Στηθάγχη ή πόνος της καρδιάς

 

Η στηθάγχη είναι ένα σύμπτωμα, όχι νόσος. Μπορεί να προκληθεί και από σπασμό των στεφανιαίων αρτηριών. Συνήθως όμως αιτία είναι η αθηροσκλήρωση, κατά την οποία οι αρτηρίες στενεύουν από λιπώδεις εναποθέσεις (πλάκες). Έτσι η στηθάγχη αποτελεί συχνά ένα από τα προειδοποιητικά σημεία της στεφανιαίας νόσου. Όταν οι κρίσεις είναι συχνές και χωρίς σωματική δραστηριότητα, μπορεί να αποτελούν προειδοποιητικά σημεία ενός επερχόμενου εμφράγματος και να απαιτούν άμεση θεραπεία.

Η ενόχληση διαρκεί συνήθως από 2 έως 15 λεπτά. Ο πόνος μπορεί να είναι έντονος και μπορεί να συνοδεύεται από ένα αίσθημα σφιξίματος πίσω από το στέρνο που επεκτείνεται στο λαιμό, στη γνάθο και στο χέρι. Οι παθόντες το περιγράφουν συνήθως σαν ένα μικρό βάρος, σφίξιμο ή καυστικό άγχος. Ο πόνος της στηθάγχης μπορεί να είναι ανακλαστικός, που σημαίνει ότι ο εγκέφαλος σας μπερδεύει τα σήματα του πόνου κάνοντας σας να αισθάνεστε τον πόνο στο λαιμό, στη γνάθο ή στο χέρι αντί για το στήθος.

Η στηθάγχη προκαλείται συνήθως από εξάντληση, όπως μετά από άρση μεγάλου βάρους, σεξουαλική δραστηριότητα ή έντονη άσκηση. Το υπερβολικό κρύο ή συναισθήματα, όπως έντονος φόβος, θυμός, θλίψη και αγανάκτηση, μπορεί να προκαλέσουν πόνο καθώς και η κατανάλωση μεγάλου γεύματος.

Η στηθάγχη είναι το άμεσο αποτέλεσμα της ανεπαρκούς ποσότητας αίματος στην καρδιά (ισχαιμία του μυοκαρδίου). Όταν κουράζεστε, η καρδιά απαιτεί περισσότερο οξυγόνο, για να επιτελέσει το επιπλέον έργο (φορτίο). Όταν οι στεφανιαίες αρτηρίες που εξυπηρετούν την καρδιά είναι στενωμένες και δεν μπορούν να παρέχουν την αύξηση της ροής του αίματος που απαιτεί η άσκηση, τα νεύρα στην καρδιά μεταδίδουν μηνύματα πόνου στον εγκέφαλο.

Η στηθάγχη που σχετίζεται με φραγμένες στεφανιαίες αρτηρίες μπορεί να ταξινομηθεί ανάλογα με το αν συμβαίνει με ένα σταθερό τρόπο για μεγάλο χρονικό διάστημα (σταθερή στηθάγχη) ή είναι πρόσφατη και επιδεινώνεται (ασταθής στηθάγχη).

Η ασταθής στηθάγχη, ιδιαίτερα όταν συμβαίνει σε περίοδο ανάπαυσης, μπορεί να αποτελεί προειδοποιητικό σημείο επικείμενου εμφράγματος. Θα πρέπει να ζητήσετε άμεση ιατρική φροντίδα. Ένα τρίτο είδος στηθάγχης, που ονομάζεται στηθάγχη Prinzmetal, προκαλείται από σπασμό των μυϊκών ινών στο τοίχωμα των στεφανιαίων αρτηριών.

Σημεία και συμπτώματα

•  Πόνος, ένα αποπνικτικό αίσθημα σφιξίματος, πίεσης, σαν του επιδέσμου, που επικεντρώνεται συνήθως κάτω από το θώρακα (στέρνο) και μπορεί να απλώνεται στο λαιμό, στο σαγόνι ή στο χέρι.
•  Μία αίσθηση σφιξίματος ή πίεσης στο στήθος χωρίς ιδιαίτερο πόνο.
•  Πόνος στο στήθος που προκαλείται από άσκηση ή ψυχολογικό άγχος.

Διάγνωση

Η υποψία στηθάγχης βασίζεται συνήθως στο ιστορικό ενοχλήσεων στο στήθος του ασθενούς και στις συνθήκες κατά τις οποίες συμβαίνει. Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη εργαστηριακή εξέταση για τη διάγνωση της στηθάγχης.

Ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα, για να δει αν έχετε περάσει ή περνάτε έμφραγμα. Μπορεί επίσης να ζητήσει συγκεκριμένες εξετάσεις αίματος, για να αποκλείσει βλάβη στην καρδιά, διαταραχές στο θυρεοειδή ή αναιμία. Αυτές οι παθήσεις μπορεί να κάνουν την καρδιά να χτυπάει γρηγορότερα, να χρησιμοποιεί περισσότερο οξυγόνο και έτσι να επισπεύδει τη στηθάγχη.

Ένα τεστ κοπώσεως μπορεί να μετρήσει τον τρόπο ανταπόκρισης της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων στην κόπωση, κάτι που μπορεί να δείξει αν ο πόνος σχετίζεται με την καρδιά.

Πόσο σοβαρή είναι η στηθάγχη;

Η μείωση της ροής του αίματος στην καρδιά από τη στηθάγχη είναι μερική και προσωρινή και έτσι δεν προκαλεί βλάβη. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την πλήρη απόφραξη μιας στεφανιαίας αρτηρίας που μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη σε ένα μέρος του μυοκαρδίου.

Σε μερικές περιπτώσεις η στηθάγχη μπορεί να αποτελεί προειδοποιητικό σημείο ενός μελλοντικού ή επικείμενου εμφράγματος. Αν έχετε στηθάγχη, επισκεφθείτε το γιατρό σας.

Αντιμετώπιση

Αν έχετε στηθάγχη, δοκιμάστε να σταματήσετε την ενέργεια που προκάλεσε την κρίση. Αυτό θα ελαφρύνει το φορτίο της καρδιάς και θα μειώσει την αυξημένη ανάγκη για οξυγόνο. Ο πόνος και τα άλλα συμπτώματα θα μειωθούν πιθανότατα μέσα σε λίγα λεπτά. Αν η ενόχληση δε σταματήσει μέσα σε λίγα λεπτά ή αν η συχνότητα ή η σοβαρότητα των κρίσεων αυξάνει, ζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια.

Ένα από τα πρώτα βήματα στην αντιμετώπιση της στηθάγχης είναι η αλλαγή στις παραμέτρους που μπορεί να πυροδοτούν ή να επιδεινώνουν την κατάσταση. Αν καπνίζετε, σταματήστε. Αν είστε υπέρβαρος, χάστε βάρος. Η εξάλειψη της παχυσαρκίας ή το σταμάτημα του καπνίσματος μπορεί να μειώσουν ή και να καταργήσουν τα συμπτώματα. Η άσκηση και μία διατροφή με μειωμένα τρανς λιπαρά, κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη (χοληστερίνη) μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη της περαιτέρω στένωσης των αρτηριών.

Άσκηση

Η στηθάγχη δεν πρέπει απαραίτητα να σας ωθεί σε καθιστική ζωή. Αντίθετα, η άσκηση αποτελεί σημείο κλειδί για τη διαχείριση της πάθησης. Η άσκηση πρέπει να είναι συμβατή με τους περιορισμούς που υπαγορεύονται από τον πόνο και συνήθως συνιστάται, αφού τεθεί η στηθάγχη υπό έλεγχο με φαρμακευτική αγωγή. Τα συμπτώματα σας και ο γιατρός σας θα σας βοηθήσουν να ορίσετε τη σωστή ποσότητα άσκησης.

Αν η στηθάγχη σας είναι ασταθής – πόνος που γίνεται πιο συχνός, προκαλείται πιο εύκολα ή είναι παρατεταμένος – συμβουλευτείτε το γιατρό σας, πριν ξεκινήσετε ένα πρόγραμμα άσκησης.

Φάρμακα

Ο τύπος φαρμάκου που θα συστήσει ο γιατρός εξαρτάται από τα συγκεκριμένα συμπτώματα. Μπορεί να χρειαστούν περισσότερα από ένα φάρμακα για καλύτερο αποτέλεσμα.

