλινικό επεισόδιο που διαρκεί τουλάχιστον 24 ώρες που οφείλονται στην καταστροφή της μυελίνης) και βλάβες MRI το 70-80% αυτών σε 10-14 χρόνια θα εμφανίσει ΣΚΠ.
• Άτομα με CIS και χωρίς άλλα ευρήματα, το 20% αυτών θα εμφανίσει ΣΚΠ.
• Άτομα με εμπλουτισμένες βλάβες του νωτιαίου μυελού εμφανίζουν μεγάλες πιθανότητες για ΣΚΠ.
• Αποτελεί την πιο συχνή αιτία μη τραυματικής αναπηρίας τους νέους ενήλικες.[1] [6][7]

1.6.    Επιδημιολογία με βάση το γεωγραφικό πλάτος:

Πρόκειται για τη συχνότερη νευρολογική νόσος που πλήττει τους νέους και τους μεσήλικες στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη. Στηριζόμενοι σε κάποιες έρευνες, διαπιστώνουμε την αναλογική σχέση μεταξύ του γεωγραφικού πλάτους και της συχνότητας της νόσου της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας.
Η αύξηση της συχνότητας της νόσου πηγαίνει αναλογικά με την αύξηση του γεωγραφικού πλάτους τόσο προς το βόρειο όσο και προς το νότιο ημισφαίριο της Γης. Παρατηρήθηκε πως σε χώρες μακριά από τον Ισημερινό, όπως η Σκωτία, τα περιστατικά εμφάνισης της νόσου είναι 40 με 80 ανά 100.000 άτομα πληθυσμό, σε χώρες της Νότιας Ευρώπης είναι 10 με 40 ανά 100.000 και σε χώρες κοντά στον Ισημερινό τα κρούσματα είναι 5 άτομα ανά 100.000 πληθυσμό.

Επομένως περιοχές με συχνότερη εμφάνιση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας είναι οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης, ο Καναδάς, οι Βόρειες Πολιτείες των ΗΠΑ και η Αυστραλία. Σύμφωνα με τις παραπάνω έρευνες, η συχνότητα στην Ελλάδα είναι 29,5 ανά 100.000 πληθυσμό (βλέπε Εικόνα7).

Εικόνα 7

Σύμφωνα με έρευνες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης τα υψηλά επίπεδα βιταμίνης D μειώνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης Σκλήρυνσης κατά Πλάκας. Για αυτόν, επομένως, το λόγο, και επιπλέον με τις αποδείξεις μέσω ερευνών οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως η εμφάνιση της νόσου είναι πιο συχνή σε χώρες μακριά από τον Ισημερινό.

Σύμφωνα με τον Σύλλογο ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας υπολογίζεται ότι
2.500.000 άτομα παγκοσμίως πάσχουν από Πολλαπλή Σκλήρυνση, εκ των οποίων τα
500.000 βρίσκονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τα 10.000 – 12.000 στην Ελλάδα. [8] [9]

1.7.    Αιτιολογία:

Οι αιτίες εμφάνισης της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας είναι άγνωστες μέχρι τώρα. Για αυτό το λόγο και την χαρακτηρίζουν ως Νόσο Αίνιγμα. Φαίνεται όμως να υπάρχει  μια αλληλεπίδραση περιβαλλοντικών, ανοσολογικών και γενετικών παραγόντων:

• Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Έλλειψη Βιταμίνης D: Σύμφωνα με έρευνες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης τα υψηλά επίπεδα βιταμίνης D μειώνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης Σκλήρυνσης κατά Πλάκας. Υποστηρίζουν πως τα άτομα που έχουν ήδη τη νόσο, δεν μπορούν να επωφεληθούν από παραπάνω έκθεση στον ήλιο, όμως θα μπορούσε να είναι ένα αποτελεσματικό προληπτικό μέτρο για εμφάνιση της νόσου σε μη ασθενείς. Για αυτόν, επομένως, το λόγο, οι επιστήμονες πιστεύουν πως η εμφάνιση της νόσου είναι πιο συχνή σε χώρες μακριά από τον Ισημερινό.
• Ανοσολογικοί παράγοντες: Λόγω της δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος που μπορεί να οφείλεται σε μια μόλυνση από κάποιον ιό. Επίσης επιστήμονες υποστηρίζουν πως η συχνή εμφάνιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας σε άτομα που δεν έχουν αδέρφια, ευθύνεται στο ότι στην παιδική ηλικία το ανοσοποιητικό σύστημα δεν ήρθε αντιμέτωπο με πολλές ασθένειες, κι έτσι άρχισε να επιτίθεται στον ίδιο του τον οργανισμό.
• Γενετικοί παράγοντες: Στα δίδυμα, κυρίως στα μονοζυγωτικά, αν εμφανίσει  το ένα από τα δύο Σκλήρυνση κατά Πλάκας τότε και το άλλο κατά 40% πιθανότατα θα εμφανίσει τη νόσο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Επίσης ένας άλλος παράγοντας που πιθανόν να σχετίζεται με την Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι χρωμοσωμικός και ίσως έχει να κάνει με μια περιοχή στο χρωμόσωμα 2,3,5,7,11,17,19 και Χ. [6] [8][10]

1.8.    Κληρονομικότητα:

Δεν είναι κληρονομικό αλλά φαίνεται να υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην εμφάνιση της νόσου και στην προδιάθεση. [10]

1.9.    Κλινική εικόνα:

Στα πρώτα επεισόδια χάρη στα ολιγοδενδροκύτταρα, που παράγουν μυελίνη, εμφανίζεται επαναμυελίνωση και σχετίζεται με την υποχώρηση της παθολογίας της νόσου. Στη συνέχεια όσο επιδεινώνεται η νόσος η επαναμυελίνωση υποχωρεί πιθανόν λόγω:

• Της εξάντλησης των ολιγοδενδροκυττάρων.
• Της ανεπάρκειας σε ολιγοδενδροκύτταρα.
• Της αδυναμίας διαφοροποίησης τους σε ώριμα, επαναμυελινωτικά ολιγοδενδροκύτταρα.

Το φορτίο, επομένως, της βλάβης αυξάνεται και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις. Η συχνότερη ηλικία εμφάνισης τα σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι 20-40 ετών και σπανιότερα σε μικρότερη και σε μεγαλύτερη ηλικία.
Η νόσος όταν εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες, συνήθως έχει πρωτοπαθώς προϊούσα μορφή, δηλαδή εμφανίζει μια προοδευτική επιδείνωση των συμπτωμάτων με πιο σπάνια εξάρσεις και υφέσεις. Οι εξάρσεις μπορεί να διαρκέσουν το λιγότερο 24 ώρες μέχρι ημέρες και εβδομάδες και μεταξύ των εξάρσεων  οι υφέσεις μπορεί να διαρκέσουν εβδομάδες, μήνες, ακόμη και χρόνια.

Η συμπτωματολογία του ασθενή εξαρτάται από τη θέση και το μέγεθος της σκληρυντικής πλάκας. Για αυτό το λόγο μπορεί να παρουσιαστούν μεγάλες διαφορές μεταξύ ασθενών όχι μόνο στην συμπτωματολογία αλλά και στην πορεία της νόσου. [1] [11]


1.10.    Παθογένεια (Φάσεις Νόσου):

• Οξεία φάση: Έχουμε την καταστροφή του μυέλινου ελύτρου με διατήρηση σχεδόν ανέπαφου τον νευράξονα και παρουσία φλεγμονωδών κυττάρων και οιδήματος. Η νευρομεταβίβαση στο απομυελωμένο άξονα διακόπτεται, ενώ στους γειτονικούς νευράξονες επειδή διατηρούν το μυέλινοέλυτρο επιβραδύνεται λόγω του οιδήματος.
• Χρόνια φάση: Έχουμε το σχηματισμό της πλάκας και η νευρομεταβίβαση διακόπτεται τελείως ή είναι πολύ βραδεία, ενώ στους γειτονικούς νευράξονες η νευρομεταβίβαση είναι φυσιολογική διότι υποχωρεί το οίδημα.[1]

1.11.    Τύποι Σκλήρυνσης κατά Πλάκας:
(ανάλογα με την πορεία της κατάστασης του κάθε ασθενούς)

Καλοήθης μορφή:

• Καταβάλλει μόλις το 15% των ασθενών με Σκλήρυνση κατά Πλάκας.
• Χαρακτηρίζεται    από    λίγα    επεισόδια    έξαρσης    με    πλήρη αποκατάσταση.
• Τα άτομα έχουν μια ομαλή ζωή, χωρίς επιδείνωση της ασθένειας τους.

Υποτροπιάζουσα μορφή:

• Είναι η πιο συχνή μορφή εμφάνισης σε ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας.
• Χαρακτηρίζεται από απρόβλεπτα επεισόδια έξαρσης.
• Τα άτομα παρουσιάζουν ξαφνική επιδείνωση που διαρκεί από λίγες μέρες μέχρι μήνες και στη συνέχεια επανέρχονται με μερική ή πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων τους.

Πρωτογενώς προϊούσα μορφή:

• Αποτελεί το 15% των περιπτώσεων των ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας.
• Δεν χαρακτηρίζεται από επεισόδια έξαρσης.
• Τα άτομα παρουσιάζουν μια σταθερά προοδευτική επιδείνωση των συμπτωμάτων και της αναπηρίας τους.

Δευτερογενώς προϊούσα μορφή:

• Εμφανίζεται στα άτομα με υποτροπιάζουσα μορφή.
• Εμφανίζουν ολοένα και πιο συχνά εξάρσεις χωρίς όμως πλήρη αποκατάσταση.

Ή

• Παρουσιάζουν σταδιακή επιδείνωση χωρίς παραπάνω εξάρσεις.[1]

(βλέπε Εικόνα 8 αντίστοιχα)

Εικόνα 8

1.12.    Συμπτώματα:

Η Σκλήρυνση κατά πλάκας χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις. Τα συμπτώματα που θα εμφανίσει κάθε ασθενής είναι διαφορετικά και εξαρτώνται από τη θέση και το μέγεθος της σκληρυντικής πλάκας.
Όταν οι βλάβες εντοπίζονται περικοιλιακά στη λευκή ουσία (η οποία αποτελείται από μακριές εμμύελες ίνες και μεταφέρουν πληροφορίες από το νωτιαίο μυελό στον εγκέφαλο, από τον εγκέφαλο στο νωτιαίο μυελό, καθώς και μεταξύ των διαφόρων επιπέδων του νωτιαίου μυελού), που καταβάλλει την πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτής της νόσου η συμπτωματολογία συνήθως είναι άτυπη και μη συγκεκριμένη. Οι βλάβες του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος προκαλούν την καθυστέρηση νευρομεταβίβασης στην οπτική, ακουστική, αισθητική και κινητική οδό.

Κάποια από τα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι:

• Εξάρσεις (υποτροπές) και υφέσεις
• Προβλήματα όρασης, θάμβος οράσεως και όχι τύφλωση, οξεία μονόπλευρη οπτική νευρίτιδα, διπλωπία (διαπυρηνική οφθαλμοπληγία ή παράλυση απαγωγού νεύρου)
• Αισθητικά συμπτώματα (αιμωδίες, αίσθημα νυγμών, αίσθημακαύσους)
• Προβλήματα ομιλίας και φωνής
• Νευραλγία τριδύμου
• Σημείο Lhermitte
• Προβλήματα    ούρησης/αφόδευσης/εντέρου, ακράτεια ή δυσχέρεια    στην ούριση, λοιμώξεις ουροποιητικού συστήματος
• Σεξουαλικές δυσλειτουργίες (κυρίως για τους άντρες προβλήματα στυτικής λειτουργίας)
• Γνωστικές διαταραχές
• Συναισθηματικές διαταραχές, κατάθλιψη (επαγγελματικές δυσκολίες, κοινωνική απομόνωση)
• Εγκάρσιαμυελίτιδα
• Διαταραχές αναπνευστικού συστήματος
• Δυσφαγία
• Πόνος που οφείλεται στη μη φυσιολογική επαφή των συνάψεων των νεύρων. Το 55% των ασθενών βιώνουν κάποιον πόνο, ενώ το 15% θα βιώσει μακροχρόνιο πόνο. Οι πόνοι είναι Νευρογενείς/Νευρολογικοί ή Μυοσκελετικοί.

