Στη σύγχρονη εποχή, η σκλήρυνση κατά πλάκας παρουσιάζει αυξημένο ποσοστό εμφάνισης και ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες.
Οι βασικότεροι πιθανοί επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η μόλυνση του περιβάλλοντος, το άγχος και η κακή διατροφή. Η τελευταία είναι μείζονος σημασίας γιατί εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς. Πρόκειται δηλαδή για έναν παράγοντα που καθοδηγείται και ελέγχεται από εμάς σε αντίθεση με τους άλλους δύο. Είναι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε χωρίς κίνδυνο, κατόπιν βέβαια των εξατομικευμένων οδηγιών. Υποστηρίζεται τέλος από κάποιους ότι είναι πιο μεγάλη η προδιάθεση στις γυναίκες λόγω έλλειψης κάποιων θρεπτικών συστατικών ή επικίνδυνης συσσώρευσης κάποιων άλλων.
Γενικά οι διατροφικοί παράγοντες που κατηγορούνται σαν πιθανά αίτια της νόσου είναι:
Οι τροφικές δυσανεξίες στη γλουτένη-πρωτεΐνη που βρίσκεται στα δημητριακά και στα όσπρια και στην λακτόζη - πρωτεΐνη του γάλακτος εμφανίζονται είτε λόγω των μολυσματικών στοιχείων του περιβάλλοντος είτε λόγω υπερκατανάλωσης και μειωμένης επεξεργασίας. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ιδιαίτερα επίφοβο είναι το αγελαδινό γάλα λόγω ιογενών παραγόντων που ίσως όμως εξαλείφονται με την σύγχρονη μέθοδο υψηλής παστερίωσης. Οι πρωτεΐνες αυτές έχουν σαν αποτέλεσμα να μιμούνται τις πρωτεΐνες του οργανισμού με αποτέλεσμα να ενεργοποιείται το αμυντικό σύστημα ενάντια στον εαυτό του.
Κάποιες ουσίες που καταστέλλουν την άμυνα του οργανισμού μας λόγω μειωμένης πρόσληψης μερικών θρεπτικών συστατικών, καθιστούν τον οργανισμό πολύ ευάλωτο. Αναφερόμαστε στην μικρή συγκέντρωση λόγω μειωμένης ενδογενούς παραγωγής και εξωγενούς πρόσληψης. Πρόκειται για τη βιταμίνη D, τα Ω3 λιπαρά οξέα, ψευδάργυρο, B2,μαγνήσιο.
Οι ελλείψεις στις ενδογενείς βιταμίνες Β6, Β12 προκαλούν την μη ομαλή λειτουργία του νευρικού συστήματος.
Η ανεπαρκής σύνθεση ενζύμων δημιουργεί την μη ομαλή λειτουργία και διεκπεραίωση όλων των χημικών αντιδράσεων του οργανισμού όπως η πέψη των τροφών.
Ο περιορισμός του μητρικού θηλασμού που παρέχει διατροφικά στοιχεία που εξοπλίζουν τον οργανισμό με ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα.
H μόλυνση του περιβάλλοντος επιπροσθέτως επιβαρύνει εκτός των άλλων και τις διάφορες τροφές. Έτσι επιβαρύνονται με ελεύθερες ρίζες αλλά και βαρέα μέταλλα. Δυστυχώς, δεν υπάρχει κάποιο τρόφιμο που μπορούμε άφοβα να καταναλώσουμε. Ακόμα και το νερό, περιέχει πολύ περισσότερο αλουμίνιο, μεταλλικό στοιχείο, από την ανεκτή για τον οργανισμό ποσότητα το οποίο συγκεντρώνεται στον αιματοεγκεγαλικό φραγμό προκαλώντας διάφορες βλάβες. Επιπροσθέτως, επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι οι πάσχοντες έχουν ελλιπή δράση και λήψη ενζύμων και αντιοξειδωτικών που σκοπό έχουν την αποτοξίνωση του οργανισμού από τα παραπάνω. Έτσι τα τοξικά στοιχεία συγκεντρώνονται στον εγκέφαλο και περνούν στη μυελίνη.
Ο σύγχρονος τρόπος διατροφής έχει εισάγει τροφές πλούσιες σε κορεσμένα (ζωικά ή τηγανητά) λιπαρά που έχει σαν αποτέλεσμα την μεταβολή στη σύνθεση της μυελίνης. Το γεγονός αυτό επιβαρύνεται και από την ελλιπή πρόσληψη των απαραίτητων λιπαρών οξέων (Ω3-Ω6).
Τέλος, η αυξημένη διαπερατότητα του εντερικού χιτώνα, όπως στην ελκώδη κολίτιδα, επιτρέπει σε διάφορους μικροοργανισμούς να εισβάλουν στο κυκλοφορικό σύστημα και να προκαλούν διάφορες ανώμαλες αντιδράσεις του ανοσοποιητικού.
Κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες για την διατροφική συμβολή στην νόσο βασισμένες πάντα σε έρευνες και επιδημιολογικές μελέτες. Δεν πρόκειται για θεραπείες αλλά βοηθούν στην καλύτερη διαβίωση. Οι διατροφικές λοιπόν συστάσεις είναι οι ακόλουθες:
1) ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
Τα αντιοξειδωτικά στοιχεία υποστηρίζουν την άμυνα των κυττάρων απομακρύνοντας τις ελεύθερες ρίζες, μειώνουν τις λανθασμένες κυτταρικές αντιδράσεις που σχετίζονται με την γονιδιακή αντιγραφή, την πρωτεϊνική έκφραση και την δραστηριότητα των ενζύμων ενώ εμποδίζουν την απορρόφηση των βαρέων μετάλλων. Παραδείγματα αυτών είναι:
Βιταμίνη Α: ντομάτες, καρότα, σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά, παντζάρια, κολοκυθάκια.
Βιταμίνη C:πορτοκάλια, λεμόνια, ακτινίδια, πράσινα λαχανικά, μπρόκολο, κουνουπίδι.
Βιταμίνη Ε: ξηροί καρποί, λινέλαιο, ηλιέλαιο.
Ψευδάργυρος: αλεύρι ολικής άλεσης, καρύδια, σόγια, όσπρια, μαϊντανός.
Σελήνιο: κρέας ψάρι, δημητριακά.
Αντιοξειδωτικό ένζυμο υπεροξειδάση της γλουταθειόνης.
Βιοφλαβανοειδή (ή βιταμίνη Ρ): φλούδες εσπεριδοειδών
Πυκογενόλη: μίγμα βιοφλαβανοειδών είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό :ανανάς, φλοιός σταφυλιού
Προανθοκυανιδίνες με παράδειγμα τα κουκούτσια σταφυλιού, κεράσια, βατόμουρα
Πολυφενόλες με παράδειγμα τα κόκκινα σταφύλια και το κρασί
Κουερσιτίνη: μήλα, κρεμμύδια
2) ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D
Η βιταμίνη αυτή προάγει τον μεταβολισμό του ασβεστίου και του φωσφόρου ενώ επηρεάζει χημικά στοιχεία που επιδρούν στο ανοσοποιητικό σύστημα. Η μοναδικότητα αυτής είναι ότι συντίθεται στο σώμα, μέσω προβιταμίνης στο δέρμα και με την συμβολή του ήλιου, αλλά και παρέχεται μέσω τροφής όπως παχιά ψάρια.
3) ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ ΤΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ Β
Αυτές ευθύνονται για την ομαλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και του εγκεφάλου αλλά και για την καλή κατάσταση της μυελίνης και του μυελού των οστών ενώ συνήθως είναι ελλιπής στους πάσχοντες, ιδιαίτερα κάποιες όπως η Β12. Καλές πηγές αυτών είναι τα δημητριακά και μάλιστα αναποφλοίωτα ή ολικής άλεσης και όσπρια ενώ για την Β12 συκώτι και άλλα όργανα. Τα τελευταία βέβαια αποφεύγονται και έτσι, εκτός των πρόσθετων αναγκών, προσλαμβάνονται διατροφικά συμπληρώματα.
4) ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ
Αυτά αποτελούνται από τα Ω3, Ω6 και Ω9 λιπαρά οξέα. Λέγονται απαραίτητα γιατί δεν τα συνθέτει ο οργανισμός. Συγκεκριμένα τα Ω3 μαζί και η βιταμίνη D αποτελούν καταστολείς του ελλατωματικού αμυντικού συστήματος. Πλούσια πηγή είναι τα λιπαρά ψάρια, το μουρουνέλαιο αλλά και το λινέλαιο. Το τελευταίο είναι φυτικό και έτσι αποκλείει την πιθανή αλλεργία στα ψάρια αλλά και την πρόσληψη υδραργύρου που δυστυχώς υπάρχει λόγω μόλυνσης της θάλασσας. Τα Ω6 και Ω9 προσλαμβάνονται από τις τροφές όπως παράδειγμα το ηλιέλαιο και έτσι δεν χρειαζόμαστε επιπλέον.
5) ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΚΩΝ ΕΝΖΥΜΩΝ
Το μεγαλύτερο μέρος των προσλαμβανόμενων τροφών πέπτεται με την βοήθεια των παγκεατικών ενζύμων. Έτσι στη συνέχεια απορροφώνται τα θρεπτικά συστατικά. Στην περίπτωση της πάθησης έχει βρεθεί ελλιπής ποσότητα αυτών. Παραδείγματα είναι η βρομελίνη που τη βρίσκουμε στον ανανά και η παπαΐνη στην παπάγια.
