ΥΠΝΟΣ ΚΑΙ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ

ΥΠΝΟΣ ΚΑΙ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ

Written by Dr. Δ. Κουντούρης

Μια νέα ερευνητική ιατρική επιτυχία, με παγκόσμιο ενδιαφέρον και τεράστια σημασία προς την κατεύθυνση της διάγνωσης και θεραπείας ασθενών με σκλήρυνσης κατά πλάκας, θα ανακοινωθεί από ΄Ελληνες γιατρούς, στο προσεχές νευρολογικό συνέδριο της Ιταλίας . Η ιατρική μελέτη της ποιότητας του ύπνου, 500 ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας, με συγκεκριμένους μετρήσιμους δείκτες, απέδειξε ότι μπορεί να προσδιορισθεί με ακρίβεια το είδος και η ποσότητα των θεραπευτικών μέσων, για να έχουν θετικό αποτέλεσμα. Η μελέτη αυτή αποτελεί και λύση στο “ιατρικό παράδοξο” που απασχόλησε ως τώρα διεθνή νευρολογικά συνέδρια, σύμφωνα με το οποίο ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) που παρουσίαζαν τα ίδια συμπτώματα, δεν είχαν την ίδια ανταπόκριση στην ίδια φαρμακευτική αγωγή, παρουσιάζοντας άλλοτε και παρενέργειες. «Όταν ξεκινήσαμε πριν μερικά χρόνια, με τον Γερμανό καθηγητή Χανς Κορχούμπερ, να κάνουμε σε ασθενείς συγκεκριμένες ιατρικές εξετάσεις, κατά τη διάρκεια που αυτοί κοιμούνται, δεν φανταζόμασταν πως θα βρούμε στην ποιότητα του ύπνου των ασθενών το «κλειδί» που θα μας οδηγήσει σε αναθεώρηση του τρόπου διάγνωσης και μας επιτρέπει συγχρόνως να προσδιορίζουμε με ακρίβεια και τα ενδεδειγμένα θεραπευτικά μέσα», λέει στο Εθνος της Κυριακής ο νευρολόγος–ψυχίατρος δρ Δημήτρης Κουντούρης. «Στην έρευνα που κάναμε τα τελευταία 4 χρόνια αναλύσαμε τον ύπνο σε 500 ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας, παράλληλα με τις γνωστές εξετάσεις μελέτης του ύπνου, εγκεφαλογράφημα κλπ, χρησιμοποιώντας στοιχεία της νέας επιστήμης της Βιομετρικής, ερευνήσαμε σε βάθος τρεις παραμέτρους που είναι απόλυτα ουσιαστικές για την αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε θεραπείας στην νόσο αυτή. Πρόκειται για την έρευνα των «σταδίων» του ύπνου, με αντίστοιχες μετρήσεις για τη συμπεριφορά των βιορυθμών, τη διαδικασία της νευρογέννεσης και τη συγκέντρωση των ελευθέρων ριζών οξυγόνου. Μέχρι τώρα οι καταγραφές αυτές ήτανε μόνο σε θεωρητικό επίπεδο και δύσκολα πραγματοποιήσιμες. Με την σύγχρονη ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας είναι πλέον δυνατό να πάρουμε όλες τις λειτουργίες αυτές, σε μετρήσιμα μεγέθη. Καταγράφοντας, αναλύοντας και μελετώντας με προσοχή τους παράγοντες αυτούς διαπιστώθηκε πλέον ότι στον βαθύ ύπνο έχουμε μια ανεξάρτητη, αλλά πολλαπλά συντονισμένη διαδικασία, σχεδόν σε… αυτόματο «πιλότο», προστασίας του εγκεφάλου για την επόμενη μέρα. Για να κατανοηθεί πως φτάσαμε στην παρατήρηση συγκεκριμένων μετρήσιμων μεταβολών στον εγκέφαλο, να εξηγήσουμε ότι διάφοροι σχηματισμοί νευρώνων μέσα στον ίδιο τον εγκέφαλο λειτουργούν ως ειδικά κέντρα, συντονίζουν τον σωστό ύπνο, την ανακούφιση από τους πόνους, την δημιουργία και εξάσκηση της μνήμης, την προετοιμασία για την εγρήγορση και άλλες λειτουργίες. Πέρα από αυτές τις λειτουργίες, μικρότερες υπολειτουργίες, οι οποίες πάλι με μικρούς κυτταρικούς σχηματισμούς έχουν την ευθύνη για την τροποποίηση του μεταβολισμού για την κατανομή ενέργειας σε διάφορα όργανα, δημιουργούν νέα κύτταρα που αντικαθιστούν αυτά που