Νευρογενείς/ Νευρολογικοί πόνοι:
Είναι πρωτογενείς πόνοι και συνδέονται άμεσα με την απομυελίνωση. Λόγω της καταστροφής της μυελίνης η μεταφορά των μηνυμάτων και της πληροφόρησης είναι ελλιπής και οι ασθενείς παρουσιάζουν ανικανότητα να απομονώσουν τους ασήμαντους θορύβους.

Η μυελίνη, περιβάλλοντας τους νευρικούς ιστούς του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, μονώνει και κρατάει τις ηλεκτρικές διεγέρσεις στο εσωτερικό της, καθώς αυτές μεταφέρονται στα διάφορα μέρη του σώματος.
Όταν, λοιπόν, υπάρχει απομυελίνωση οι ηλεκτρικές διεγέρσεις μπορούν να μεταπηδήσουν από νευρική ίνα σε νευρική ίνα, με αποτέλεσμα πολλές φορές ασήμαντα ερεθίσματα να διαφεύγουν από το μηχανισμό φιλτραρίσματος και να προκαλούν βομβαρδισμό από πληροφορίες. Έτσι ο ασθενής που πάσχει από Σκλήρυνση κατά Πλάκας αισθάνεται σαν πόνο μούδιασμα, κάψιμο, φαγούρα, γαργάλημα και μπορεί να είναι για άλλους πόνος υποφερτός και για άλλους αφόρητος.

Μυοσκελετικοί πόνοι:
Είναι δευτερογενείς πόνοι και δεν συνδέονται άμεσα με την απομυελίνωση αλλά προέρχονται από την κακή στάση σώματος ή βαδίσματος. Η απώλεια δύναμης των μυών προκαλεί πόνο στο κάτω μέρος  της πλάτης, στο ιερό οστό, λόγω της υπερβολικής έντασης των αρθρώσεων, των συνδέσμων και των μυών και είναι συνήθως χρόνιος πόνος.
Καλύτερη διαχείριση των δευτερογενών μυοσκελετικών πόνων είναι η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και όχι η χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων.

• Σπαστικότητα είναι ένα από τα βασικότερα προβλήματα της Πολλαπλής Σκλήρυνσης και οφείλεται στην απώλεια των φυσιολογικών ρυθμιστικών παραγόντων στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Εμφανίζεται στο 90-95% των περιπτώσεων. Στα προχωρημένα στάδια δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην βάδιση και στην αυτοεξυπηρέτηση, ενώ από την άλλη μπορεί η ανάπτυξη της σπαστικότητας των μυών να είναι τόσο ελαφριά που να διαφεύγει της προσοχής του ασθενή και του θεραπευτή. Αν με τη μείωση της σπαστικότητας του πάσχοντα πετύχουμε περισσότερες λειτουργίες τότε είναι απαραίτητη η μείωση του μυϊκούτόνου.
• Κνησμός
• Κεφαλαλγία
• Επιληπτικές κρίσεις
• Ίλιγγος καιζάλη
• Παρεγκεφαλιδική αταξία και νυσταγμός
• Προβλήματα κίνησης
• Δυσαρθρία
• Πάρεση (προστάδιο της παράλυσης)
• Ασύμμετρη αδυναμία των άκρων (αδυναμία, κόπωση,    σπαστικότητα, αστάθεια, τρόμος)
• Παράλυση
• Ακινησία
• Περιορισμός της λειτουργικής ανεξαρτησίας

Όταν υπάρχει νευρολογική βλάβη διαταράσσεται το κινητικό πρότυπο προκαλούνται προβλήματα κίνησης με αποτέλεσμα να έχουμε:

• Περιορισμό της κινητικότητας και της φυσικής δραστηριότητας.
• Μείωση της αερόβιας ικανότητας.
• Μείωση της μυϊκής δύναμης/ισχύος/αντοχής.
• Μείωση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων.
• Μείωση του χρόνου αντίδρασης.
• Διαταραχή της ισορροπίας.
• Σοβαρός περιορισμός της λειτουργικής ανεξαρτησίας. [1][12]

Εικόνα 9

1.13.    Διάγνωση:

Τα αρχικά ακαθόριστα ή υποκειμενικά συμπτώματα, όπως είναι οι διαταραχές της όρασης, οι συναισθηματικές διαταραχές, η κούραση μπορεί να είναι ασαφή και να μπερδεύουν τον ιατρό και τους πάσχοντες.
Μπορεί ο γιατρός να μη μιλήσει από την αρχή για την Σκλήρυνση κατά Πλάκας στον ασθενή, μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων διότι μπορεί να συνδέονται με άλλες παθήσεις ή, ίσως, και να μην εμφανιστούν ποτέ ξανά. Για αυτόν το λόγο, μπορεί να περάσει κάποιο χρονικό διάστημα μέχρι να αποκλειστούν οι πιθανότητες για άλλες παθήσεις και να οδηγήσουν στην πιθανή διάγνωση για τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας.

Για τη διάγνωση της νόσου δεν υπάρχει ειδική εργαστηριακή εξέταση, αλλά γίνεται με κλινικά κριτήρια της προσβολής του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος.
Αυτά τα κλινικά κριτήρια αποτελούν το κλασικό διαγνωστικό χαρακτηριστικό της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας.

• Ιατρικό ιστορικό: Ο ιατρός καταγράφει την συμπτωματολογία του πάσχοντα που μπορεί να συνδέονται με την Σκλήρυνση κατά Πλάκας.
• Νευρολογική εξέταση: Ο ιατρός ακολουθεί ένα σύστημα εξετάσεων του Νευρικού Συστήματος με διάφορες δοκιμασίες εξέτασης των αντανακλαστικών (π.χ. χτύπημα με σφυράκι στο γόνατο) ή με έλεγχο της αντίδρασης σε εξωτερικά ερεθίσματα. Με αυτές τις εξετάσεις ο ιατρός μπορεί να διαγνώσει τις δυσλειτουργίες του Νευρικού Συστήματος. Αυτές οι δυσλειτουργίες όμως μπορεί να αποτελούν συμπτώματα και με άλλων παθήσεων, επομένως πρώτα πρέπει να αποκλειστούν οι πιθανότητες για άλλες παθήσεις.
• Εξετάσεις προκλητών δυναμικών όρασης και ακοής: Σε ένα φυσιολογικό εγκέφαλο ο χρόνος που χρειάζεται ο εγκέφαλος για να δεχτεί και να μετατρέψει ένα ερέθισμα γίνεται σχεδόν ακαριαία. Όταν όμως υπάρχουν βλάβες σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, η απομυελίνωση, στην Σκλήρυνση κατά Πλάκας, μπορεί να προκαλέσει καθυστέρηση στην νευρομεταβίβαση, δηλαδή στην μετάδοση των μηνυμάτων μεταξύ των νεύρων, επομένως παρουσιάζουν αργοπορία. Με την εξέταση, λοιπόν, προκλητών δυναμικών όρασης και ακοής, τοποθετώντας μικρά ηλεκτρόδια στο κεφάλι του εξεταζόμενου, ελέγχονται τα ηλεκτρικά κύματα του εγκεφάλου μετά το οπτικό ή ακουστικό ερέθισμα. Επομένως, μετρά το χρόνο που χρειάζεται ο εγκέφαλος για να δεχτεί και στη συνέχεια να μετατρέψει έναερέθισμα.
• Εξέταση του Εγκεφαλονωτιαίου Υγρού(ΕΝΥ): Αυτή η εξέταση αποκαλύπτει στην οξεία φάση της νόσου (φλεγμονή) την αύξηση των λεμφοκυττάρων. Επίσης αποκαλύπτει την αύξηση του κλάσματος της γ-σφαιρίνης και τη διάσπαση της lgG σφαιρίνης σε ολιγοκλωνικές δέσμες. Τέλος σε περιόδους εξάρσεων και υποτροπών εμφανίζεται στο Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό αυξημένη η βασική πρωτεΐνη της μυελίνης.
• Οσφυονωτιαία παρακέντηση: Κατά την εξέταση αυτή, λαμβάνεται με μια βελόνα, από το ύψος της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, μια μικρή ποσότητα υγρού από το νωτιαίο μυελό. Η διαδικασία είναι κάπως δύσκολη, διότι ο ασθενής χρειάζεται να μείνει ακίνητος για κάποιο χρονικό διάστημα και πρέπει να παραμείνει για μια νύχτα στο νοσοκομείο, όμως δεν είναι καθόλου επώδυνη γιατί γίνεται τοπική αναισθησία. Η εξέταση αυτή δείχνει αν υπάρχουν αντισώματα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Εγκεφαλονωτιαίο υγρό είναι ένα διαφανές και άχρωμο υγρό, που περιέχεται στις κοιλίες του κρανίου και της Σπονδυλικής Στήλης, μεταφέρει θρεπτικές ουσίες  στον εγκέφαλο και στο νωτιαίο μυελό, βοηθάει στην προάσπιση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΣΝ) από μηχανικές επιδράσεις και τέλος, απομακρύνει τις άχρηστες ουσίες. Τα αντισώματα αυτά μπορεί να αποτελούν συμπτώματα και άλλων νευρολογικών διαταραχών, εκτός της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, επομένως μπορεί το αποτέλεσμα της εξέτασης να αποτελέσει ένδειξη της νόσου, αλλά δεν είναι καθοριστικό.
• Μυελογράφημα: Η εξέταση αυτή είναι παρόμοια με την οσφυονωτιαία παρακέντηση από την άποψη ότι δεν είναι επώδυνη, αλλά ο ασθενής θα πρέπει να παραμείνει στο νοσοκομείο. Πρόκειται για ακτινογραφία του νωτιαίου μυελού. Σύμφωνα με αυτήν την εξέταση γίνεται έκχυση χρωματισμένου υγρού στην Σπονδυλική Στήλη και μέσω της ακτινογραφίας παρατηρείται η κίνηση του κατά μήκος του νωτιαίου μυελού. Αν, λοιπόν, υπάρξει οποιοδήποτε εμπόδιο μεταξύ των νεύρων ο ιατρός θα διαπιστώσει μέσω της ακτινογραφίας του νωτιαίου μυελού πως υπάρχουν συμπτώματα νόσων του νευρικού συστήματος, οπότε και πιθανότητα Σκλήρυνσης κατά Πλάκας.
• Μαγνητική τομογραφία του εγκεφάλου: Είναι μια εξέταση υψηλού κόστους. Είναι μια διαγνωστική τεχνική σάρωση που βασίζεται στις αρχές του μαγνητικού συντονισμού. Χρησιμοποιεί ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο κυμάτων και ραδιοσυχνοτήτων με σκοπό να παράγει λεπτομερείς εικόνες των εσωτερικών οργάνων και ιστών και συγκεκριμένα σε αυτήν την περίπτωση του εγκεφάλου. Είναι μια μέθοδος διάγνωσης των τελευταίων ετών. Πρόκειται  για ακτινογραφίες του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, όπου φαίνονται οι περιοχές που έχουν προσβληθεί από την Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Στη νόσο αυτή, με την μαγνητική τομογραφία του  εγκεφάλου, αποκαλύπτεται ο αριθμός των απομυελινωτικών εστιών, ο οποίος είναι πολύ μεγαλύτερος από τον αναμενώμενο. Η αύξηση αυτή δείχνει πως διάφορες περιοχές του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος έχουν προσβληθεί. Ο ανιχνευτής με την μαγνητική τομογραφία δεν είναι σε θέση να ανιχνεύσει όλες τις περιοχές και για αυτόν το λόγο δεν μπορεί να βγάλει την τελική διάγνωση, αλλά αποτελεί μια ισχυρή ένδειξη προσβολής του ασθενούς από τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας.[1] [13]

1.14.    Πρόγνωση της νόσου:

Η πρόγνωση της πορείας της νόσου εξαρτάται από κάποιους παράγοντες όπως είναι:

• Η έναρξη της νόσου πριν την ηλικία των 40ετών.
• Η μονο-συμπτωματική προσβολή χωρίς τη συμμετοχή μακρών οδών (παρεγκεφαλιδικής, πυραμιδικής).
• Η πορεία της νόσου σχετικά με τις εξάρσεις και τις υφέσεις.
• Η διατήρηση της κινητικής λειτουργίας για χρονική περίοδο μεγαλύτερη των πέντε ετών.[1]

1.15.    Θεραπεία:

Είναι γνωστό πως δεν υπάρχει ιδανική αντιμετώπιση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, όμως υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους ένας ασθενή θα μπορέσει να έχει μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Οι δύο κατηγορίες αυτές είναι:

1.    Φαρμακευτική αντιμετώπιση:

• Εξάρσεων: Μια έξαρση διαρκεί τουλάχιστον 24 ώρες και τείνει να επιδεινωθεί φθάνοντας στο μέγιστο σε λιγότερο από μια εβδομάδα και έπειτα υποχωρεί με αργό ρυθμό. Για να αποφευχθούν, λοιπόν, αυτές οι καταστάσεις, χορηγούνται στους ασθενείς διάφορα αντιφλεγμονώδη και ανοσοκατασταλτικά όπως γλυκοκορτικοειδή ή κορτικοτροπίνη. Σε μεγαλύτερο ποσοστό για την υποχώρηση των υποτροπών χορηγείται ενδοφλέβια μεθυλπρεδνιζόνη και έπειτα από το στόμα πρεδνιζόνη, μια θεραπεία που ενδοφλέβια διαρκεί 3-5 μέρες και μετά ακολουθεί η θεραπεία από το στόμα η οποία σταδιακά ελαττώνεται. Η χρήση στεροειδών μπορεί να ανεβάσει τη διάθεση του ασθενή, όμως αν γίνει χρόνια μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες όπως υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, οστεοπόρωση, καταρράκτη και γαστροδωδεκατοδακτυλικό έλκος.
• Συμπτωμάτων: Η βακλοφαίνη και πολλές βενζοδιαζεπίνες, ειδικά η κλοναζεπάμη χορηγούνται συχνά για την αντιμετώπιση της σπαστκότητας. Για την ακράτεια συνταγογραφούνται αντιχολινεργικά, όπως η οξυβουτίνινη, ενώ για την κόπωση αμανταδίνη και κορτικοστεροειδή.
• Τροποποίησης της νόσου: Για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος έχει βρεθεί πως δρουν οι ιντερφερόνες β, η οξική γλατιραμέρη, η IVI γ-σφαιρίνη, η αζαθειοπρίνη, η μιτοξανδρόνη και η κυκλοφωσφαμίδη.

2.    Μη Φαρμακευτική αντιμετώπιση:

• Φυσική αποκατάσταση: Διατηρείται και αυξάνεται η φυσική κατάσταση του ασθενή μέσω της φυσικοθεραπείας. Στόχος είναι να μην επιτραπεί η μείωση της λειτουργικότητας του ατόμου με Σκλήρυνση κατά Πλάκας και να έχει ενεργή συμμετοχή στην κοινωνία.
• Ψυχοκοινωνική υποστήριξη: Τα άτομα που πάσχουν από Σκλήρυνση κατά πλάκας είναι απαραίτητη η έγκαιρη διάγνωση, η ενημέρωση σχετικά με τη νόσο και η ψυχολογική υποστήριξη του ασθενή και της οικογένειάς του.
• Παρακολούθηση των ασθενών: Τα άτομα που νοσούν είναι καλό να παρακολουθούνται από ειδικούς. Πρέπει να παρακολουθούν την πορεία της νόσου και της θεραπείας, έτσι ώστε να υπάρχει όσο το δυνατόν εγκυρότερη πρόγνωση, υποστήριξη, προσαρμογή και καλύτερη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

Εκτός από την αγωγή που λαμβάνουν οι ασθενείς ώστε να αποτραπούν οι εξάρσεις και οι περαιτέρω βλάβες της νόσου, ο κάθε ασθενής, ανάλογα με το σύστημα που έχει προσβληθεί εντονότερα, μπορεί να αντιμετωπίζεται για τα συμπτώματά του φαρμακευτικά, φυσιοθεραπευτικά ή με τη χρήση βοηθητικών συσκευών.[14]


ΜΕΡΟΣ 2 - ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ:
Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΣΤΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ

2.1.    Αποχή ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας από την άσκηση.

Η Σκλήρυνση κατά πλάκας προκαλεί πολλά συμπτώματα όπως είναι μυϊκή αδυναμία, προβλήματα ισορροπίας, σπαστικότητα, κόπωση, πόνο, παράλυση, προβλήματα όρασης, ίλιγγος, προβλήματα ομιλίας και κατάποσης, δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης και του εντέρου, ψυχολογικές διαταραχές, κλπ. Οι ασθενείς με Πολλαπλή Σκλήρυνση εξαιτίας του φόβου τους για την επιδείνωση των συμπτωμάτων μειώνουν τη σωματική τους δραστηριότητα.

Η καθιστική ζωή των ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας τα συνδέει με συνυπάρχουσα προβλήματα υγείας όπως είναι:

• Η υπερχοληστερολαιμία
• Η υπέρταση
• Η παχυσαρκία
• Ο διαβήτης τύπου 2
• Ο καρκίνος
• Η αρθρίτιδα
• Η οστεοπόρωση
• Η κατάθλιψη
• Οι καρδιαγγειακές παθήσεις.

Όλα τα παραπάνω συνοδά νοσήματα συνδέονται άμεσα με την Σκλήρυνση κατά Πλάκας, εξαιτίας της μειωμένης αερόβιας ικανότητας, της μειωμένης ισχύος, των αυξημένων μυϊκών ατροφιών καθώς και νευρολογικών διαταραχών.


2.2.    Άσκηση και Σκλήρυνση κατά Πλάκα στη σύγχρονη εποχή.

Για πολλά χρόνια, οι ειδικοί συμβούλευαν τα άτομα με Πολλαπλή Σκλήρυνση να αποφεύγουν την σωματική δραστηριότητα και άσκηση. Τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει, καθώς υποστηρίζεται, μετά από έρευνες, πως η τακτική άσκηση όχι απλά δεν επιδεινώνει τα συμπτώματα και δεν φέρει υποτροπές στην πορεία της νόσου, αλλά αντιθέτως βελτιώνει τη σωματική και ψυχολογική κατάσταση του ασθενή.

Σύμφωνα με τις έρευνες των Farzin Halabchil, Zahra Alizadehl, Mohammad Ali Sahrain και Maryam Abolhasani η επιλογή της κατάλληλης δραστηριότητας και η τακτική άσκηση είναι απαραίτητη για την βελτίωση της λειτουργικότητας του ατόμου με Σκλήρυνση κατά Πλάκας.


2.3.    Σωματική κατάσταση ασθενών σε σύγκριση με τους υγιείς.

Τα άτομα με Πολλαπλή Σκλήρυνση σε σχέση με τους υγιείς ανθρώπους παρουσιάζουν μειωμένη αερόβια ικανότητα και η καρδιοαναπνευστική τους ικανότητα για τη μέγιστη κατανάλωση οξυγόνου (V02max) είναι περίπου 30% χαμηλότερη. Η μειωμένη αερόβια ικανότητα συνδέεται επίσης με την αναπνευστική δυσλειτουργία λόγω της αδυναμίας των αναπνευστικών μυών και εξαιτίας εξωτερικών αιτιών όπως είναι η μυϊκή κόπωση.

Η αρτηριακή πίεση και ο καρδιακός ρυθμός παρατηρείται ότι αυξάνεται κατά 7-60% στα άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας. [15] Επιπλέον οι ασθενείς παρουσιάζουν μειωμένη μυϊκή δύναμη (υπολογίζεται με ισοκινητικές και ισομετρικές συστολές των μυών), μειωμένη μυϊκή μάζα, αυξημένη μυϊκή ατροφία, μειωμένη μυϊκή αντοχή, μειωμένη ευλιγισία (ιδιαίτερα σε άτομα με έντονη σπαστικότητα).

Τέλος ένα σημαντικό σύμπτωμα που περιορίζει την άσκηση των ατόμων με Σκλήρυνση κατά πλάκας είναι ότι το 80% αισθάνεται δυσανεξία στη θερμοκρασία, διότι εξαιτίας αυτής παρουσιάζουν προσωρινή επιδείνωση της κλινικής εικόνας του ασθενή. [16][17]


2.4.    Τα οφέλη της άσκησης στους ασθενής με Σκλήρυνση κατά Πλάκας.

Η επιλογή της κατάλληλης άσκησης μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές βελτιώσεις στην αερόβια ικανότητα (καρδιοαναπνευστική λειτουργία), στη μυϊκή δύναμη, στην ευλυγισία, στην κόπωση, στην αναπνευστική λειτουργία, στην ψυχολογική κατάσταση και στην ποιότητα ζωής του ασθενή με Σκλήρυνση κατά Πλάκας.[18]

Αερόβια άσκηση: Σύμφωνα με έρευνες, άτομα που έχουν ήπια έως μέτρια συμπτώματα, η αερόβια άσκηση χαμήλης έως μέτριας έντασης βελτιώνει σημαντικά την καρδιοαναπνευστική ικανότητα τους (αντοχή), είναι ασφαλής άσκηση και τα αποτελέσματα αυτής είναι εμφανή σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα (4 εβδομάδες).

Επιπλέον με την αερόβια άσκηση αυξάνεται η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (V02max), μειώνεται το αίσθημα κόπωσης και βελτιώνεται η αναπνευστική λειτουργία. Σύμφωνα με τους Farzin Halabchil, Zahra Alizadeh, Mohammad Ali Sahrain και Maryam Abolhasani τα παραπάνω οφέλη της αερόβιας άσκησης δεν είναι σαφές αν ισχύουν και για άτομα σε προχωρημένο στάδιο. [15]

Μυϊκή δύναμη και μυϊκή αντοχή: Κατά τη διάρκεια της άσκησης αντοχής και δύναμης, οι ασθενείς κάνουν μυϊκές συσπάσεις έναντι κάποιου φορτίου. Η αυξημένη δύναμη και αντοχή των ειδικότερα των κάτω άκρων είναι σημαντική, διότι η νόσος επηρεάζει περισσότερο τη λειτουργικότητά τους, από ότι στα άνω άκρα. Σύμφωνα με έρευνες του White (το 2004) η άσκηση αντοχής στη δύναμη στα κάτω άκρα έφερε σημαντικές βελτιώσεις στη μυϊκή δύναμη των εκτεινόντων του γόνατος και των καμπτήρων του πέλματος, στην κινητική ικανότητα, στην κόπωση και στη συνέχεια στην απόδοση. Σύμφωνα με τον Gutierrez (το 2005), η αύξηση της μυϊκής δύναμης και αντοχής είναι σημαντική για τη βελτίωση της κινητικής και λειτουργικής ικανότητας των ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Ο τύπος της άσκησης είναι ασφαλής αλλά και πάλι δεν γνωρίζουμε για τα άτομα σε προχωρημένο στάδιο κατά πόσο τα παραπάνω οφέλη ισχύουν (Surakka 2004).

