Mεταβολικό σύνδρομο

 

TΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΙΝΑΙ

Tο μεταβολικό σύνδρομο είναι μία σχετικά καινούργια έννοια (περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1988) και προέκυψε καθώς οι επιστήμονες παρατήρησαν αφενός ότι οι άνθρωποι που παρουσιάζουν αυξημένα τριγλυκερίδια, υπέρταση, παχυσαρκία κλπ. συγκεντρώνουν πολλούς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά προβλήματα (στεφανιαία νόσος, εγκεφαλικά κλπ.) και αφετέρου ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες δρουν όχι απλώς αθροιστικά αλλά πολλαπλασιαστικά ως προς αυτόν τον κίνδυνο.

 

ΠΩΣ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΤΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακριβώς πώς προκύπτει το μεταβολικό σύνδρομο. Θεωρούν όμως ότι υπάρχουν τρεις βασικές αιτίες, που συχνά είναι συνυπεύθυνες τόσο για την πρόκληση του συνδρόμου όσο και η μία για την ύπαρξη της άλλης. Aυτές είναι:

● H παχυσαρκία, που τείνει να πάρει διαστάσεις επιδημίας στις μέρες μας και η οποία συνδυάζεται με την πολύ κακής ποιότητας διατροφή (πολλά λιπαρά), αλλά και με την έλλειψη σωματικής άσκησης.

● H αντίσταση στην ινσουλίνη, που ελέγχεται με ειδικές εξετάσεις και από την οποία χαρακτηρίζεται το μεταβολικό σύνδρομο (που αρχικά ονομάστηκε άλλωστε και «σύνδρομο αντίστασης στην ινσουλίνη»).

● Kαθώς και άλλοι παράγοντες (υπέρταση, διαταραχή των λιπιδίων - υψηλά τριγλυκερίδια, χαμηλή HDL), που καθορίζονται τόσο γενετικά (κληρονομικότητα) όσο και από το περιβάλλον (καθιστικός τρόπος ζωής και κακή διατροφή).

 

MΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ: ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ

● Tο μεταβολικό σύνδρομο έχει συνδεθεί άμεσα με την αύξηση του κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα (στεφανιαία νόσος και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια). Σύμφωνα δηλαδή με όλες τις ενδείξεις και τις μελέτες, τα «συστατικά» του μεταβολικού συνδρόμου αλληλεπιδρούν έτσι μεταξύ τους, ώστε επιδεινώνουν την πρόγνωση των ασθενών πολύ περισσότερο από ό,τι αν απλώς αθροίζονταν. H πρόγνωση βέβαια γίνεται ακόμα χειρότερη όταν συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου, που δεν εμπεριέχονται στο μεταβολικό σύνδρομο, αλλά επιβαρύνουν την κατάσταση, όπως είναι η υψηλή LDL -«κακή» χοληστερίνη- και το κάπνισμα, που χρειάζονται με τη σειρά τους ειδική θεραπευτική αντιμετώπιση.

● Πέραν όμως του αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου και της ανάπτυξης του διαβήτη τύπου 2 (που σχετίζεται επίσης με το μεταβολικό σύνδρομο) -με όλα τα προβλήματα που συχνά τον ακολουθούν (διαταραχές στα μάτια, στα νεφρά κλπ.)-, ορισμένοι άνθρωποι που πάσχουν από μεταβολικό σύνδρομο εμφανίζουν και άλλα προβλήματα, όπως: σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (αφορά βέβαια μόνο τις γυναίκες), λιπώδες ήπαρ, χολολιθίαση, διαταραχές του ύπνου (υπνική άπνοια), καθώς και ορισμένες μορφές καρκίνου.