καταστρέφονται και κυρίως ορίζουν ακόμα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου μέσα στο οικοσύστημα. Εάν οι συσχετισμοί αυτοί διαταραχτούν τότε έχουμε την εμφάνιση αλλαγών του μεταβολισμού, που εκφράζεται με άνιση κατανομή ενέργειας, με αύξηση των ελευθέρων ριζών οξυγόνου, διαταραχή των σταδίων του ύπνου, με τελικό αποτέλεσμα την εμφάνιση νοσηρών καταστάσεων. Η ισχύς αυτών των νοσηρών καταστάσεων είναι τέτοιας δυναμικότητος που εάν δεν διορθωθεί η ίδια η παθολογική τους δομή, τότε δεν έχουμε καμία ελπίδα να επηρεάσουμε τις ασθένειες που αυτοί προκαλούν δευτερογενώς. Εδώ οφείλεται και το παράδοξο φαινόμενο, δηλαδή σε χρόνια νοσήματα όπως είναι και η σκλήρυνση κατά πλάκας, ενώ έχουμε άριστη εφαρμογή φαρμακευτικής θεραπείας, με όλους τους προστατευτικούς κανόνες που ήδη γνωρίζουμε, τα αποτελέσματα είναι μέτρια αρνητικά η μηδαμινά. Στην ομάδα των ασθενών που εξετάσαμε εμείς και χωρίσαμε σε υποομάδες ανάλογα με τον τύπο των σταδίων του ύπνου και της παραγωγής ελευθέρων ριζών οξυγόνου μπορέσαμε επίσης να μετρήσουμε το ποσοστό καταστροφής των ίδιων των κυττάρων. Μια κορυφαία εξέταση, που πρόσφατα άρχισε να έχει εφαρμογές και στην καρδιολογία, ήταν ο προσδιορισμός μιας ουσίας δηλητήριο, της ομοκυστεΐνης, με μέτρηση στα διάφορα στάδια, συγχρόνως με τις άλλες καταγραφές ύπνου. Εκεί λοιπόν είδαμε ότι ακριβώς οι παθολογικοί αυτοί παράγοντες αυξάνονται ραγδαία, παρόλη την φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται. Σε αρκετές δε περιπτώσεις η αντίσταση του εγκεφάλου στην λήψη των θεραπευτικών ουσιών, ήταν τόσο μεγάλη που η θεραπεία γινόταν «μπούμερανγκ»! Η άνιση κατανομή, που μέσω των διαδικασιών ύπνου ήταν προγραμματισμένη από λάθος παράγοντες στον εγκέφαλο, δημιουργούσε αρνητικές προδιαγραφές για την θεραπεία και συνέβαινε το φαινόμενο, ενώ οι ασθενείς έπαιρναν την σωστή αγωγή, να χειροτερεύουν τα προβλήματα τους, τόσο τα οργανικά όπως ήτανε οι παρέσεις, οι διαταραχές όρασης, αισθητικότητας κτλ, όσο και τα ψυχικά. Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των ασθενών, παρουσίασε έντονες αντιδράσεις κατάθλιψης, απομόνωσης και κρίσεων. Σε αρκετούς από αυτούς τους ασθενείς που μπορέσαμε φαρμακευτικά να διορθώσουμε τις καταστάσεις ύπνου, είδαμε ταυτόχρονα την άμεση βελτίωση των αποτελεσμάτων της θεραπευτικής αγωγής. Τελικά αυτό που βγαίνει από την εργασία που κάναμε , είναι ότι η μελέτη και η καταγραφή των σταδίων του ύπνου σε παράλληλη σύγκριση με τα αποτελέσματα των συγχρόνων βιομετρικών εξετάσεων είναι το «κλειδί» της θεραπείας για την σκλήρυνση κατά πλάκας.Αποτελεί μια ασφαλή πυξίδα που μας δίνει την δυνατότητα να προσανατολίζουμε τη θεραπεία σε σωστό δρόμο.Φαίνεται δε ότι ο δρόμος αυτός είναι κοινός για τις θεραπείες των χρόνιων νευρολογικών νοσημάτων.Χρειάζονται νέες έρευνες πάνω σε αυτή την δομή ίσως για να βρούμε γρήγορες λύσεις στο πρόβλημα αυτό με τις τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις. Ταραγμένος ύπνος Η αρρώστια της σκλήρυνσης κατά πλάκας αρχίζει και παίρνει διεθνώς μεγάλες διαστάσεις, κυρίως στο Βόρειο ημισφαίριο, ενώ καινούρια φάρμακα για την θεραπεία της νόσου προστέθηκαν την τελευταία δεκαετία.