Με τη χρήση φαρμάκων και συγκεκριμένα κορτικοστεροειδών αποδείχθηκε πως μεγάλο ποσοστό ατόμων εμφανίζουν οστεοπόρωση (ειδικότερα οι γυναίκες) και παθολογικά κατάγματα εξαιτίας της μειωμένης οστικής πυκνότητας που προκαλούν. Η χρόνια ασθένεια, επίσης, μπορεί να προκαλέσει απώλεια μυϊκής και οστικής μάζας. Η άσκηση, λοιπόν, με αντιστάσεις επιβραδύνει την απώλεια μυϊκής και  οστικής μάζας στα άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Για αυτό συνιστάται στα άτομα με Πολλαπλή Σκλήρυνση το πρόγραμμα άσκησης με αντιστάσεις, έτσι ώστε να διατηρείται και να αναπτύσσεται η μυϊκή και οστική μάζα σε ολόκληρο το σώμα. [19] [20]

Ευλυγισία: Τα άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας συχνά παρουσιάζουν περιορισμό στην κίνηση και μειωμένο εύρος κίνησης εξαιτίας της σπαστικότητας και της υποκινητικότητας. [19] [21]
Με τα προγράμματα ευλυγισίας στόχος είναι η διάταση των μυών, η αύξηση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων, η μείωση της σπαστικότητας, η διατήρηση της ισορροπίας και η διατήρηση της καλής στάσης του σώματος. Η διάταση των μυών προλαμβάνει την εμφάνιση των μυϊκών συσπάσεων και σπασμών, δηλαδή την σπαστικότητα. Σημαντική είναι η διάταση των σφιχτών μυών της λεκάνης, του θώρακα και των κάτω άκρων. [15] [19][21]

Ισορροπία: Η δυσκολία διατήρησης της όρθιας στάσης και η ανικανότητα διατήρησης της ισορροπίας είναι κάποια από τα συμπτώματα της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας και μπορούν να προκαλέσουν πτώσεις. [22] [23] [24] Για αυτό, λοιπόν, συνίνονται στα άτομα με Πολλαπλή Σκλήρυνση προγράμματα ισορροπίας που εκτιμήθηκαν με την κλίμακα ισορροπίας Berg (BBS), για τη σταθερότητα του ασθενή και την αποφυγή των πτώσεων. [25] [26] Περιορισμοί παρουσιάζονται σε ασθενείς οι οποίοι δεν είναι περιπατητικοί. [27][28]

Κόπωση: Ένα από τα βασικότερα συμπτώματα της Πολλαπλής Σκλήρυνσης είναι η κόπωση, η οποία φαίνεται ως το πιο ανησυχητικό πρόβλημα από το 50-60% των ασθενών (Tartaglia, 2005, Mollaouglu, 2009, Andreasen, 2011). Παρατηρείται έντονα σε ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας και οδηγεί σε επιδείνωση των συμπτωμάτων όπως ο πόνος, το άγχος, η κατάθλιψη, η γνωστική δυσλειτουργία.[19] [28] Οι λόγοι πρόκλησης της κόπωσης είναι άγνωστοι όμως ένοχοι δείχνουν η αδράνεια και οι ψυχικές διαταραχές. [29] Η μείωση, λοιπόν, της κόπωσης στους ασθενείς πραγματοποιείται με την άσκηση, η οποία προκαλεί τη μείωση της αδράνειας και την πρόκληση κάποιων αλλαγών όπως είναι η νευροπροστασία και η νευροπλαστικότητα. Σύμφωνα με τον Petajan η τακτική αερόβια άσκηση μειώνει την κόπωση στους πάσχοντες και βελτιώνει την ψυχική κατάσταση αλλά και την ποιότητα ζωής τους.[30] [31]

Ποιότητα ζωής: Σύμφωνα με τον Stuifbergen (2006), τα θετικά αποτελέσματα της μακροχρόνιας άσκησης στα άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας για την λειτουργικότητα τους και την ποιότητα της ζωής τους είναι εμφανή. [15] [18] [30] [32] [33]

Τέλος, το συμπέρασμα των Farzin Halabchil, Zahra Alizadeh, Mohammad Ali Sahrain και Maryam Abolhasani είναι πως η άσκηση πρέπει να θεωρείται ένα ασφαλές και αποτελεσματικό μέσο αποκατάστασης σε ασθενείς που νοσούν από Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Μέσω της άσκησης βελτιώνεται η λειτουργική ικανότητα του ατόμου και η ποιότητα ζωής του. [34][35]

2.5.    Σπαστικότητα στη Σκλήρυνση κατά Πλάκας και Άσκηση.

Ένα από τα συμπτώματα που παρουσιάζεται στην εξέλιξη της νόσου είναι η σπαστικότητα και αφορά έναν μεγάλο αριθμό ασθενών με Πολλαπλή Σκλήρυνση. Σπαστικότητα είναι η ταυτόχρονη σύσπαση και χαλάρωση των αγωνιστών και ανταγωνιστών μυών με αποτέλεσμα να επιρεάζεται η κίνηση του ατόμου και συνεπώς η ποιότητα ζωής του (σε αντίθεση με ένα φυσιολογικό Νευρικό Σύστημα που υπάρχει συνεργασία μεταξύ αγωνιστών και ανταγωνιστών μυών και όταν ο ένας συσπάται τότε ο άλλος χαλαρώνει, γεγονός που δεν συμβαίνει στην Σκλήρυνση κατά Πλάκας).

Η σπαστικότητα προκαλεί:

• Μείωση της ποιότητας ζωής του ασθενή.
• Πόνο.
• Μείωση της κινητικής ικανότητας.
• Αύξηση των ποσοτήτων της ενέργειας που καταναλώνει.
• Μειώνει την ικανότητα ισορροπίας και την καθιστή και ύπτια θέση.

Οδηγίες Σχεδιασμού Προγράμματος άσκησης για μείωση της πρόκλισης σπαστικότητας:

• Αύξηση της μυϊκής δύναμης.
• Αύξηση των επιπέδων της ισορροπίας.
• Αύξηση της ευλυγισίας και του εύρους κίνησης.
• Μείωση μυϊκών σπασμών και μη φυσιολογικών προτύπων.
• Οι θέσεις να μην επιτρέπουν τη σπαστικότητα να χειροτερέψει.
• Οι ασκήσεις να αποσκοπούν στο να «ανοίξουν» οι μύες σε όλο το εύρος κίνησης τους (όχι βράχυνση).
• Μια νέα θέση μπορεί να προκαλέσει σπαστικότητα.
• Σε περίπτωση πρόκλισης σπαστικότητας αφήνουμε τους μύες να ξεκουραστούν (διακοπή άσκησης).
• Η θέση του κεφαλιού πρέπει να είναι σε ευθεία.
• Η έναρξη των ασκήσεων να γίνεται μία ώρα μετά την πρόσληψη φαρμακευτικής αγωγής.

Οι διατάσεις στην αντιμετώπιση της σπαστικότητας έχουν καθοριστικό ρόλο. Είναι καλό να εκτελούνται σε καθημερινή βάση, είτε ενεργητικά είτε παθητικά. Πρέπει να εκτελούνται σε όλο το εύρος κίνησης της άρθρωσης και να αποσκοπούν σιγά σιγά στο άνοιγμα των μυών. [36][37]


2.6.    Μειωμένες αποκρίσεις του σώματος στα άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας.

Οι νευροφυσιολογικές έρευνες αποκάλυψαν πως οι ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας παρουσιάζουν μειωμένη ικανότητα ή μεγάλη καθυστέρηση εμφάνισης εφίδρωσης για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος σε υψηλές περιβαλλοντικές θερμοκρασίες.

Επιπλεόν, τα άτομα αυτά παρουσιάζουν καθυστερημένες συμπαθητικές αποκρίσεις, μειώσεις της αρτηριακής πίεσης που οδηγούν σε ανεπαρκή φλεβική επιστροφή και απαίτηση αύξησης της καρδιακής συχνότητας, προκειμένου να διατηρηθεί η καρδιακή παροχή στους διάφορους ιστούς του σώματος, ιδιαίτερα για την καρδιά και τον εγκέφαλο.


2.7.    Εφίδρωση και Σκλήρυνση κατά Πλάκας.

Οι νευροφυσιολογικές έρευνες αποκάλυψαν πως οι ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας παρουσιάζουν μειωμένη ικανότητα ή μεγάλη καθυστέρηση εμφάνισης εφίδρωσης για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος σε υψηλές περιβαλλοντικές θερμοκρασίες. Ενώ αυτή η μειωμένη ρύθμιση έχει σημαντικές επιδράσεις στη υγεία και στην ευεξία ενός υγιούς ατόμου, σε ένα άτομο με Πολλαπλή Σκλήρυνση μπορεί να είναι καταστροφική.
Η ανικανότητα ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος και η άσκηση για μεγάλες χρονικές περιόδους, μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην ικανότητα του ασθενή να εκτελέσει τις καθημερινές του δραστηριότητες (Activitiesof Daily Linving – ADLs).

Στρατηγικές για τον περιορισμό της ευαισθησίας στη θερμότητα: Οι επιστήμονες υποστηρίζουν έντονα την τακτική άσκηση για τους ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας, αλλά ταυτόχρονα τονίζουν την ανάγκη για την αποφυγή της υπερθέρμανσης με διάφορες τεχνικές ψύξης κατά τη διάρκεια της άσκησης.
Η πρόψυξη επιτρέπει στα κάτω άκρα να χρησιμεύουν αποτελεσματικά σαν «νεροχύτες θερμότητας» για να αποφύγουν τις εσωτερικές αυξήσεις θερμότητας. Αυτή η ψύξη διαρκεί αρκετές ώρες, ανάλογα με την ένταση των δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται από το άτομο με Σκλήρυνση κατά Πλάκας.


2.8.    Έρευνα επιπτώσεων στη βασική θερμοκρασία του σώματος με πρόψυξη ή χωρίς.

Σύμφωνα με το σχεδιάγραμμα του A.N. Frohman και Davis (Aquatic Exercise Trainingin MS Patients) αποδεικνύεται πως με την πρόψυξη πριν την άσκηση παρέχει σημαντικό πλεονέκτημα στη μείωση του ρυθμού αύξησης της θερμοκρασίας του σώματος, ελαττώνοντας έτσι την εμφάνιση του φαινομένου του Uhthoff.

Η προσωρινή επιδείνωση των συμπτωμάτων της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας του σώματος, που κρατάει από μερικές ώρες μέχρι μερικές μέρες (σε ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί τα συμπτώματα να μην υποχωρήσουν) ώσπου να επανέλθει στην κανονική του θερμοκρασία ο ασθενής, ονομάζεται το φαινόμενο του Uhthoff. Στο σχεδιάγραμμα απεικονίζεται η πορεία της θερμοκρασίας του σώματος κατά την έναρξη της άσκησης, κατά τη διάρκεια της, κατά τη λήξη της και κατά την περίοδο της αποκατάστασης.

Παρατηρούμε πως κατά την έναρξη της άσκησης η θερμοκρασία του σώματος είναι χαμηλότερη στην περίπτωση που χρησιμοποιήθηκε πρόψυξη από ότι σε εκείνη που δεν χρησιμοποιήθηκε. Κατά την διάρκεια της άσκησης παρατηρούμε πως διατηρείται μια απόκλιση στα διαγράμματα ανύψωσης της θερμοκρασίας του σώματος στις δύο συνθήκες, με την περίπτωση μη χρησιμοποίησης της πρόψυξης να παρουσιάζει υψηλότερες θερμοκρασίες καθόλη τη διάρκεια της έρευνας, καθιστώντας τον ασθενή με Πολλαπλή Σκλήρυνση σε κίνδυνο να παρουσιάσει το φαινόμενο του Unthoff. [35]


2.9.    Τα οφέλη της άσκησης στο νερό σε σχέση με την ξηρά.

Κάποιες σημαντικές ιδιότητες του νερού που ευνοούν την άσκηση και κάνει την εκτέλεση των δραστηριοτήτων ασφαλέστερη και ευκολότερη (π.χ. να μετακινούν ευκολότερα τα άκρα τους οι ασθενείς χωρίς βοηθητικές συσκευές) από ότι στην ξηρά είναι η πλευστότητα και η υδροστατική πίεση που μειώνουν το φαινόμενο του σωματικού βάρους. Το μειωμένο σωματικό βάρος σημαίνει χαλάρωση των μυών εξαιτίας της απαίτησης λιγότερης δύναμης και περισσότερη κίνηση με λιγότερη ενεργειακή προσπάθεια.
Επιπλέον, υποστηρίζεται πως η άσκηση στο νερό μειώνει τη σπαστικότητα περισσότερο σε σχέση με την ξηρά, διότι στις κινήσεις μέσα στο νερό συμμετέχει μεγαλύτερος αριθμός μυών από ότι στην ξηρά και οι αρθρώσεις έχουν μεγαλύτερη κινητικότητα. [36] Η πλευστότητα μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο πτώσης και κατάγματος, ενώ παράλληλα προάγει την αποτελεσματική φλεβική επιστροφή.