6) Παράλληλα με τα ανωτέρω, είναι απαραίτητη η χρήση και άλλων διατροφικών στοιχείων όπως ασβέστιο και μαγνήσιο για την σωστή λειτουργία του μυοσκελετικού συστήματος. Συγκεκριμένα το ασβέστιο εκτός των άλλων, συμβάλει στην μυϊκή σύσπαση και χάλαση και την μεταβίβαση του νευρικού ερεθίσματος. Το μαγνήσιο εκτός των ανωτέρω συντελεί στον μεταβολισμό των βιταμινών Β αλλά και των απαραίτητων λιπαρών οξέων. Θαυμάσια πηγή αυτών αποτελεί το σουσάμι.
7) Υπάρχουν και άλλα θρεπτικά συστατικά που θεωρούνται χρήσιμα. Κάποια από αυτά είναι:
χολίνη: δομικό συστατικό του νευρικού ιστού, καλή πηγή είναι το αυγό.
ινοσιτόλη: λιποτροπική δράση, πρόδρομος ουσιών (φωσφοϊνοσιτών) για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, καλή πηγή είναι συκώτι, εσπεριδοειδή.
βιοτίνη: λειτουργεί ως συνένζυμο στον μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών, πηγές είναι ρύζι, κρέας, σαρδέλες, κουνουπίδι, δημητριακά.
μαγγάνιο: πολύτιμο για τον σχηματισμό οστών, συνδετικού ιστού, δράση της ινσουλίνης, παραγωγή καλής χοληστερόλης, διεγέρτης ενζύμων στο μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών και των νουκλεϊκών οξέων DNA-RNA. Πηγές είναι το ρύζι, το σιτάρι, το μαρούλι, φασόλια, ξηροί καρποί.
φώσφορος: εμπλέκεται με όλες τις ζωτικές λειτουργίες ενώ συνδέεται με το ασβέστιο και τη βιταμίνη D, καλή πηγή είναι το ψάρι.
8) Β13-βιταμίνη που χρησιμοποιείται στον μεταβολισμό των βιταμινών Β9 και Β12 και στην αναπαραγωγή των κυττάρων δείχνει να είναι ευεργετική στη νόσο. Πηγές της είναι το τυρόγαλα και οι βολβοί όπως καρότα.
9) Οι πρωτεΐνες του τυρογάλακτος επίσης έχουν αντιμικροβιακές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες και είναι ευεργετικές για το ανοσοποιητικό σύστημα.
10) Ο βασιλικός πολτός λόγω της περιεκτικότητας του σε απαμίνη παράγει μια ισχυρή αντίδραση ενάντια στις λοιμώξεις. Παράλληλα λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε αμινοξέα (πρωτεΐνη) προσδίδει ενέργεια.
11) Η μελατονίνη είναι μια ορμόνη που εκκρίνεται από τον οργανισμό όταν βραδιάζει. Έχει αντιοξειδωτική δράση αλλά και ηρεμιστική. Η ποσότητά της μειώνεται με την πάροδο των χρόνων. Μια τροφή που βοηθά στον εμπλουτισμό της είναι το μέλι.
12) Το μαλικό οξύ μειώνει την συγκέντρωση αλουμινίου στον εγκέφαλο. Αυτό προέρχεται από το μήλο.
13) Υποστηρίζεται ότι η παραγωγή κορτικοστεροειδών στον οργανισμό διευκολύνεται με την πρόσληψη φυτικών τροφών (φυτικές στερόλες).
14) Ο κουρκουμάς, βότανο και μπαχαρικό, θεωρείται ένα καλό αντιφλεγμονώδες, και προστατευτικό του ανοσοποιητικού συστήματος.
15) Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που ωφελούν τον οργανισμό στην πέψη αλλά και την λειτουργία του εντέρου. Επίσης έχουν αντιμικροβιακές, αντιοξειδωτικές, αντιαλλεργικές και άλλες ιδιότητες. Πηγές αυτών είναι τα εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Η σωστή διατροφή λοιπόν, επιτυγχάνει την βελτίωση της υγείας μέσω της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών των τροφών. Έτσι δυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνονται οι φλεγμονές, ενδυναμώνεται ο εγκέφαλος και βελτιώνονται τα νευρικά ερεθίσματα. Παράλληλα, δίνοντας έμφαση σε κάποια θρεπτικά συστατικά-τρόφιμα επιτυγχάνεται ή ενισχύεται η θεραπεία συμπτωμάτων όπως η κόπωση αλλά και επιπρόσθετων προβλημάτων όπως η παχυσαρκία, η δυσκοιλιότητα, η ουρολοίμωξη, η οστεοπόρωση, πρόβλημα στα νεφρά, στο συκώτι και άλλα που μπορεί να οφείλονται και σε παρενέργειες φαρμάκων και έτσι έχουμε αυξημένη χοληστερίνη, σάκχαρο, υπέρταση μέχρι και προβλήματα στην καρδιά. Έτσι μερικά παραδείγματα είναι:
Η κόπωση επιβαρύνεται από την προβληματική λειτουργία του θυρεοειδή, την έλλειψη ενέργειας μέσω τροφών καθώς και τον μεταβολισμό τους, τις τοξίνες, την δυσκοιλιότητα, την κατάθλιψη, την υπογλυκαιμία και άλλα. Οι βιταμίνες A,C,B καθώς και το κάλιο, νάτριο, φώσφορος, ιώδιο, σίδηρος, ψευδάργυρος, χρώμιο βοηθούν στην αντιμετώπισή της. Επίσης ο βασιλικός πολτός δίνει ενέργεια, ενώ πρέπει γενικά να αποφεύγονται τα μεγάλα γεύματα και τα βαριά τρόφιμα.