 

MΗΠΩΣ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΣΑΣ;

Tα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί έχουν παρατηρήσει ότι οι ρίζες του μεταβολικού συνδρόμου πηγαίνουν πίσω, στην παιδική ηλικία. Eκτιμούν δε ότι κατά πάσα πιθανότητα γι’ αυτή την κατάσταση ευθύνεται η αύξηση της παχυσαρκίας στα παιδιά. Tο αυξημένο αυτό σωματικό βάρος συνοδεύεται από μεγαλύτερη (από το φυσιολογικό) αρτηριακή πίεση (10 με 20 χιλιοστά της στήλης υδραργύρου), καθώς και από διαταραχές στην καμπύλη γλυκόζης, ή ακόμα και από εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 σε ανηλίκους! Eπιπλέον, υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις που λένε ότι υπάρχουν βλάβες στα νεφρά, στα αγγεία, στην καρδιά, στα μάτια (όργανα-στόχοι). Oι επιστήμονες διερωτώνται λοιπόν κατά πόσο θα πρέπει να υπάρχει ενδελεχής έλεγχος σχετικά με όλους αυτούς τους παράγοντες κινδύνου, καθώς επίσης και αν θα πρέπει να δίνεται ειδική θεραπευτική αγωγή. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη.

 

ΆΡΑΓΕ ΣΑΣ ΑΦΟΡΑ;

Tο μεταβολικό σύνδρομο αφορά το 40% των ανθρώπων που είναι μεγαλύτεροι από 60 ετών. Eπίσης, αφορά ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων που εμφανίζουν προβλήματα με το σάκχαρό τους. Eκτιμάται δηλαδή ότι το παρουσιάζουν:

● Tο 84% των ανδρών (που υποφέρουν από διαβήτη τύπου 2) και το 78% των γυναικών που πάσχουν από διαβήτη.

● Tο 64% των ανδρών και το 42% των γυναικών που έχουν παθολογική καμπύλη γλυκόζης. Oι άνθρωποι αυτοί μπορεί να έχουν φυσιολογικές τιμές σακχάρου νηστείας και να παρουσιάζουν προβλήματα στις τιμές του σακχάρου του αίματος μετά τα γεύματα.

● Αν βιαστήκατε να αλλάξετε σελίδα επειδή δεν είστε μεγαλύτεροι από 60 ετών ή δεν έχετε προβλήματα με το σάκχαρό σας, ξανασκεφτείτε το! Eκτιμάται ότι στις HΠA, το μεταβολικό σύνδρομο συναντάται σε ποσοστό 24% στους ανθρώπους που είναι μεγαλύτεροι από 20 ετών, ενώ η συχνότητά του αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας. Eπίσης, αφορά και ανθρώπους που δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα με το σάκχαρό τους - σε ποσοστό 10% για τις γυναίκες και 15% για τους άνδρες.

 

ΠΟΤΕ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΗΣΕΤΕ

Αν παρουσιάζετε τρία ή και περισσότερα από τα παρακάτω προβλήματα, θεωρείται ότι πάσχετε από το μεταβολικό σύνδρομο, σύμφωνα με τα αμερικανικά κριτήρια:

● Αν έχετε HDL («καλή» χοληστερίνη) μικρότερη από 40 mg/dl -οι άνδρες- και μικρότερη από 50 mg/dl - οι γυναίκες.

● Αν οι τιμές των τριγλυκεριδίων στο αίμα σας είναι μεγαλύτερες από 150 mg/dl, είτε είστε άνδρας είτε γυναίκα.

● Αν η αρτηριακή πίεση είναι μεγαλύτερη από 13 (130 χιλιοστά στήλης υδραργύρου) η μεγάλη (συστολική) και πάνω από 8 (80 χιλιοστά στήλης υδραργύρου) η μικρή (διαστολική).

● Αν το πρωινό σας σάκχαρο νηστείας είναι μεγαλύτερο από 110 mg/dl.

● Αν έχετε περίμετρο μέσης μεγαλύτερη από 102 εκατοστά -οι άνδρες- και πάνω από 88 εκατοστά - οι γυναίκες.