Το ιξώδες δημιουργεί τη δύναμη αντίστασης στη μετακίνηση κάποιου αντικειμένου μέσα στο νερό και αυτή είναι μεγαλύτερη από ότι στον αέρα και λόγω της αντίστασης αυτής μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αύξηση της αντοχής. Επιπλέον, η μειωμένη ταχύτητα κίνησης στο νερό επιτρέπει την εμφάνιση ιδιοδεκτικής και χωρικής συνειδητοποίησης με μειωμένο κίνδυνο τραυματισμού.

Η θερμοδυναμική που υπάρχει στην άσκηση στο νερό καθώς η θερμική ικανότητα του νερού είναι περίπου 1000 φορές μεγαλύτερη από ότι σε ίδια ποσότητα αέρα. Η μεταφορά θερμότητας από το σώμα στο νερό γίνεται με 25 φορές μεγαλύτερη ταχύτητα από ότι στον αέρα.

Δίνεται η δυνατότητα σε άτομα με περιορισμένη κινητικότητα, για παράδειγμα βλάβες νωτιαίου μυελού, με κάποιες προσαρμογές, να περπατούν χωρίς κόπο μέσα στο νερό. Το μέγεθος των δυνάμεων κρούσης και της επιβάρυνσης των αρθρώσεων, λόγω της πλευστότητας, είναι μικρότερο σε σχέση με την ξηρά.
Με την άσκηση στο νερό έρευνες δείχνουν ότι βελτιώνεται η μυϊκή δύναμη και αντιμετωπίζεται η μειωμένη κινητικότητα των αρθρώσεων, ο πόνος και η οστεοαρθρίτιδα, προβλήματα που εμφανίζονται συχνά σε άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Επίσης, η ιδανική θερμοκρασία νερού κατά τη διάρκεια της άσκησης και για μεταφορά θερμότητας, σε άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας είναι από 26,6 °C μέχρι 31,1 °C, ανάλογα με το άτομο.

Τέλος, είναι σημαντικό να τονιστεί πως, σύμφωνα με τον κανόνα της οστικής πυκνότητας του Wolff, η κολύμβηση δεν έχει θετικές επιδράσεις στην οστική πυκνότητα, διότι είναι αερόβια άσκηση χωρίς βάρη. [35]

Σύμφωνα με τους Ashley N. Frohman, Darin T. Okuda, Shin Beh, Katherine Treadaway, Caroline Mooil, Scott L. Davis, Anjali Shah, Teresa C. Frohman & Elliot M.    Frohman η άσκηση στο υδάτινο περιβάλλον έχει θετικές επιδράσεις στη νευρολογική λειτουργία καθώς βελτιώσει την υγεία, προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια στον ασθενή, ευνοεί τις καθημερινές του δραστηριότητες και βέβαια την ποιότητα ζωής του. Για τους παραπάνω λόγους συνιστώνται στα άτομα που νοσούν από Σκλήρυνση κατά Πλάκας τα προγράμματα άσκησης στο νερό.

Συνοπτικά, τα πλεονεκτήματα της άσκησης στο νερό σε σχέση με την ξηρά είναι:

• Η πλευστότητα.
• Η υδροστατική πίεση.
• Η ασφάλεια.
• Η αποφυγή πτώσεων.
• Το μειωμένο σωματικό βάρος.
• Οι μειωμένες κρούσεις και επιβαρύνσεις των αρθρώσεων.
• Το ιξώδες και η δύναμη αντίστασης.
• Η θερμοδυναμική και η θερμική ικανότητα.
• Η ευκολότερη εκτέλεση δραστηριοτήτων για άτομα με πολύ περιορισμένη κινητικότητα με κάποιες προσαρμογές.
• Η μείωση του πόνου.
• Η αντιμετώπιση της μειωμένης κινητικότητας και της οστεοαρθρίτιδας.
• Η βελτίωση της μυϊκής δύναμης.
• Η παροχή μιας διάχυτης ψύξης στην επιφάνεια του σώματος.

Συνοπτικά, τα μειονεκτήματα της άσκησης στο νερό σε σχέση με την ξηρά είναι:

• Δεν επιδρά θετικά στην αύξηση της οστικής πυκνότητας,[35]

2.10.    Τα θετικά αποτελέσματα της υδρόβιας γυμναστικής στη Σκλήρυνση κατά Πλάκας.

Σύμφωνα με έρευνες του Gehlsen και των συναδέλφων του το 1984, αποδείχθηκε πως, μετά από 10 εβδομάδες υδρόβιων ασκήσεων που περιελάμβαναν ελεύθερη κολύμβηση με συχνότητα τρεις φορές την εβδομάδα, με διάρκεια μίας ώρας, με ένταση 60% της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου (V02max) και σε θερμοκρασία νερού 25-27,5° C, οι ασθενείς παρουσίασαν αύξηση της μυϊκής δύναμης και μείωση της κόπωσης.

Σύμφωνα με έρευνες των Roehrs και Karst, αποδείχθηκε πως σε ασθενείς με πρωτογενώς και δευτερογενώς προϊούσα μορφή, μετά από 12 εβδομάδες υδρόβιας άσκησης και με συχνότητα 2 φορές την εβδομάδα, οι ασθενείς παρουσίασαν μείωση της κόπωσης.

Μια άλλη έρευνα έδειξε πως με την υδρόβια άσκηση, για 5 εβδομάδες το λιγότερο, βελτιώνεται η κινητική λειτουργία και συγκεκριμένα η ταχύτητα, η ισορροπία και ο βηματισμός.
Σε μια ακόμη έρευνα, κατά την οποία οι ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας συμμετείχαν σε προγράμματα υδρόβιας άσκησης που διεξήχθη για 8 εβδομάδες, με συχνότητα τρεις φορές την εβδομάδα, με διάρκεια 60 λεπτά ανά συνεδρία, με ένταση 50-75% της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου και σε θερμοκρασία νερού 28-30 ° C, αποδείχθηκε πως τα άτομα αυτά παρουσίασαν βελτίωση της ποιότητας ζωής και μείωση της κόπωσης.

Τέλος, σε πρόσφατη του έρευνα ο Marandi και οι συνεργάτες του απέδειξαν πως μετά από 12 εβδομάδες συμμετοχής του ασθενή με Σκλήρυνση κατά Πλάκας σε προγράμματα υδρόβιας άσκησης, με συχνότητα τρεις φορές την εβδομάδα και με διάρκεια μίας ώρας ανά συνεδρία, έγινε ιδιαίτερα αισθητή η βελτίωση της δυναμικής του ισορροπίας. [25] [38] [39] [40] [41] [42]


2.11.    Άσκηση του ασθενή στην πισίνα.

Προϋπόθεση για κάθε πρόγραμμα υδρόβιας γυμναστικής είναι η πρόσβαση του ατόμου με Σκλήρυνση κατά Πλάκας σε πισίνα. Αν αυτό επιτευχθεί, τότε οι ασκήσεις εκτελούνται εύκολα, χωρίς εξοπλισμό και σε μια πολύ μικρή περιοχή της πισίνας (μόλις 2,5 επί 2,5 μέτρα) κοντά στο τοίχωμά της ( τόσο για λόγους σταθεροποίησης όσο και για λόγους ασφαλείας, αντικαθιστώντας έτσι τη χρήση ειδικών εξαρτημάτων).[35]

Κρίνεται απαραίτητη, κατά την άσκηση του ατόμου στην πισίνα, να λαμβάνεται μέριμνα για την είσοδο και έξοδο του ασθενή από την πισίνα λόγω πιθανής διπλής όρασης ή ενός άτυπου σχεδίου βάδισης. Οι υδάτινες ασκήσεις είναι καλό να γίνονται στο ρηχό άκρο της πισίνας και κοντά στον τοίχο για καλύτερη ισορροπία και ασφάλεια. Πολύ σημαντικές θεωρούνται οι ασκήσεις που ενισχύουν τους μύες που βοηθούν στην παροχή σωστού προτύπου βάδισης και θα καταγραφούν στη συνέχεια.[43]

Για να συμμετάσχει ένας ασθενής σε άσκηση στην πισίνα θα πρέπει να υπάρχει έγκριση και ενημέρωση από τον θεράποντα ιατρό του. Για ένα καλό αποτέλεσμα πρέπει να υπάρχει συνεργασία του ιατρού με τον φυσικοθεραπευτή και τον εργοθεραπευτή.

Η άσκηση στο νερό θεωρείται πλέον η καταλληλότερη φυσική δραστηριότητα για σχεδόν όλες τις παθήσεις. Αποτελεί ευχάριστο τρόπο άσκησης και ενδείκνυται για ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας, καθώς μειώνει τα συμπτώματά της (το σώμα χαλαρώνει). Υπάρχει δυνατότητα εκτέλεσης πολλών ασκήσεων με μεγαλύτερη ευκολία, εξαιτίας της άνωσης (μείωση του σωματικού βάρους κατά 90% περίπου), και χωρίς ιδιαίτερο εξοπλισμό, εξαιτίας της αντίστασης του νερού. Επιπλέον η άσκηση στο νερό αυξάνει τα επίπεδα δύναμης, αντοχής, ευλυγισίας, μειώνει τις πιθανότητες τραυματισμού.[37]


2.12.    Πρόγραμμα άσκησης στο νερό.

Το πρόγραμμα άσκησης στο νερό περιλαμβάνει:

• Μέχρι και 1 ώρα άσκησης.
• Προθέρμανση: 5-10λεπτά.
• Κύριο μέρος: 15-30λεπτά.
• Αποθεραπεία / Χαλάρωμα: 5λεπτά.
• Συχνότητα: 3 φορές /εβδομάδα.
• Επιβάρυνση: 60-75% της Μέγιστης Καρδιακής Συχνότητας(ΜΚΣ).[44]

Βασικές ασκήσεις:

1. Περπάτημα: Από την όρθια θέση, ο ασθενής φέρνει το γόνατο σε ορθή γωνία, στο ύψος της λεκάνης, ενώ το άλλο πόδι είναι τεντωμένο προς τα κάτω, με τα χέρια λυγισμένα στους αγκώνες δίπλα και πίσω από τον κορμό, κινούνται εναλλάξ μπρος πίσω ανάλογα με τον βηματισμό.
2. Deepwaterrunning (Τρέξιμο): Από την όρθια θέση, ο ασθενής φέρνει το γόνατο σε ορθή γωνία, στο ύψος της λεκάνης, ενώ το άλλο πόδι είναι τεντωμένο προς τα κάτω, με τα χέρια λυγισμένα στους αγκώνες δίπλα και πίσω από τον κορμό, κινούνται εναλλάξ μπρος πίσω ανάλογα με τον βηματισμό.[37]

---

Ασκήσεις κοντά στον τοίχο της πισίνας για ισορροπία:

1.  Wall Puch-Up (ενεργοποιεί τους μυς του πάνω μέρους του σώματος): Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ο ασθενής σε όρθια θέση, τοποθετείται με το μέτωπο προς το τοίχωμα της πισίνας με τα χέρια (τεντωμένα) να ακουμπάνε εκεί με άνοιγμα όσο το άνοιγμα των ώμων. Ρίχνει το βάρος του μπροστά σιγά – σιγά κρατώντας το σώμα με τα χέρια, που πιέζουν το τοίχωμα, λυγίζοντας τους αγκώνες. Μόλις πλησιάσει αρκετά ο θώρακας στις παλάμες, τότε ο ασθενής με μια εκπνοή, τεντώνει τους αγκώνες και επιστρέφει στην αρχική θέση. Στην τελική θέση πολλά άτομα νιώθουν πιο άνετα να έρθουν στην ακροστασία. Για να γίνει πιο δύσκολη η άσκηση, τότε αρκεί να τοποθετηθούν σε μεγαλύτερη απόσταση από τον τοίχο της πισίνας. Ο κορμός του σώματος είναι καλό να μένει σε ουδέτερη θέση χωρίς να καμπουριάζει.

2.  Hip Flexion: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιεί τους καμπτήρες μύες του ισχίου και τους γλουτιαίους μυς. Ο ασθενής από την όρθια θέση, με την πλάτη στο τοίχωμα της πισίνας να ακουμπάει και τα χέρια σε λοξή έκταση προς τα κάτω να ακουμπάνε και εκείνα τον τοίχο, σηκώνει το ένα πόδι τεντωμένο μέχρι εκεί που νιώθει ένα μικρό τράβηγμα. Έπειτα το πόδι επιστρέφει στην αρχική του θέση. Κάνει το ίδιο και με το άλλο πόδι. Για να γίνει λίγο πιο δύσκολη η άσκηση τότε ο ασθενής μπορεί να γυρίσει στο πλάι έτσι ώστε να ακουμπάει τον τοίχο με το ένα χέρι.

3.  Knee Flexionand Extension: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιεί τον τετρακέφαλο και τους καμπτήρες του ισχίου. Ο ασθενής από την όρθια θέση, με την πλάτη να ακουμπάει στο τοίχωμα της πισίνας και τα χέρια στην προσοχή να ακουμπάνε και εκείνα εκεί, σηκώνει το ισχίο μέχρι το γόνατο να φτάσει στο ίδιο ύψος με τη λεκάνη (με το γόνατο σε ορθή γωνία). Από αυτήν τη θέση ο ασθενής τεντώνει το γόνατο και το ξαναφέρνει στις 90 μοίρες. Για να αυξηθεί ο βαθμός δυσκολίας της άσκησης, μπορεί να γυρίσει πλάγια έτσι ώστε να πιάνεται από τον τοίχο με το ένα χέρι. Είναι θεμιτό η κίνηση να γίνεται μόνο στην άρθρωση του γόνατος και το υπόλοιπο σώμα να μένει σταθερό.

4.  Hip Extension: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιεί τους καμπτήρες του ισχίου και τους γλουτιαίους μυς. Ο ασθενής από την όρθια θέση, με μέτωπο προς το τοίχωμα της πισίνας, κρατιέται από εκεί με τα χέρια και έπειτα σηκώνει το ένα πόδι τεντωμένο προς τα πίσω μέχρι εκεί που νιώθει ελαφρύ τράβηγμα. Έπειτα επιστρέφει στην αρχική θέση. Κάνει το ίδιο και με το άλλο πόδι. Για να γίνει λίγο πιο δύσκολη η άσκηση τότε ο ασθενής μπορεί να γυρίσει στο πλάι έτσι ώστε να ακουμπάει τον τοίχο με το ένα χέρι.

5.  Leg Swing: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιούνται όλους του μύες του ισχίου, εμπρός και πίσω. Ο ασθενής στην όρθια θέση, στέκεται πλάγια στο τοίχωμα της πισίνας με το ένα χέρι να στηρίζεται εκεί. Το πόδι που βρίσκεται πιο μακριά από τον τοίχο κάνει ταλαντεύσεις μπροστά – πίσω, με ελαφρώς λυγισμένο γόνατο και το αντίστοιχο χέρι να κινείται αντίθετα. Το πόδι κινείται μέσα στο εύρος κίνησης στο οποίο, θα νιώθει ένα ελαφρύ τράβηγμα στην μπροστά και στην πίσω θέση.

6.  Squat: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιεί όλους τους μύες των ποδιών. Ο ασθενής από την όρθια θέση (διάσταση των ποδιών στο άνοιγμα των ώμων), με το μέτωπο στο τοίχωμα της πισίνας και τα χέρια να στηρίζονται εκεί, λυγίζει τα γόνατα του, ρίχνοντας το βάρος προς τις φτέρνες (ο άξονας που ενώνει τα γόνατα με τα δάχτυλα των ποδιών να είναι κάθετος στον πάτο της πισίνας). Συνεχίζει να χαμηλώνει τους γοφούς του μέχρι να αρχίσει να μη νιώθει άνετα ή μέχρι να φτάνουν στο ίδιο επίπεδο με τα γόνατα. Τότε βάζει δύναμη στις φτέρνες, ισιώνει τα γόνατα και επανέρχεται στην αρχική θέση (όρθια θέση με πόδια σε διάσταση).

7.  Jumping Jack: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιεί του εσωτερικούς και εξωτερικούς μύες των μηρών και αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό. Ο ασθενής από την όρθια θέση, με το μέτωπο προς το τοίχωμα της πισίνας και τα χέρια να στηρίζονται εκεί, κάνει μια μικρή αναπήδηση και τα πόδια από την προσοχή έρχονται σε διάσταση (λίγο πιο ανοιχτά από το άνοιγμα των ώμων) και έπειτα με μικρό αλματάκι πάλι στην αρχική θέση.

8.  Hip Abductionand Adduction: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιούνται οι εσωτερικοί και εξωτερικοί μύες του μηρού. Ο ασθενής από την όρθια θέση, με την πλάτη να ακουμπάει στο τοίχωμα της πισίνας και τα χέρια σε λοξή έκταση προς τα κάτω να ακουμπάνε και αυτά εκεί, σηκώνει το ένα πόδι τεντωμένο (ή ελαφρώς λυγισμένο γόνατο για μεγαλύτερη ευκολία) στο πλάι, μέχρι το σημείο που νιώθει ότι άνετα. Έπειτα με ενεργοποίηση της άρθρωσης του ισχίου το πόδι μετακινείται σχεδόν παράλληλα και λίγο πιο μπροστά από το επίπεδο του τοίχου, και αφού περάσει το πόδι στήριξης, σταματάει εκεί που θα νιώσει ένα ελαφρύ τράβηγμα. Για να αυξηθεί ο βαθμός δυσκολίας της άσκησης, ο ασθενής μπορεί να γυρίσει στο πλάι και να κρατάει το τοίχωμα της πισίνας με το ένα χέρι.

9.  Calf Raise: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιεί τον γαστροκνήμιο και υποκνημίδιο μύ. Ο ασθενής από την όρθια θέση, με το μέτωπο προς το τοίχωμα της πισίνας και τα χέρια να ακουμπάνε σε αυτό, τα πόδια τεντωμένα και σε διάσταση (στο άνοιγμα των ώμων), σηκώνονται οι φτέρνες στην ακροστασία, όσο πιο πολύ αντέχει το άτομο, και έπειτα επιστρέφουν αργά στην αρχική θέση. Για να αυξηθεί ο βαθμός δυσκολίας της άσκησης, ο ασθενής γυρνάει πλάγια και πιάνεται από το τοίχωμα της πισίνας με το ένα χέρι.

10.  Prone Hipabductionandadduction: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιούνται οι μύες του κορμού και οι εσωτερικοί και εξωτερικοί μύες των μηρών. Ο ασθενής, με το μέτωπό του προς το τοίχωμα της πισίνας και με τα χέρια του εκεί να ακουμπάνε, σηκώνει τα πόδια του τεντωμένα προς τα πίσω με το σώμα του σε μια ευθεία. Ανάλογα με το ποσοστό λίπους που έχει ο κάθε ασθενής θα νιώσει το σώμα του στην επιφάνεια του νερού (με αρκετό λίπος), ενώ αυτοί με λιγότερο λίπος ίσως νιώσουν το σώμα τους να βυθίζεται ελαφρώς. Από αυτήν τη  θέση κάνει απαγωγή και προσαγωγή τω νισχίων.

1.    Chestandbackopener: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιούνται οι μύες του πάνω μέρους του στήθους και του πάνω μέρους της πλάτης. Ο ασθενής από την όρθια θέση, με προβολή του ενός ποδιού μπροστά και τα χέρια στην υστερέκταση προς τα πίσω (έρχονται κοντά οι ωμοπλάτες), με μια κίνηση των χεριών, παράλληλη με το επίπεδο του πάτου της πισίνας, τα φέρνει στην πρόταση. Έπειτα πάλι με κίνηση των χεριών, παράλληλη προς το επίπεδο του πάτου την πισίνας, επιστρέφουν στην αρχική θέση. Για να αυξηθεί ο βαθμός δυσκολίας της άσκησης, μπορεί η άσκηση να εκτελεστεί με μεγαλύτερη ταχύτητα ή να μικρύνουμε τη βάση στήριξης, επομένως θα έχουμε μείωση της ισορροπίας (π.χ. μικρότερη προβολή του ποδιού, πόδια στην προσοχή).

2.    NeutralJack: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιούνται οι εσωτερικοί και εξωτερικοί μύες του μηρού και οι μύες του κορμού. Ο ασθενής βρίσκεται στην όρθια θέση, με τα πόδια στην προσοχή και τα χέρια με λυγισμένους αγκώνες προς τα έξω και τις παλάμες στο στέρνο και παράλληλες με αυτό. Από αυτήν τη θέση με ένα αλματάκι φέρνει τα πόδια σε διάσταση (λίγο πιο ανοιχτά από το άνοιγμα των ώμων), ενώ ταυτόχρονα ανοίγει τα χέρια του στην έκταση με τις παλάμες να είναι στραμμένες προς τα μπροστά. Έπειτα με αλματάκι ξαναεπιστρέφει στην αρχική του θέση. Για να αυξηθεί η δυσκολία της άσκησης αυξάνουμε την ταχύτητα εκτέλεσης της.

3.    Anchoredarmchaos: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιούνται οι μύες πάνω μέρους του σώματος. Ο ασθενής βρίσκεται στην  όρθια θέση, με τα πόδια σε διάσταση ίσα με το άνοιγμα των ώμων και με ελαφρώς λυγισμένα γόνατα, ενώ τα χέρια βρίσκονται λίγο πιο κάτω από την πρόταση με λυγισμένους αγκώνες και τις παλάμες στραμμένες προς το στήθος. Από αυτήν τη θέση ο ασθενής προσπαθεί να φέρει νερό στο στήθος του σπρώχνοντας εναλλάξ και γρήγορα με τα δυο του χέρια. Για να αυξηθεί ο βαθμός δυσκολίας της άσκησης, μπορούμε να προσθέσουμε ειδικά γάντια τα οποία θα αυξήσουν τη μυϊκή δύναμη και μυϊκή αντοχή των χεριών.

4.    Walking Lunge: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιούνται όλοι οι μύες των ποδιών και του κορμού. Ο ασθενής βρίσκεται στην όρθια θέση με τα πόδια στην προσοχή και τα χέρια στη μέση για ισορροπία. Από αυτήν τη θέση κάνει προβολές των ποδιών εναλλάξ λυγίζοντας και τα δύο γόνατα (χαμηλώνοντας το κέντρο βάρους) και χωρίς το γόνατο του προβαλλόμενου ποδιού να ξεπερνάει τον κάθετο άξονα που περνάει από τα δάκτυλα ίδιου ποδιού. Δίνεται έμφαση στη διατήρηση της όρθιας στάσης του κορμού καθ’όλη την εκτέλεση της άσκησης.

5.    Anchored Jab Punch: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιούνται οι μύες του πάνω μέρους του σώματος. Ο ασθενής από την όρθια θέση, με τα πόδια σε διάσταση και με λυγισμένα γόνατα ρίχνει γροθιές μέσα στον νερό σαν να παίζει μποξ. Για να αυξηθεί ο βαθμός δυσκολίας της άσκησης αρκεί να αυξηθεί η ταχύτητα εκτέλεσης της.

6.    Neutral Cross – Country: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιεί τους μύες των ποδιών, των χεριών και του κορμού. Ο ασθενής, με τους ώμους του κάτω από την επιφάνεια του νερού, περπατάει μέσα στην πισίνα χωρίς να χάσουν ούτε στιγμή τα πέλματα επαφή με τον πάτο της θάλασσας (σέρνει τα πόδια). Τα χέρια κινούνται έντονα μπροστά ( φτάνει ως το ύψος των ώμων με ελαφρώς λυγισμένο αγκώνα) και πίσω (κάνει υπερέκταση). Μοιάζει πολύ με το σκιαντοχής.

7.    Side Squat: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιούνται όλοι οι μύες των ποδιών. Ο ασθενής βρίσκεται στην όρθια θέση, με τα πόδια στην προσοχή και με τους αγκώνες λυγισμένους σε ορθή γωνία. Από αυτήν τη θέση κάνει πλάγια καθίσματα, δηλαδή προβολές πλάγια των ποδιών εναλλάξ στο άνοιγμα των ώμων και λύγισμα των γονάτων. Προσέχουμε ο κορμός να μένει όρθιος  και  σταθερός καθ’όλη τη διάρκεια της εκτέλεσης της άσκησης, καθώς επίσης και τα γόνατα να μην ξεπερνούν τον κάθετο άξονα που περνάει από τα δάχτυλα του ίδιου ποδιού. Αν το σώμα του ασθενή πέφτει πολύ μπροστά, τότε πρέπει να μικρύνουμε το πλάγιο βήμα.

