Οστεοπόρωση

Σε πάθηση που «τραυµατίζει» το σώµα και την ψυχή των ασθενών, αλλά και τις οικονοµίες των κρατών, αναδεικνύεται η οστεοπόρωση, σύµφωνα µε πρόσφατη έρευνα της Εθνικής Σχολής Δηµόσιας Υγείας. «Κλειδιά» για την ανακούφιση από το βαρύ οικονοµικό και νοσολογικό φορτίο της νόσου, αποτελούν ο εντοπισµός των γυναικών που βρίσκονται σε αυξηµένο κίνδυνο και η πρόληψη των οστεοπορωτικών καταγµάτων.

Η οστεοπόρωση, κυρίως εξαιτίας των οστεοπορωτικών καταγµάτων, ευθύνεται για πολύ σηµαντικές επιπτώσεις τόσο στα άτοµα όσο και στην κοινωνία. Επιπλέον, η εµφάνιση του πρώτου κατάγµατος, λόγω της ευθραυστότητας των οστών, αποτελεί τον σηµαντικότερο παράγοντα κινδύνου για επόµενα κατάγµατα. Ο κίνδυνος για κατάγµατα είναι παραπάνω από διπλάσιος σε άτοµα που έχουν στο ιστορικό τους ένα προηγούµενο κάταγµα ισχίου ή σπονδύλου.

Τα παραπάνω τόνισαν στο πλαίσιο παρουσίασης έρευνας για την οικονοµική προσέγγιση της οστεοπόρωσης, ο καθηγητής, κοσµήτορας της Εθνικής Σχολής Δηµόσιας Υγείας, κ. Γιάννης Κυριόπουλος και ο Οµότιµος Καθηγητής της Ορθοπεδικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Αθηνών και πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύµατος Οστεοπόρωσης, κ. Γεώργιος Λυρίτης.

Ωστόσο, και το οικονοµικό φορτίο της νόσου είναι ιδιαίτερα σηµαντικό. Σύµφωνα µε τα δεδοµένα της πρώτης έρευνας στην Ελλάδα, που προσέγγισε την οστεοπόρωση µε οικονοµικούς όρους, από την Εθνική Σχολή Δηµόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), περίπου 400.00 Ελληνίδες άνω των 50 ετών πάσχουν από εγκατεστηµένη οστεοπόρωση (δηλαδή οστεοπόρωση που συνοδεύεται από σπονδυλικό κάταγµα), ενώ το άµεσο κόστος που επωµίζεται το ΕΣΥ πλησιάζει τα 900 εκατοµµύρια ευρώ το χρόνο! Κατά µέσον όρο, κάθε ασθενής µε οστεοπόρωση κοστίζει στο σύστηµα περίπου 1.400 ευρώ το χρόνο, ποσό που διαφοροποιείται σηµαντικά, ανάλογα µε τη βαρύτητα της πάθησης. Τη µεγαλύτερη επιβάρυνση στο σύστηµα υγείας, προκαλούν τα κατάγµατα ισχίου, µε µέσο ετήσιο κόστος 4.335 ευρώ, καθώς η αντιµετώπισή τους, επιβάλλει, στο 90% των περιπτώσεων, τη διενέργεια χειρουργικής επέµβασης. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων (83%), απαιτείται επίσης φυσικοθεραπεία, ενώ είναι υψηλό και το ποσοστό των ασθενών που χρειάζεται φροντίδα στο σπίτι από συγγενή.

Πρόληψη

Είναι εποµένως σηµαντική η ανάγκη ενηµέρωσης των µετεµµηνοπαυσιακών γυναικών, αναφορικά µε τους παράγοντες που τις καθιστούν «υποψήφιες» για οστεοπορωτικό κάταγµα, µε στόχο αφενός την πρόληψη της νόσου, αφετέρου την όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη διάγνωσή της.

Η πρόληψη αποτελεί το φάρµακο στην οικονοµική πληγή που λέγεται οστεοπορωτικά κατάγµατα, σύµφωνα µε τον κ. Λυρίτη, περιλαµβάνει:

• εντοπισµό των γυναικών που διατρέχουν αυξηµένο κίνδυνο για κατάγµατα, µε κάποιες απλές εξετάσεις από τον γιατρό (π.χ. γυναίκες που αναφέρουν απώλεια αναστήµατος µεγαλύτερη των 2 εκατοστών).
• χρήση του FRAX (http://shef.ac.uk/frax), ενός απλού διαδικτυακού εργαλείου, που βοηθά γιατρούς και κοινό να προσδιορίσουν τον 10ετή κίνδυνο κατάγµατος ενός ασθενούς.
• Διόρθωση των κακών συνηθειών/ παραγόντων κινδύνου
• Κατάλληλη διατροφή/ άσκηση
• Έγκαιρη έναρξη της φαρµακευτικής αγωγής

Ο κ. Λυρίτης ήλθε να καταρρίψει και έναν σηµαντικό µύθο γύρω από την σχέση οστεοπενίας και οστεοπόρωσης. Σύµφωνα µε τον καθηγητή, η χαµηλή οστική πυκνότητα υποδηλώνει µεν προδιάθεση για οστεοπόρωση, δεν δίνει όµως ουσιαστικές πληροφορίες για τον πραγµατικό κίνδυνο εµφάνισης κατάγµατος.