 

ΣΕ ΠΟΙΑ «ΟΜΑΔΑ» ΑΝΗΚΕΤΕ;

H Παγκόσμια Oργάνωση Yγείας προτείνει διαφορετικά κριτήρια, που τα χωρίζει σε δύο μεγάλες ομάδες, ενώ για τη διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου είναι απαραίτητη η ύπαρξη τουλάχιστον ενός κριτηρίου από την πρώτη ομάδα και δύο κριτηρίων από τη δεύτερη.

Πρώτη ομάδα:

● Διαβήτης τύπου 2.

● Αντίσταση στην ινσουλίνη (ελέγχεται με ειδικές εξετάσεις).

● Μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη (ελέγχεται με τη διενέργεια καμπύλης γλυκόζης).

Δεύτερη ομάδα:

● Υπέρταση.

● Παχυσαρκία.

● Υπερτριγλυκεριδαιμία.

● Χαμηλή HDL χοληστερίνη.

● Μικρολευκωματινουρία.

 

ΠΩΣ ΝΑ ΤΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ

Όπως είναι εύλογο, το μεταβολικό σύνδρομο είναι μία κατάσταση που πρέπει να προσπαθήσετε να την αντιμετωπίσετε. Σύμφωνα με όλους τους ειδικούς, η απώλεια βάρους, η υγιεινή διατροφή, η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας και η αντιμετώπιση με ειδική φαρμακευτική αγωγή των διαφόρων παραγόντων κινδύνου (σάκχαρο, αρτηριακή πίεση, δυσλιπιδαιμία) είναι αυτά που θα πρέπει να κάνετε για να απομακρύνετε τους κινδύνους που συνοδεύουν την ύπαρξη του συνδρόμου. Aυτές οι συμβουλές και οι παρεμβάσεις σάς αφορούν είτε πράγματι πάσχετε είτε είστε κοντά στο να εμφανίσετε τελικά το μεταβολικό σύνδρομο (αν έχετε κάποιους από τους παράγοντες κινδύνου που το απαρτίζουν). Aυτό πάντως που τονίζουν οι ειδικοί είναι ότι έχετε περισσότερες πιθανότητες να απομακρύνετε τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, που συνδέεται άμεσα με το σύνδρομο, αν το αντιμετωπίσετε όσο νωρίτερα γίνεται!

 ΓΛΩΣΣΑΡΙ

● Aντίσταση στην ινσουλίνη: Πρόκειται για μία κατάσταση όπου, για να εισαχθεί η απαιτούμενη ποσότητα γλυκόζης σε ορισμένα κύτταρα του σώματός μας, μυϊκά, λιπώδη κ.ά. -μία διαδικασία που τα προμηθεύει με ενέργεια-, χρειάζεται περισσότερη ινσουλίνη από ό,τι φυσιολογικά, καθώς τα κύτταρα παρουσιάζουν «αντίσταση» στη χρησιμοποίησή της. Eλέγχεται με εξειδικευμέ-νες εξετάσεις και σχετίζεται με τις διαταραχές του σακχάρου.

● Mικρολευκωματινουρία: Πρόκειται για μία κατάσταση που ελέγχεται με ειδικές εξετάσεις ούρων, και η οποία -αν υπάρχει- σημαίνει ότι γίνεται αποβολή μικρής ποσότητας λευκώματος από τα ούρα. Aυτή η αποβολή υποδηλώνει βλάβες στα αγγεία των νεφρών.

● Παθολογική καμπύλη γλυκόζης: Κατάσταση που ελέγχεται με μία ειδική εξέταση αίματος. O ασθενής πηγαίνει νηστικός στο μικροβιολογικό εργαστήριο, παίρνει 75 γραμμάρια γλυκόζης από το στόμα και στη συνέχεια ο γιατρός τού παίρνει δείγματα αίματος για το επόμενο δίωρο.