8.    Horlzontal Shoulder: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Ενεργοποιεί τους μύες των ώμων. Ο ασθενής βρίσκονται στην όρθια θέση, με τα πόδια σε διάσταση στο άνοιγμα των ώμων και με ελαφρώς λυγισμένα γόνατα και με τα χέρια στην έκταση με τις παλάμες στραμμένες προς τα μπροστά. Από αυτήν τη θέση φέρνει τα χέρια του με γρήγορη κίνηση στην πρόταση, μέχρι οι παλάμες να έρθουν αντιμέτωπες. Για να μειωθεί η δυσκολία της άσκησης, μπορεί να εκτελεστεί με τον ίδιο τρόπο με τη μόνη διαφορά ότι οι παλάμες θα βρίσκονται σε πρηνισμό  (θα κοιτάνε προς τα κάτω). Για να αυξηθεί η δυσκολία της άσκησης, μπορεί να εκτελεστεί με τις παλάμες να κοιτάνε μπροστά αλλά να φοράει ο ασθενής ειδικά γάντια που θα δημιουργήσουν μεγαλύτερη επιφάνεια στην παλάμη , επομένως θα δημιουργηθεί μεγαλύτερη αντίσταση από το νερό.

9.    Tightrope Traveling: Σε αυτήν την άσκηση δεν χρειάζεται εξοπλισμός. Εστιάζει στην ισορροπία. Ο ασθενής από την όρθια θέση, περπατάει πάνω στη γραμμή της πισίνας τοποθετώντας το ένα πέλμα πίσω από το άλλο και κρατάει τα χέρια του στην λοξή έκταση προς τα κάτω για καλύτερη ισορροπία. Έπειτα για να εξελιχθεί σε μια πιο δύσκολη άσκηση ισορροπίας, ο ασθενής προσπαθεί να περπατήσει πάνω στη γραμμή με πίσω βήματα.
















 Ασκήσεις με εξοπλισμό:

1.    Trunk Rotation: Σε αυτήν την άσκηση χρειάζεται ένα μακαρόνι. Ενεργοποιείται ο έξω λοξός κοιλιακός μυς. Ο ασθενής βρίσκεται στην όρθια θέση, με τα πόδια σταθερά, στον πάτο της πισίνας ,σε διάσταση στο άνοιγμα των ώμων και τα με χέρια λίγο πιο ανοιχτά από το άνοιγμα των ώμων που κρατούν το μακαρόνι κάτω από την επιφάνεια του νερού. Από αυτήν τη θέση το άτομο κάνει περιστροφές της οσφυικής μοίρας δεξιά αριστερά με τα πόδια σταθερά και τα χέρια να εξακολουθούν να κρατούν το μακαρόνι. Όσο πιο μακριά βρίσκονται τα πόδια κατά τη διάρκεια της άσκησης τόσο πιο εύκολη είναι. Επομένως για να αυξηθεί η δυσκολία της άσκησης φέρνουμε τα πόδια πιο κοντά μεταξύ τους. Καθ’όλη τη διάρκεια της άσκησης είναι καλό τα γόνατα να διατηρούνται ελαφρώς λυγισμένα.

2.    Lateral Trunk Flexion: Σε αυτήν την άσκηση χρειάζεται ένα μακαρόνι. Ενεργοποιούνται οι μύες του κορμού. Ο ασθενής βρίσκεται στην όρθια θέση με τα πόδια ελαφρώς ανοιχτά και με τα χέρια στην προσοχή, με το ένα να κρατάει ένα μακαρόνι από τη μέση. Από αυτήν τη θέση κάνει πλάγιες κάμψεις προς τη μεριά που κρατάει το μακαρόνι, κρατώντας το χέρι του ίσιο. Έπειτα εκτελείται το ίδιο από την άλλη μεριά. Όσο πιο μακριά βρίσκονται τα πόδια κατά τη διάρκεια της άσκησης τόσο πιο εύκολη είναι. Επομένως για να αυξηθεί η δυσκολία της άσκησης φέρνουμε τα πόδια πιο κοντά μεταξύ τους.

3.    Straight – armPush – Down: Σε αυτήν την άσκηση χρειάζεται ένα μακαρόνι. Ενεργοποιούνται οι μύες του πάνω μέρους του σώματος και των ώμων. Ο ασθενής από την όρθια θέση, τοποθετεί τα χέρια του στην πρόταση με το μακαρόνι στην επιφάνεια του νερού. Από αυτήν τη θέση, χωρίς να λυγίσει τους αγκώνες κατεβάσει τα χέρια πιέζοντας το μακαρόνι μέχρι τους γοφούς και μετά ξαναγυρίζει στην αρχική θέση.

4.    SideShoot – Though: Σε αυτήν την άσκηση χρειάζεται ένα μακαρόνι. Ενεργοποιούνται οι μύες του κορμού. Ο ασθενής τοποθετεί το μακαρόνι πίσω από  την πλάτη του ψηλά, με κάθε χέρι του να κρατάει από μία άκρη του μακαρονιού μπροστά και με τα πόδια ενωμένα και λυγισμένα στα γόνατα κοντά στο στήθος. Από αυτήν τη θέση, το άτομο τεντώνει τα γόνατα του και σηκώνει την λεκάνη του (φέρνει πόδια, λεκάνη και κορμό στην ίδια ευθεία) γυρνώντας το σώμα του ελαφρώς προς τη μια μεριά. Έπειτα μαζεύει τα πόδια του όπως πριν και στη συνέχεια τεντώνει το σώμα του και γυρνάει προς την άλλη μεριά. Καθ’όλη την διάρκεια εκτέλεσης της άσκησης ο ασθενής πρέπει να έχει τα πόδια του ενωμένα και να την εκτελεί αργά και σταθερά.

5.    Frontand BackShoot – Through: Σε αυτήν την άσκηση χρειάζεται ένα μακαρόνι. Ενεργοποιούνται οι μύες του κορμού. Ο ασθενής, όπως στην προηγούμενη  άσκηση, τοποθετεί το μακαρόνι ψηλά στην πλάτη του κρατώντας τις άκρες του με τα χέρια λυγισμένα μπροστά και τα πόδια με λυγισμένα γόνατα και κάμψη του ισχίου βρίσκονται ενωμένα μεταξύ τους κοντά στο στήθος. Από αυτήν τη θέση, το άτομο τεντώνει τα πόδια του μπροστά, με τη λεκάνη να σχηματίζει γωνία λίγο μεγαλύτερη από τις 90 μοίρες, έπειτα τα ξαναμαζεύει στο στήθος. Στη συνέχεια, τεντώνει τα πόδια του πίσω, παράλληλα με την επιφάνεια του νερού, κάνει έκταση της κεφαλής πίσω και επιστρέφει στην αρχική του θέση. Καθ’όλη τη διάρκεια της άσκησης εκτελείται αργά και με τα πόδια να παραμένουν ενωμένα.

6.    Chest Press: Σε αυτήν την άσκηση χρειάζονται δύο σημαδούρες σε σχήμα βαράκια ή ένα μακαρόνι. Ενεργοποιούνται οι μύες του στήθους και της πλάτης. Ο ασθενής από την όρθια θέση, με προβολή του ενός ποδιού με ελαφρώς λυγισμένο γόνατο μπροστά και στα χέρια (λυγισμένους αγκώνες σε ορθή γωνία) από μία σημαδούρα λίγο πιο κάτω από την επιφάνεια του νερού, επεκτείνει τους αγκώνες του λοξά προς τα κάτω πιέζοντας τις σημαδούρες να πάνε πιο βαθιά στο νερό, μέχρι οι αγκώνες σχεδόν να τεντώσουν και μετά επανέρχονται στην αρχική θέση. Για να γίνει πιο εύκολη η άσκηση, ο ασθενής μπορεί να ωθεί ένα χέρι κάθε φορά εναλλάξ. Είναι καλό κατά τη διάρκεια της άσκησης ο κορμός και τα πόδια να είναι σταθερά και η κίνηση να γίνεται μόνο από τα χέρια για λόγους ασφαλείας.

7.    Biceps Curl: Σε αυτήν την άσκηση χρειάζονται σημαδούρες σε σχήμα βαράκια ή ειδικά γάντια που δημιουργούν αντίσταση στο νερό. Ενεργοποιούνται οι δικέφαλοι βραχιόνιοι μύες. Ο ασθενής από την όρθια θέση με τα πόδια σε διάσταση  στο άνοιγμα των ώμων, με ελαφρώς λυγισμένα γόνατα και τα χέρια λίγο πιο κάτω από  την έκταση να κρατάνε τον εξοπλισμό, κρατώντας τους βραχίονες και το υπόλοιπο σώμα σταθερό κουνάει μόνο τους πήχεις και με λύγισμα των αγκώνων φέρνει τις σημαδούρες ως το στήθος και έπειτα επιστρέφει στην αρχική θέση. Για μεγαλύτερη ασφάλεια σε περίπτωση που ο ασθενής δεν μπορεί να εκτελέσει την άσκηση με εξοπλισμό χωρίς να σηκώσει τους ώμους του, τότε μπορεί να εκτελέσει ακριβώς την ίδια άσκηση χωρίς εξοπλισμό.

8.    Noodle Balance: Σε αυτήν την άσκηση χρειάζεται ένα μακαρόνι πισίνας. Ενεργοποιούνται οι μύες του κορμού. Ο ασθενής τοποθετεί το μακαρόνι κάτω από τα πόδια του στον βυθό της πισίνας χρησιμοποιώντας το ως δοκό ισορροπίας και προσπαθεί, ενεργοποιώντας τους μύες του κορμού, να φέρει σε διαφορες θέσεις τα πόδια του, διατηρώντας όμως παράλληλα την ισορροπία του. Για μείωση του βαθμού δυσκολίας της άσκησης, αρκεί το άτομο να έχει μεγαλύτερη βάση στήριξης (πιο μεγάλη διάσταση των ποδιών), ενώ για να αυξηθεί ο βαθμός δυσκολίας της άσκησης μικραίνουμε τη βάση στήριξης (μειώνουμε την απόσταση ανάμεσα στα πόδια).

9.    Stationary Plank: Σε αυτήν την άσκηση χρειάζεται ένα μακαρόνι πισίνας. Ενεργοποιούνται οι μύες του κορμού. Ο ασθενής από την όρθια θέση και τα χέρια στην προσοχή τεντωμένα πιάνει το μακαρόνι από τη μέση μετα δύο χέρια. Από αυτή τη θέση μετακινεί τα πόδια του κάνοντας μικρά βηματάκια προς τα πίσω, μέχρι το σώμα να χρηματίσει μια διαγώνια γραμμή από τους ώμους ως τις φτέρνες. Προσπαθεί να σταθεί στα δάχτυλα των ποδιών του. Σε αυτήν τη θέση προσπαθεί να ισορροπήσει για όσο μπορεί. Για καλύτερη ισορροπία συνιστάται τα χέρια να βρίσκονται κάθετα στον πάτο της πισίνας και το μακαρόνι να βρίσκεται ακριβώς κάτω από τους ώμους. Σταδιακά προσπαθεί να αυξήσει τον χρόνο εξισορρόπησης στα 30 δευτερόλεπτα. Αφού καταφέρει ο ασθενής να εκτελέσει αυτήν την άσκηση, για να αυξηθεί ο βαθμός δυσκολίας της μπορεί να σηκώνει το ένα του πόδι από τον πάτο της πισίνας και να στηρίζεται στο ένα του πόδι. Για λόγους ασφαλείας, καλό είναι την ώρα που παίρνει κλίση το σώμα η αυχενική μοίρα να μένει σε ουδέτερη θέση, δηλαδή στην τελική θέση να κοιτάει στον βυθό της πισίνας.