• Νιτρογλυκερίνη. Η κλασική θεραπεία για οξείες κρίσεις σταθερής στηθάγχης είναι το φάρμακο νιτρογλυκερίνη. Η νιτρογλυκερίνη ανοίγει (διαστέλλει) τις στεφανιαίες αρτηρίες και επιτρέπει τη ροή περισσότερου αίματος στο μυοκάρδιο. Συνήθως λαμβάνεται με τη μορφή χαπιού που διαλύεται κάτω από τη γλώσσα. Υπάρχει επίσης νιτρογλυκερίνη σε μορφή σπρέι που ψεκάζεται κάτω από τη γλώσσα. Συχνά μέσα σε λίγα λεπτά η ενόχληση της στηθάγχης υποχωρεί.

Αν ο γιατρός σάς χορηγήσει νιτρογλυκερίνη, να διατηρείτε τα φάρμακα σας φρέσκα, γιατί το φάρμακο σε μορφή χαπιών χάνει την αποτελεσματικότητα του μέσα σε λίγους μήνες. Επιπλέον, να φυλάσσετε τα χάπια μακριά από τις ακτίνες του ήλιου που μειώνουν την αποτελεσματικότητα τους. Μία παρενέργεια της νιτρογλυκερίνης είναι ότι μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους και ζαλάδες. Συνήθως οι πονοκέφαλοι είναι σύντομοι και ήπιοι. Αν το φάρμακο σας προκαλεί ζαλάδες να κάθεστε, πριν το πάρετε. Νιτρώδη μακράς διάρκειας, φάρμακα που είναι παρόμοια με τη νιτρογλυκερίνη, μπορεί επίσης να συμβάλουν στη μείωση της συχνότητας των κρίσεων στηθάγχης.

• Ασπιρίνη. Ο γιατρός μπορεί να συστήσει την καθημερινή λήψη μικρής δόσης ασπιρίνης. Η ασπιρίνη μειώνει την τάση του αίματος να πήξει, μειώνοντας έτσι και τον κίνδυνο σχηματισμού ενός θρόμβου του αίματος σε κάποιο στεφανιαίο αγγείο με αποτέλεσμα το έμφραγμα.

• Βήτα αναστολείς. Οι βήτα αδρενεργικοί αναστολείς μειώνουν τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση. Και οι δυο επιδράσεις είναι χρήσιμες στη μείωση του φορτίου της καρδιάς και συνεπώς των συμπτωμάτων της στηθάγχης.

• Αναστολείς διαύλων ασβεστίου. Αυτά τα φάρμακα διακόπτουν τη φυσιολογική ροή του ασβεστίου μέσω των διαύλων των κυττάρων. Αυτό προκαλεί διαστολή των στεφανιαίων και των άλλων αρτηριών στο αγγειακό σύστημα και αυξάνουν τη ροή του αίματος στο μυοκάρδιο. Το έργο που απαιτείται από την καρδιά αλλά και οι ανάγκες της σε οξυγόνο μειώνονται. Οι αναστολείς διαύλων ασβεστίου μειώνουν επίσης την πίεση και κάποιοι μειώνουν και τους παλμούς.

• Υπολιπιδαιμικά φάρμακα. Τα άτομα με στηθάγχη πάσχουν συνήθως από αθηροσκλήρωση, μία πάθηση κατά την οποία οι αρτηρίες στενεύουν από τη συσσώρευση πλάκας που περιέχει χοληστερόλη, ουλώδη ιστό και ασβέστιο. Εξαιτίας αυτού συνιστάται στα άτομα με στηθάγχη να μειώσουν τις τιμές χοληστερόλης χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL ή κακή χοληστερίνη) σε λιγότερο από 100 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο. Μερικά άτομα μπορεί να το καταφέρουν με διατροφή χαμηλή σε λιπαρά και χοληστερόλη, αλλά συχνά απαιτείται η βοήθεια φαρμάκων μείωσης της χοληστερόλης. Τα πιο συνηθισμένα φάρμακα αυτής της κατηγορίας είναι οι στατίνες.

Εγχείρηση και άλλες διαδικασίες. Αν η στηθάγχη επιμένει παρά τη χρήση φαρμάκων ή συμβαίνει πιο συχνά ή με μεγαλύτερη ένταση (ασταθής στηθάγχη), ο γιατρός μπορεί να συστήσει στεφανιογραφία, για να εξετάσει την ανατομία των στεφανιαίων αγγείων. Αυτή η εξέταση μπορεί να βοηθήσει το γιατρό να εκτιμήσει αν είστε υποψήφιος για στεφανιαία αγγειοπλαστική με μπαλονάκι ή για εγχείρηση μπάι πας (bypass) της στεφανιαίας αρτηρίας.