Θεραπεία

Πολύ σηµαντική θεωρούν οι ειδικοί την ύπαρξη αποτελεσµατικών θεραπειών ικανών να µειώνουν τα κατάγµατα, σε όλα τα σηµεία του σκελετού (όχι δηλαδή µόνο στο ισχίο και στη σπονδυλική στήλη).

Οι θεραπείες, όταν είναι αποτελεσµατικές, εξασφαλίζουν την καλύτερη συµµόρφωση του ασθενούς, µειώνοντας έτσι µακροπρόθεσµα τη διενέργεια χειρουργικών επεµβάσεων και τη νοσηλεία των ασθενών και επιτυγχάνοντας, κατ’ επέκταση, σηµαντική εξοικονόµηση πόρων για το σύστηµα υγείας. «Έχουµε ανάγκη από ένα εναλλακτικό υπόδειγµα φροντίδας, µε έµφαση στη διαχείριση της νόσου και στη συνέχεια της φροντίδας και όχι στην αντιµετώπισή της», τόνισε ο κ. Κώστας Αθανασάκης, Συνεργάτης του Τοµέα Οικονοµικών της Υγείας, της ΕΣΔΥ.

Σηµαντική εξέλιξη στη θεραπεία της νόσου αποτελεί, σύµφωνα µε τον κ. Λυρίτη, το desonumab, µε το οποίο η µείωση των σπονδυλικών καταγµάτων αγγίζει το 70%! Το Denosumab είναι ένα πλήρως ανθρώπινο µονοκλωνικό αντίσωµα, που δεσµεύει τον RANK Ligand, µια πρωτεΐνη βασική για τον σχηµατισµό, τη λειτουργία και την επιβίωση των οστεοκλαστών (των κυττάρων που αποδοµούν το οστό). Το Denosumab εµποδίζει το RANK Ligand να ενεργοποιήσει τον υποδοχέα του, το RANK, στην επιφάνεια των οστεοκλαστών, µειώνοντας έτσι την καταστροφή των οστών.

Κινδυνεύετε από οστεοπόρωση;

Συγκεκριµένοι παράγοντες σχετίζονται µε αυξηµένο κίνδυνο εµφάνισης οστεοπόρωσης. Μια γυναίκα θα πρέπει άµεσα να ελεγχθεί για οστεοπόρωση, αν πληροί τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω κριτήρια:

• Εµµηνόπαυση πριν από την ηλικία των 45 ετών
• Ατεκνία
• Παθήσεις του θυρεοειδούς (TSH<0,4)
• Χαµηλή πρόσληψη ασβεστίου (<400 mg/ ηµέρα)
• Κάπνισµα (ανεξάρτητα από το αν καπνίζει πολύ ή λίγο)
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (περισσότερων από 2 µονάδων ηµερησίως)
• Κάταγµα (στην ενήλικη ζωή)
• Οικογενειακό ιστορικό (τουλάχιστον έναν συγγενή πρώτου βαθµού που να έχει εµφανίσει κάταγµα)
• Επηρρέπεια στις πτώσεις (άτοµα που αναφέρουν 1-2 πτώσεις/ έτος)

H ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ 

Τα δυο βασικά µη φαρµακευτικά µέτρα πρόληψης της οστεοπόρωσης είναι η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου και η σωµατική άσκηση. Οι πλέον προσιτές και κατάλληλες ασκήσεις για την πρόληψη της οστεοπόρωσης είναι το βάδισµα και το τζόκινγκ. Η κολύµβηση βοηθά µεν στη διατήρηση του µυικού συστήµατος, που σε ένα βαθµό µπορεί να αντισταθµίσει την ελάττωση της αντοχής των οστών, αλλά δεν προλαµβάνει τη νόσο. Η άσκηση πρέπει να είναι τακτική, δηλαδή µισή ώρα τρεις φορές την εβδοµάδα τουλάχιστον.

Το ασβέστιο είναι το απαραίτητο συστατικό των οστών που ευθύνεται σηµαντικά για τη µηχανική αντοχή τους. Όσο και αν παρέµβει λοιπόν κανείς στους ορµονολογικούς παράγοντες πρόκλησης οστεοπόρωσης, η προσπάθεια θα αποβεί άκαρπη εάν δεν εξασφαλίζεται η πρόσληψη αυτού του στοιχείου σε επαρκείς ποσότητες, δηλαδή 800 mg ηµερησίως. Περίπου η διπλάσια ποσότητα είναι απαραίτητη στην παιδική ηλικία, στην εφηβεία, στην εγκυµοσύνη, στην περίοδο θηλασµού και στα άτοµα άνω των 60 ετών.

Οι ηµερήσιες ανάγκες σε ασβέστιο µπορούν να καλυφθούν µε διαιτητικά συµπληρώµατα, αν η διατροφή δεν είναι επαρκής σε ασβέστιο, όπως για παράδειγµα αν ακολουθεί κανείς χορτοφαγική δίαιτα µε πλούσια πρόσληψη φυτικών ινών. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να προσεχθεί η δόση των συµπληρωµάτων (όχι πάνω από 800-1000 mg ηµερησίως, γιατί η υπερβολική λήψη ασβεστίου µπορεί να προκαλέσει παρενέργειες όπως νεφρολιθίαση. Προτιµήστε συµπληρώµατα διατροφής που συνδυάζουν ασβέστιο και βιταµίνη D.