Ωστόσο, ενώ στην αρχή, αυτά τα φάρμακα, υπόσχονται γρήγορες και αποτελεσματικές θεραπείες, βλέπουμε με έκπληξη ότι η ωφέλεια τους είναι μικρή, όταν μάλιστα οι ασθενείς συμβαίνει να έχουν ταραγμένο ύπνο! Εδώ φαίνεται να επαληθεύεται η θεωρία του Ασκληπιού ότι όποιος χαλαρώνει και κοιμάται γιατρεύεται. Αυτό που ο Ασκληπιός πριν από αιώνες είχε σαν υπόθεση εργασίας και σαν γιατρός στην Επίδαυρο χρησιμοποιούσε για την θεραπεία των διαφόρων νοσημάτων, η σύγχρονη Ιατρική κατάφερε να τον καταγράψει μόλις τα τελευταία 60 με 70 χρόνια και τώρα έχουμε ραγδαίες εξελίξεις με την πρόοδο της τεχνολογίας που προσθέτει νέα διαγνωστικά μέσα. Στη 10ετία του 50, ερευνητές κατάφεραν να καταγράψουν στη διαδικασία του ύπνου τις αυτόματες συντονισμένες κινήσεις των ματιών το λεγόμενο στάδιο «REM» του ύπνου, από τα αρχικά «Rapid Eye Movement» που σημαίνει γρήγορες κινήσεις των οφθαλμών. Η ιατρική αντιμετώπιζε ως τώρα με… φιλοσοφική διάθεση και την έρευνα του ύπνου και σχεδόν καθόλου δεν την έχει χρησιμοποιήσει για θεραπευτικούς σκοπούς.Από καιρό ωστόσο, έχει γίνει συνείδηση ότι ο ύπνος είναι το «κλειδί» που λύνει πάρα πολλά θεραπευτικά προβλήματα.Είναι θέμα χρόνου με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας, η αγωγή που θα εξαρτάται από τις εξετάσεις του ύπνου, να αποτελεί πλέον διαγνωστική και θεραπευτική ρουτίνα.Για τον ύπνο ισχύει και αυτό που είπε και ο μεγάλος Γερμανός ιδρυτής της Νευρολογίας Νοnne, παραφράζοντας κάποια πολιτική ρήση: «Στον ύπνο όλοι είναι ίσοι».Μελετώντας τα δικά μας αποτελέσματα και αξιολογώντας τα», καταλήγει ο δρ. Δημ. Κουντούρης, βλέπουμε ότι μια ουσιαστική διάγνωση και θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας, χωρίς τη μελέτη του ύπνου, δεν είναι δυνατή». Τα νεότερα Από τις πρώτες μελέτες ύπνου που κάναμε, τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν και δημοσιεύτηκαν στα πρακτικά στο διεθνές συνέδριο της Βαρκελώνης «International Symposium on Paediatric Movement Disorders», καθώς και σε άλλα τρία συνέδρια που πραγματοποιήθηκαν στην Κούβα («Restauraciόn Neurologica 2004 BA&DA SYMPOSIUM», «4th Conference of Neurology», « International Congress of the Cuban Society of Neurophysiology»).Τα νεότερα αποτελέσματα από την εξέλιξη της μελέτης, θα ανακοινωθούν σύντομα στο διεθνές συνέδριο της Ρώμης « 8th International Congress of Parkinson’s Disease and Movement Disorders και στο ψυχιατρικό συνέδριο της Γενεύης «12th AEP CONGRESS European Psychiatry: Evidence & Experience». Γλωσσάρι - Ελεύθερες ρίζες οξυγόνου. Μόρια οξυγόνου που χαρακτηρίζονται από τις οξειδωτικές φθορές που προκαλούν στον οργανισμό. Υπεύθυνα κυρίως για την καταστροφή των εγκεφαλικών κυττάρων.Μείωσή τους είναι ο στόχος κάθε νευρολογικής θεραπείας. - Νευρογέννεση. Διαδικασία παραγωγής και διαφοροποίησης αρχέγονων νευρικών κυττάρων στον «οσφρητικό λοβό» και «Ιππόκαμπο» του εγκεφάλου που αντικαθιστούν τα κύτταρα που… σκοτώνουν οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.- Στάδια ύπνου. Διαίρεση κατά τμήματα του ύπνου με τις διαφορετικές λειτουργίες εκάστου, με αντίστοιχες λειτουργίες- διαταραχές του εγκεφάλου, σε μετρήσιμα μεγέθη. - Βιορυθμοί. Ο συντονισμός εγρήγορσης και ύπνου του ασθενούς, σε συσχετισμό με το εξωτερικό περιβάλλον. Οι βιορυθμοί είναι ρυθμιστές όλων των ζωτικών λειτουργιών όπως και των ελεύθερων ριζών οξυγόνου, νευρογένεσης και σταδίων ύπνου.