10.    Flotation Extensionand Abduction – Adduction: Σε αυτήν την άσκηση χρειάζεται ένα μακαρόνι πισίνας. Ενεργοποιούνται οι μύες του κορμού και των ποδιών. Ο ασθενής από την όρθια θέση, τοποθετεί το μακαρόνι ψηλά στην πλάτη του κρατώντας τις άκρες του με τα χέρια λυγισμένα μπροστά και τα πόδια με λυγισμένα γόνατα και κάμψη του ισχίου βρίσκονται ενωμένα μεταξύ τους κοντά στο στήθος. Από αυτήν τη θέση τεντώνει τα πόδια μπροστά, έπειτα κάνει απαγωγή των ισχίων, στη συνέχεια κάνει προσαγωγή και τέλος έρχεται στην αρχική θέση.














Ασκήσεις ευλυγισίας:

1.    Διάταση Τρικεφάλου Μυ: Το ένα χέρι τοποθετείται πίσω από το κεφάλι με την παλάμη να ακουμπάει την αυχενική μοίρα ενώ το άλλο χέρι πιέζει ελαφρά και προοδευτικά τον αγκώνα προς τα κάτω. Έπειτα το ίδιο για το άλλο χέρι.

2.    Θώρακας και Δικέφαλος βραχιόνιος: Ο ασθενής πλέκει τα δάχτυλα των χεριών του μεταξύ τους πίσω και μακριά από το σώμα του. Κινεί ομαλά και προοδευτικά τους ώμους του προς τα πίσω και προσπαθεί να φέρει τις ωμοπλάτες του όσο πιο κοντά γίνεται καθώς ο θώρακας ανοίγει.

3.    Διάταση Τραπεζοειδούς: Τα δάχτυλα πλεγμένα μεταξύ τους όπως και πριν αλλά αυτή τη φορά μπροστά από το σώμα στην πρόταση. Οι ώμοι πιέζονται προοδευτικά προς τα μπροστά, το πηγούνι ακουμπάει στο στέρνο και η λεκάνη παραμένει κάτω από τους ώμους.

4.    Διάταση Τετρακεφάλου Μυ: Ο ασθενής με το ένα χέρι του πιάνει το αντίστοιχο πόδι και το πιέζει προοδευτικά προς τη λεκάνη μέχρι να νιώσει ελαφρύ τράβηγμα.

5.    Διάταση Δικεφάλου μηριαίου: Ο ασθενής κάνει μια μικρή προβολή του ενός ποδιού μπροστά, με τεντωμένο γόνατο, τοποθετεί τη φτέρνα του στο έδαφος με τη μύτη του ποδιού να έχει κατεύθυνση προς τα πάνω. Το άλλο πόδι βρίσκεται κάτω από τη λεκάνη και έχει ελαφρώς λυγισμένο γόνατο. Ο ασθενής με κάμψη του κορμού μπροστά προσπαθεί να πιάσει τη μύτη του προβαλλόμενου ποδιού μέχρι το σημείο που θα νιώσει ένα ελαφρύ τράβηγμα. [37][43]

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Για όλες σχεδόν ασθένεις η πλέον καταλληλότερη φυσική δραστηριότητα θεωρείται η άσκηση στο νερό. Έρευνες έχουν δείξει πως 1 ώρα προπόνησης, 3 φορές την εβδομάδα με επιβάρυνση 60-75% της Μέγιστης Καρδιακής Συχνότητας (ΜΚΣ) έχει θετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας, καθώς μειώνει τα συμπτώματα της νόσου.

Η τακτική άσκηση βελτιώνει της λειτουργικότητα του πάσχοντα, επομένως και την ποιότητα ζωής του, με μεγάλη ευκολία και χωρίς να υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού, λόγω των ιδιοτήτων του νερού.

---

Βιβλία: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ


[1] Νίκος Τάσκος, Θεσσαλονίκη 2010, “ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑ, Συνοπτική και Εικονιζόμενη”.
[3] Επαμεινώνδας Κατρίτσης, Δημήτριος Κελέκης, 1985 (β΄ έκδοση), “Ανατομία Φυσιολογία” - Α ΤΕΥΧΟΣ.
[4] Παρασκευάς, Γεώργιος Κ. "Ανατομία του ανθρώπου." (2008).

[5]Βαρσαμίδης, “Φυσιολογία του Ανθρώπου”.

[6] Schindelmeiser, J. (2013). Νευρολογία για λογοθεραπευτές, επιμέλεια: Γρηγόριος Νάσιος. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ρόδων.

Επιστημονικά Άρθρα:

[2] Kumar, David R., etal. "Jean-Martin Charcot: the father of neurology." Clinical medicine & research 9.1 (2011): 46-49.
[9] Kurtzke, J. F., Hyllested, K., Arbuckle, J. D., Bronnum‐Hansen, H., Wallin, M. T., Heltberg, A., ...&Eriksen, L. S. (1997). Multiple sclerosis in the Faroe Islands. Acta Neurologica Scandinavica, 96(3), 149-157.
[11] Matthews, W. B., & Rice-Oxley, M. (2001). Multiple sclerosis: The facts. Oxford University Press, USA.
[12] McDonald, W. I., Compston, A., Edan, G., Goodkin, D., Hartung, H. P., Lublin, F. D., ...&Sandberg‐Wollheim, M. (2001). Recommended diagnostic criteria for multiple sclerosis: guidelines from the International Panel on the diagnosis of multiple sclerosis.Annals of Neurology: Official Journal of the American Neurological Association and the Child Neurology Society, 50(1), 121-127.
[14] Vozikis, A., &Sotiropoulou, E. (2012). Multiple sclerosis in Greece: An analysis of out-of-pocket payments. Archives of Hellenic Medicine/ArheiaEllenikes
Iatrikes, 29(4).

[15] Dalgas, U., Stenager, E., &Ingemann-Hansen, T. (2008). Multiple sclerosis and physical exercise: recommendations for the application of resistance-, endurance-and combined training. Multiple Sclerosis Journal, 14(1), 35-53.
[16] White, A. T., Wilson, T. E., Davis, S. L., &Petajan, J. H. (2000). Effect of precooling on physical performance in multiple sclerosis.Multiple Sclerosis Journal, 6(3), 176-180.
[17] Brown, T. R., & Kraft, G. H. (2005). Exercise and rehabilitation for individuals with multiple sclerosis.Physical medicine and rehabilitation clinics of North America, 16(2), 513-555.
[18] Motl, R. W., &Sandroff, B. M. (2015). Benefits of exercise training in multiple sclerosis.Current neurology and neuroscience reports, 15(9), 62.
[19] White, L. J., &Dressendorfer, R. H. (2004). Exercise and multiple sclerosis.Sports medicine, 34(15), 1077-1100.
[20] Shabas, D., &Weinreb, H. (2000). Preventive healthcare in women with multiple sclerosis.Journal of women's health & gender-based medicine, 9(4), 389-395.
[21] Sandoval, A. E. (2013). Exercise in multiple sclerosis. Physical Medicine and Rehabilitation Clinics, 24(4), 605-618.
[22] Motl, R. W., &Pilutti, L. A. (2012). The benefits of exercise training in multiple sclerosis.Nature Reviews Neurology, 8(9), 487.
[23] Motl, R. W., Learmonth, Y. C., Pilutti, L. A., Gappmaier, E., &Coote, S. (2015). Top 10 research questions related to physical activity and multiple sclerosis. Research quarterly for exercise and sport, 86(2), 117-129.
[24] Cameron, M. H., & Lord, S. (2010). Postural control in multiple sclerosis: implications for fall prevention. Current neurology and neuroscience reports, 10(5), 407-412.
[25] Kargarfard, M., Etemadifar, M., Baker, P., Mehrabi, M., &Hayatbakhsh, R. (2012). Effect of aquatic exercise training on fatigue and health-related quality of life in patients with multiple sclerosis.Archives of physical medicine and
rehabilitation, 93(10), 1701-1708.

[26] Rafeeyan, Z., Azarbarzin, M., Moosa, F. M., &Hasanzadeh, A. (2010). Effect of aquatic exercise on the multiple sclerosis patients’ quality of life.Iranian journal of nursing and midwifery research, 15(1), 43.
[27] Cattaneo, D., Jonsdottir, J., Zocchi, M., &Regola, A. (2007). Effects of balance exercises on people with multiple sclerosis: a pilot study. Clinical
rehabilitation, 21(9), 771-781.

[28] Motl, R. W. (2014). Benefits, safety, and prescription of exercise in persons with multiple sclerosis.Expert review of neurotherapeutics, 14(12), 1429-1436.
[29] Heine, M., van de Port, I., Rietberg, M. B., van Wegen, E. E., &Kwakkel, G. (2015). Exercise therapy for fatigue in multiple sclerosis. The Cochrane Library.
[30] Petajan, J. H., Gappmaier, E., White, A. T., Spencer, M. K., Mino, L., & Hicks, R.
W. (1996).Impact of aerobic training on fitness and quality of life in multiple sclerosis.Annals of neurology, 39(4), 432-441.
[31] Ghai, S., Ghai, I., &Effenberg, A. O. (2017). Effects of dual tasks and dual-task training on postural stability: a systematic review and meta-analysis. Clinical interventions in aging, 12, 557.
[32] Latimer-Cheung, A. E., Pilutti, L. A., Hicks, A. L., Ginis, K. A. M., Fenuta, A. M., MacKibbon, K. A., &Motl, R. W. (2013). Effects of exercise training on fitness, mobility, fatigue, and health-related quality of life among adults with multiple sclerosis: a systematic review to inform guideline development. Archives of physical medicine and rehabilitation, 94(9), 1800-1828.
[33] Stuifbergen, A. K., Blozis, S. A., Harrison, T. C., & Becker, H. A. (2006). Exercise, functional limitations, and quality of life: A longitudinal study of persons with multiple sclerosis. Archives of physical medicine and rehabilitation, 87(7), 935- 943.
[34] Halabchi, F., Alizadeh, Z., Sahraian, M. A., &Abolhasani, M. (2017). Exercise prescription for patients with multiple sclerosis; potential benefits and practical recommendations. BMC neurology, 17(1), 185.

[35] Frohman, A. N., Okuda, D. T., Beh, S., Treadaway, K., Mooi, C., Davis, S. L., ...&Frohman, E. M. (2015). Aquatic training in MS: neurotherapeutic impact upon quality of life. Annals of clinical and translational neurology, 2(8), 864-872.
[38] Gehlsen, G. M., Grigsby, S. A., &Winant, D. M. (1984). Effects of an aquatic fitness program on the muscular strength and endurance of patients with multiple sclerosis. Physical therapy, 64(5), 653-657.
[39] Quiterio, A. L. D., Carnero, E. A., Baptista, F. M., &Sardinha, L. B. (2011). Skeletal mass in adolescent male athletes and nonathletes: relationships with high- impact sports. The Journal of Strength & Conditioning Research, 25(12), 3439-3447.
[40] Roehrs, T. G., & Karst, G. M. (2004). Effects of an aquatics exercise program on quality of life measures for individuals with progressive multiple sclerosis. Journal of Neurologic Physical Therapy, 28(2), 63-71.
[41] Salem, Y., Scott, A. H., Karpatkin, H., Concert, G., Haller, L., Kaminsky, E., ...&Spatz, E. (2011). Community-based group aquatic programme for individuals with multiple sclerosis: a pilot study. Disability and rehabilitation, 33(9), 720-728.
[42] Marandi, S. M., Nejad, V. S., Shanazari, Z., &Zolaktaf, V. (2013). A comparison of 12 weeks of pilates and aquatic training on the dynamic balance of women with mulitple sclerosis. International journal of preventive medicine, 4(Suppl 1), S110.
[43] Layne, M. (2015). Water Exercise.Human Kinetics.

[44] Karpatkin, H. I. (2005). Multiple sclerosis and exercise: a review of the evidence. International Journal of MS Care, 7(2), 36-41.

Ιστότοποι:

[7] http://www.medreha.com/2011/05/pagkosmia-imera-gia-ti-sklirinsi-kata/

[8] http://www.medreha.com/2011/05/aneparkeia-vitaminis-d-kai-sklyrinsi-k/

[10] http://www.medreha.com/2012/09/den-prepei-na-apogoiteuontai-oi-astheneis/

[13] http://msassociationhellas.org/?page_id=5950