Στην ασθένεια αυτή υπάρχουν οργανικοί λόγοι, φαρμακευτικές ουσίες αλλά και έλλειψη άσκησης που επηρεάζουν την εμφάνιση της δυσκοιλιότητας. Όσον αφορά τα οργανικά αίτια είναι απώλεια ή δυσκολία ελέγχου του εντέρου, δύσκολη λειτουργία των κοιλιακών και θωρακικών μυών και γενικά δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος. Κάποιες απλές λύσεις, εκτός από το νερό, είναι ο λιναρόσπορος-μια κουταλιά της σούπας το πρωί με νερό βρύσης, πίτουρο σταριού και κουάκερ ωμά το πρωί, μέλι ωμό, φρούτα με τη φλούδα , ωμά λαχανικά, συμπληρώματα Mg-K που διεγείρουν τα νευρικά κύτταρα για την μυЇκή σύσπαση, προβιοτικά συμπληρώματα που διατηρούν την εντερική χλωρίδα, προστατεύουν από τις διαταραχές, μειώνουν τις τοξικές ουσίες και ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού.
Γενικότερα αίτια της ουρολοίμωξης αποτελούν τα βακτήρια που βρίσκονται στο γαστρεντερικό σύστημα αλλά και σε σεξουαλικά μεταδιδόμενους μικροοργανισμούς. Επίσης λόγω ακράτειας, προβληματικής κύστης και άλλων προβλημάτων με τα νεφρά όπως πέτρα, ή και κατακράτησης όπως στην πρόσληψη κορτιζόνης, όπου αποφεύγεται αλάτι και ζάχαρη, επιβαρύνεται περισσότερο ο οργανισμός. Πρώτα από όλα πρέπει να καταναλώνεται αρκετό νερό για την απομάκρυνση των βακτηριδίων. Οι χυμοί cranberry και blueberry βοηθoύν στην πρόληψη λόγω των αντιβιοτικών ιδιοτήτων τους. Επίσης το σκόρδο , κανέλα, γιαούρτι με προβιοτικά, μήλα, κεράσια, καρπούζι, κολοκύθια, φράουλες, ανανά, αγγούρι, μπάμιες, Οι βιταμίνες C, B, Aα, δημητριακά), φωσφορικό σίδηρο, φωσφορικό κάλιο, φωσφορικό μαγνήσιο. Όχι πολύ ασβέστιο, καφέ, αναψυκτικά και άλλα.
Προβλήματα όπως αυξημένη χοληστερίνη και σάκχαρο απαιτούν εκτός των αντιοξειδωτικών βιταμινών και τα απαραίτητα λιπαρά οξέα που μπορούν να προσληφθούν από τα ψάρια και το λινέλαιο. Επίσης συνιστώνται τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες.
Για την αποφυγή οστεοπόρωσης καταναλώστε γάλα με χαμηλά λιπαρά αλλά και ταχίνι. Ο κίνδυνος υφίσταται λόγω μειωμένης κίνησης αλλά και φαρμάκων. Συνιστώνται ασβέστιο, βιταμίνη D και μαγνήσιο.
Πέρα λοιπόν από τις γενικές συμβουλές πρέπει να τονιστεί ότι ο κάθε οργανισμός είναι διαφορετικός και έτσι είναι απαραίτητη η συμβολή του διαιτολόγου που θα σχεδιάσει ένα εξατομικευμένο διαιτολόγιο. Έτσι συμπεριλαμβάνονται και το διατροφικό ιστορικό του ασθενή αλλά και τυχών αλληλεπιδράσεις με φάρμακα καθώς και ιδιαίτερες ανάγκες. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι τα συμπληρώματα διατροφής δεν αντικαθιστούν τις τροφές απλά τις ενισχύουν.
Εύα Ζιώζιου
Διατροφολόγος - Διαιτολόγος - Επιστήμων Τροφίμων
Δεν υπάρχουν σχόλια: