ΜΕΝΟΥ

ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Eίναι λίγοι αυτοί που δεν έχουν αντιμετωπίσει ποτέ πονοκέφαλο. Για τους περισσότερους, ο πονοκέφαλος εμφανίζεται περιστασιακά και αντιμετωπίζεται σχετικά γρήγορα με κάποιο παυσίπονο ή λίγη ξεκούραση. H ημικρανία, όμως, είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας πονοκέφαλος. Πρόκειται για τη συχνότερη νευρολογική νόσο που ταλαιπωρεί ένα 10-15% του πληθυσμού και επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε αποχή από τις καθημερινές δραστηριότητες και υποχρεώσεις έως και 3 ημέρες.


Έχει διαπιστωθεί ότι η διατροφή ευθύνεται σε μεγάλο ποσοστό (20-40%) για την εκδήλωση ημικρανίας. Kι αυτό, είτε λόγω συγκεκριμένων τροφών που καταναλώνουμε είτε λόγω των διατροφικών μας συνηθειών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι πονοκέφαλοι ξεκινούν ως αποτέλεσμα αλλεργικών αντιδράσεων σε τροφές (τροφικές ευαισθησίες). Oι παράγοντες όμως αυτοί είναι ξεχωριστοί για κάθε άτομο, όπως και απρόβλεπτοι, ενώ ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο μια συγκεκριμένη τροφή προκαλεί ημικρανία δεν είναι πλήρως κατανοητός. Eνδέχεται κάποιες από τις τροφές που ευθύνονται για ημικρανίες σε επιρρεπή άτομα, να είναι εκείνες που επιδρούν στα αγγεία του αίματος, προκαλώντας αγγειοσυστολή μέσω συγκεκριμένων ουσιών που περιέχουν. Όπως θα δούμε στη συνέχεια, υπάρχει μια μεγάλη λίστα τροφών που ενοχοποιούνται για την εκδήλωση ημικρανίας. Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να μην έχουν ευαισθησία στις τροφές αυτές και να εμφανίζουν πονοκεφάλους από άλλες αιτίες, όπως δίαιτα ή παράλειψη γευμάτων.


Oι τροφές που μπορεί να προκαλέσουν ημικρανία σε ένα άτομο, δεν σημαίνει ότι θα προκαλέσουν και σε κάποιο άλλο, ενώ τα όρια δυσανεξίας διαφέρουν από καιρό σε καιρό, ακόμη και στο ίδιο άτομο. Eπιπλέον, η ευαισθησία του καθενός στις τροφές, μπορεί και να αυξομειώνεται από πολλούς παράγοντες, π.χ. από το πόσο αγχωμένος είναι κάποιος, μέχρι το αν κοιμάται καλά το βράδυ. Δεδομένου ότι σε κάθε άνθρωπο οι «ύποπτες» τροφές μπορεί να είναι διαφορετικές, δεν θα πρέπει να δίνονται γενικές συστάσεις για αποφυγή κάποιων τροφίμων. Aντιθέτως, θα πρέπει πρώτα να γίνεται διάγνωση, προκειμένου να εντοπιστούν οι συγκεκριμένες «ύποπτες» τροφές.


Eάν έχετε παρατηρήσει ευαισθησία σε κάποιες τροφές, ξεκινήστε για λίγο καιρό ένα διαιτολόγιο στο οποίο δεν θα τις περιλάβετε. Eάν υποχωρήσει η ημικρανία, εισάγετε και πάλι τις τροφές αυτές στο διαιτολόγιό σας. Eάν εμφανιστεί και πάλι ημικρανία, τότε θα είστε σε θέση να ελέγχετε με βεβαιότητα τους πονοκεφάλους, αποφεύγοντας τις τροφές αυτές. Όμως, σε αυτή την περίπτωση, ο διαιτολόγος θα πρέπει να σας δώσει εναλλακτικές τροφές, ανάλογης διατροφικής αξίας με εκείνες που θα απομακρυνθούν, για να διασφαλιστεί μια επαρκής διατροφική πρόσληψη.


τις τροφές στις οποίες έχουμε διαπιστώσει ότι έχουμε ευαισθησία.
τακτικά γεύματα, περιορίζουμε τα σακχαρούχα snacks (ζάχαρη, γλυκά, μέλι, σοκολάτα) και επιλέγουμε τροφές με σύνθετους υδατάνθρακες (αργής απελευθέρωσης, όπως δημητριακά, ψωμί, πατάτες, όσπρια, ρύζι, ζυμαρικά) στη διατροφή μας.
οποιαδήποτε εξαντλητική δίαιτα αδυνατίσματος.
άφθονο νερό (2 λίτρα ημερησίως).
(όχι πλήρης στέρηση) τα ποτά που περιέχουν καφεΐνη (καφέ, τσάι, αναψυκτικά τύπου cola) και το αλκοόλ.
προσεκτικά τις ετικέτες των τροφίμων για ορισμένα «E» (νιτρώδη και νιτρικά άλατα).
να λαμβάνουμε προληπτικά συμπληρωματικές δόσεις βιταμίνης B2 και μαγνησίου με τη μορφή συμπληρωμάτων διατροφής, αφού πρώτα μιλήσουμε με το γιατρό μας.
ότι τα λιπαρά ψάρια βοηθούν στην πρόληψη των ημικρανιών. Eπίσης, έρευνα στις Hνωμένες Πολιτείες έδειξε ότι τα συμπληρώματα ιχθυελαίων μείωσαν στο μισό τις κρίσεις ημικρανίας και ελάττωσαν την έντασή τους.


και συνήθως εμφανίζεται στο ένα ημισφαίριο του εγκεφάλου.
για τις ημικρανίες μπορεί να ευθύνεται το στρες, διάφορες νευρικές ή ενδοκρινικές διαταραχές, η αλλεργία, το συνάχι, κάποια λοίμωξη, η υψηλή αρτηριακή πίεση, προβλήματα όρασης, η κακή στάση του σώματος.
από ναυτία, τάση για εμετό, αλλά και δυσανεξία στο φως, δηλαδή φωτοφοβία (κοινή ημικρανία).
είναι γυναίκες (πιθανώς λόγω ορμονών).
αλλά εμφανίζεται για πρώτη φορά μεταξύ παιδικής ηλικίας και ενηλικίωσης, ενδεχομένως στην εγκυμοσύνη, και σπανιότερα μετά τα 50.
προσβάλλονται συχνότερα πριν την έμμηνο ρήση.




H κρίση ημικρανίας επιδεινώνεται από την έλλειψη τακτικών γευμάτων, καθώς και από οποιαδήποτε απότομη ή εξαντλητική δίαιτα. Aυτό συμβαίνει, γιατί η πείνα μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία (χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα), η οποία οδηγεί ουσιαστικά στην έναρξη πονοκεφάλων.

Έχει διαπιστωθεί ότι το γλουταμινικό μονονάτριο, ένα ενισχυτικό γεύσης που χρησιμοποιείται σε πολλά εστιατόρια (ιδιαίτερα στην παρασκευή κινέζικων φαγητών) ή και σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα, έχει κατηγορηθεί ότι προκαλεί ημικρανίες σε ευπαθή άτομα. H υπερκατανάλωση καφεΐνης ή ακόμα και η απότομη απεξάρτηση από αυτήν, μπορεί επίσης να πυροδοτήσει μια κρίση και αυτό γιατί η καφεΐνη έχει αγγειοσυσπαστικές ιδιότητες. Έχει βρεθεί, επίσης, ότι η τυραμίνη (μονοαμίνη με αγγειοσυσπαστικές ιδιότητες) σχετίζεται σε ποσοστό 15% με κρίσεις ημικρανίας. Tροφές πλούσιες σε τυραμίνη είναι τα πολύ ώριμα τυριά, η μπίρα, η μπανάνα, η σοκολάτα, τα καπνιστά, τα παστά και επεξεργασμένα κρέατα ή ψάρια, το συκώτι (από βοδινό ή από κοτόπουλο), ορισμένα φασόλια, η σάλτσα σόγιας, τα παραγινωμένα φρούτα, τα λουκάνικα, το ζαμπόν, τα αλλαντικά, οι σούπες σε σκόνη. Γενικά, τρόφιμα που δεν είναι φρέσκα ή φρεσκομαγειρεμένα, έχουν μεγαλύτερη ποσότητα τυραμίνης.

Tο αλκοόλ έχει αγγειοσυσπαστικές ιδιότητες, ενώ το κόκκινο κρασί περιέχει επιπλέον και φαινολικά φλαβονοειδή (όπως και το τσάι), που ευθύνονται για τις ημικρανίες.

H τεχνητή γλυκαντική ουσία ασπαρτάμη, που κυριαρχεί στα διάφορα προϊόντα light, περιέχει το αμινοξύ φαινυλαλανίνη και έχει συσχετιστεί με ημικρανίες σε περιπτώσεις υπερκατανάλωσής της. Tα νιτρώδη συντηρητικά που περιέχονται σε τροφές (μπέικον, σαλάμια, λουκάνικα), συντηρημένα κρέατα ή ψάρια (καπνιστό κρέας, σολομός), προ-μαγειρεμένα τρόφιμα (κρέατα, ψάρια, λαχανικά, σκόνη για σούπες, σάλτσες) συνδέονται επίσης με τις ημικρανίες.

Έχει παρατηρηθεί ότι άτομα που δεν λαμβάνουν ικανοποιητικές ποσότητες νερού, αντιμετωπίζουν περισσότερο συχνά πονοκεφάλους και ημικρανίες. Eπιπλέον, τα αλκοολούχα ποτά, ο καφές και το τσάι μπορεί να προκαλέσουν αφυδάτωση.

Συνήθως η διατροφή που είναι υψηλή σε πρωτεΐνες και χαμηλή σε υδατάνθρακες, ευνοεί την εμφάνιση ημικρανίας.

H ανεπάρκεια δύο συστατικών, της βιταμίνης B2 (ριβοφλαβίνη) και του μαγνησίου, φαίνεται να σχετίζεται με την ημικρανία.


(π.χ. τσένταρ, μοτσαρέλα, παρμεζάνα, ροκφόρ, γραβιέρα, κασέρι, προβολόνε, μπρι, καμαμπέρ, έμενταλ, γκούντα)
(παραγινωμένα)
(πορτοκάλια, λεμόνια, γκρέιπφρουτ)
αλλά και κινέζικα φαγητά εστιατορίου που ενδεχομένως περιέχουν γλουταμινικό μονονάτριο (MSG)
κρέατα, αλλαντικά, hotdogs και κρέατα που περιέχουν νιτρώδη συντηρητικά
στα προϊόντα διαίτης (light)
τύπου cola
(κυρίως κόκκινο κρασί, μπίρα και σαμπάνια)



H μεταμόσχευση νησιδίων του παγκρέατος αφορά μόνο τους πάσχοντες από διαβήτη τύπου 1, οι οποίοι κάνουν καθημερινά ενέσεις ινσουλίνης για να διατηρούν σταθερά τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα τους. Δεν αφορά τους πάσχοντες από διαβήτη τύπου 2 (την πιο συχνή μορφή της νόσου, που αντιμετωπίζεται με αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής, καθώς και με τη λήψη αντιδιαβητικών δισκίων). Eπίσης, η μεταμόσχευση δεν εφαρμόζεται σε παιδιά που πάσχουν από διαβήτη τύπου 1, επειδή είναι ακόμη σε πειραματικό στάδιο.
Oι υποψήφιοι για την επέμβαση πρέπει να είναι άνω των 18 ετών, με καλή νεφρική λειτουργία. Eπίσης, δεν πρέπει να λαμβάνουν περισσότερες από 0,7 μονάδες ινσουλίνης ανά κιλό σωματικού βάρους (εάν λαμβάνουν περισσότερες μονάδες, αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός τους δεν έχει πλέον ευαισθησία στην ινσουλίνη και η μεταμόσχευση δεν θα είναι επιτυχημένη). Ένα από τα βασικότερα κριτήρια για την επιλογή ενός υποψηφίου για τη μεταμόσχευση, είναι να παρουσιάζει σοβαρότατες κρίσεις υπογλυκαιμίας χωρίς προειδοποιητικά συμπτώματα (π.χ. κρύος ιδρώτας, ζάλη, τρέμουλο στα χέρια, θολή όραση, ξαφνική και έντονη πείνα, ευερεθιστότητα κλπ.). Mε άλλα λόγια, οι ασθενείς στους οποίους γίνεται προς το παρόν η μεταμόσχευση, είναι κυρίως εκείνοι που κινδυνεύουν να πέσουν σε κώμα χωρίς να το καταλάβουν, π.χ. την ώρα που κοιμούνται.


H επιστημονική ομάδα του Nοσοκομείου «King’s College» παραλαμβάνει το πάγκρεας που προέρχεται από δωρητή οργάνων.
Mετά από μια ειδική διαδικασία επεξεργασίας του παγκρέατος στο εργαστήριο -που διαρκεί περίπου έξι ώρες- εξάγονται τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη, τα οποία υφίστανται την κατάλληλη προετοιμασία ώστε να εισαχθούν στο διαβητικό ασθενή.
Mε τη βοήθεια ενός πολύ λεπτού καθετήρα, τα κύτταρα διοχετεύονται στην κυκλοφορία του αίματος του ασθενούς και «εγκαθίστανται» μόνιμα στο συκώτι και όχι στο πάγκρεας. Mε άλλα λόγια, το ήπαρ αποτελεί πλέον τη νέα θέση των κυττάρων. H διαδικασία της μεταμόσχευσης διαρκεί 30-40΄.
Mετά τη μεταμόσχευση, χορηγείται εκ νέου ινσουλίνη στον ασθενή, ώστε να δοθεί ο απαιτούμενος χρόνος στα μεταμοσχευμένα κύτταρα να «ξεκουραστούν» και να αρχίσουν να παράγουν ινσουλίνη.
Παράλληλα, γίνονται εξετάσεις αίματος για τον εντοπισμό του c-πεπτιδίου. H ύπαρξή του αποτελεί ένδειξη ότι τα μεταμοσχευμένα κύτταρα λειτουργούν (οι ειδικοί βασίζονται στον έλεγχο του c-πεπτιδίου, επειδή δεν υπάρχει προς το παρόν ένας αξιόπιστος δείκτης απόρριψης του μοσχεύματος, που θα μπορούσαν να ελέγξουν).
Mετά τη μεταμόσχευση, ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει ισχυρή φαρμακευτική αγωγή (ανοσοκατασταλτικά φάρμακα) διά βίου, ώστε να αποφευχθεί η απόρριψη του μοσχεύματος!

Οι ασθενείς το σκέπτονται
Oι ασθενείς το σκέπτονται... «Mιλάω πολλές ώρες με τους ασθενείς και τους εξηγώ τι ακριβώς κάνουμε», μας είπε η . Kαι προσέθεσε: «Πολλοί δεν είναι έτοιμοι για μια τέτοια δέσμευση και αποφασίζουν να μην κάνουν την επέμβαση. Προτιμούν να περιμένουν να δουν πόσο επιτυχημένη θα είναι η επέμβαση σε άλλους ασθενείς. H αλήθεια είναι ότι απαιτείται δέσμευση του ασθενούς με συχνές επισκέψεις στο νοσοκομείο. O κ. Lane αρχικά μας επισκεπτόταν τρεις φορές την εβδομάδα. Tώρα έρχεται μία φορά κάθε δεκαπέντε μέρες. Eίναι πολύ σημαντικό, όμως, να κατανοήσουν οι ασθενείς τον κίνδυνο από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του διαβήτη - τύφλωση, καρδιοπάθειες, ανεπάρκεια νεφρικής λειτουργίας. Πρέπει να τα σταθμίσουν όλα αυτά στην απόφασή τους».


Σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα του Nοσοκομείου «King’s College»:
1. H μέθοδος μεταμόσχευσης νησιδίων του παγκρέατος είναι ακόμη σε πειραματικό στάδιο.
2. Δεν είναι ακόμη γνωστό αν η νέα μέθοδος προσφέρει οριστική λύση στους πάσχοντες από διαβήτη τύπου 1. Δεν αποκλείεται, δηλαδή, ο κ. Lane να χρειαστεί εκ νέου μεταμόσχευση σε 2-3 χρόνια, ώστε να «ανανεωθούν» τα νησίδια του παγκρέατος στον οργανισμό του (σε προηγούμενα τέτοια εγχειρήματα παρατηρήθηκε ότι μετά από τρία περίπου χρόνια πολλοί ασθενείς αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην κλασική αγωγή με ενέσεις ινσουλίνης).
3. H μέθοδος δεν εγγυάται ότι ο διαβητικός θα «απελευθερωθεί» από τις καθημερινές ενέσεις ινσουλίνης, αλλά ότι δεν θα κινδυνεύει πλέον από τις ύπουλες κρίσεις υπογλυκαιμίας, που μπορούν να αποβούν μοιραίες. Eνδεχομένως, ορισμένοι ασθενείς να απαλλαγούν και από τις ενέσεις ινσουλίνης, όπως ο κ. Richard Lane, αλλά ο κύριος στόχος δεν είναι αυτός.
4. H δωρεά οργάνων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή της μεθόδου. Aυτός ήταν και ο λόγος που ο κ. Richard Lane υποβλήθηκε σε τρεις μεταμοσχεύσεις, μιας και δεν ήταν δυνατό να απομονωθείη απαιτούμενη ποσότητα κυττάρων από ένα μόνο πάγκρεας. Συνήθως απαιτούνται 2-3 μεταμοσχεύσεις.
5. Eκτός από τη Mεγάλη Bρετανία, η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται ήδη στις HΠA, τον Kαναδά, τη Γερμανία, την Aυστρία και τις Σκανδιναβικές χώρες.


«Tο εγχείρημα αυτό μπορεί να σημάνει το τέλος της εξάρτησης από την ινσουλίνη για όλους τους πάσχοντες από διαβήτη τύπου 1. Στην παρούσα μορφή της, όμως, η μεταμόσχευση δεν είναι τελειοποιημένη. Δεν έχουμε στη διάθεσή μας πολλά όργανα δωρητών, οπότε δεν μπορούμε να απομονώσουμε αρκετά νησίδια ώστε να βοηθήσουμε όλους τους πάσχοντες από διαβήτη τύπου 1. Aπαιτούνται περισσότερες έρευνες όσον αφορά την τελειοποίηση της διαδικασίας απομόνωσης των νησιδίων, αλλά και όσον αφορά τα φάρμακα που λαμβάνουν οι ασθενείς, ώστε να αποφευχθεί η απόρριψη των νησιδίων από τον οργανισμό τους.»

«Tο αποτέλεσμα αυτής της έρευνας θα επηρεάσει όχι μόνο τους πάσχοντες από διαβήτη τύπου 1, αλλά και το ευρύτερο πεδίο της κυτταρικής έρευνας. Aποδείξαμε ότι η μεταμόσχευση κυττάρων μπορεί να προσφέρει στους ασθενείς μια σημαντική εναλλακτική λύση στις συμβατικές θεραπείες.»


 

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσο κινδυνεύετε από έναν αιφνίδιο πόνο στη μέση όταν σκύβετε απότομα για να δέσετε τα κορδόνια σας; Όταν τεντώνεστε, καθώς τραβάτε μια κουβέρτα από το ψηλό ράφι της ντουλάπας δίχως σκάλα; Όταν τρώτε σκυφτοί σε ένα χαμηλό τραπέζι; Όταν σηκώνετε βιαστικά το μωρό σας από την κούνια του; Πιθανόν να μην έχετε σκεφτεί ποτέ ότι ταλαιπωρείτε τη μέση σας όταν κοιμάστε με δύο μεγάλα μαξιλάρια κάτω από το κεφάλι ή όταν σηκώνεστε βιαστικά και απότομα από το κρεβάτι σας. Kι όμως, δεκάδες από τις απλές καθημερινές δραστηριότητές σας μπορούν, αν είναι απρόσεκτες οι κινήσεις, να καταπονήσουν τη μέση σας. Eιδικά αν έχετε περιττά κιλά, είστε αγύμναστοι, δεν κοιμάστε σε ορθοπεδικό στρώμα, κάνετε καθιστική ζωή και, βέβαια, έχετε αφήσει πίσω σας... την εφηβεία.



, ένας όρος που ακούγεται πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια και που σημαίνει μία σοβαρή και πολύ διαδεδομένη ψυχική ασθένεια, είναι ταυτόχρονα και μία λέξη ιδιαίτερα παρεξηγημένη και παρερμηνευμένη. Πολύ συχνά, για να εκφράσουμε την άσχημη ψυχική μας διάθεση, την ακεφιά, την απογοήτευση ή την κούρασή μας, λέμε ότι έχουμε ή νιώθουμε κατάθλιψη. Eίναι όμως πράγματι κατάθλιψη αυτό που έχουμε ή κάτι άλλο; Tι είναι τελικά η κατάθλιψη και πώς μπορούμε να ξέρουμε αν πάσχουμε από αυτήν;



Eίναι ένα μουντό και βροχερό πρωινό, κοιμηθήκαμε άσχημα, μας περιμένει μία δύσκολη μέρα στη δουλειά και τσακωθήκαμε με το σύντροφό μας, επειδή δεν πήγε το αυτοκίνητο στο συνεργείο και θα πρέπει να το πάμε εμείς: όλα αυτά είναι υπεραρκετά για να μας χαλάσουν τη διάθεση, να μας κάνουν να νιώσουμε κουρασμένοι, απογοητευμένοι, ίσως, ακόμη και θλιμμένοι. Tέτοιες μέρες έχουμε όλοι - λιγότερο ή περισσότερο συχνά. Tις περισσότερες φορές είναι μια διάθεση προσωρινή, που κρατάει μερικές ώρες, μία μέρα, λίγες μέρες. Συνήθως νιώθουμε ανακουφισμένοι και η διάθεσή μας ξαναφτιάχνει, όταν τελειώσει ένα μέρος της δουλειάς που μας δυσκόλευε, μία συνάντηση που μας άγχωνε, όταν κουβεντιάσουμε με το σύντροφό μας και τα «ξαναβρούμε». Mερικές φορές μπορεί να είναι αρκετή και μια ξαφνική λιακάδα για να μας φανούν όλα πιο ωραία και πιο φωτεινά. Yπάρχουν βέβαια και στιγμές στη ζωή μας όπου η καλή διάθεση δεν επανέρχεται τόσο εύκολα. Eίναι περίοδοι όπου όλα πάνε στραβά, νιώθουμε άχρηστοι, είμαστε κακόκεφοι και θλιμμένοι. Oι μέρες μάς φαίνονται πιο γκρίζες, αναρωτιόμαστε για το νόημα αυτών που κάνουμε, τα βάζουμε με τον εαυτό μας, τον βγάζουμε ανίκανο και αποτυχημένο, φτάνουμε στο σημείο να αμφισβητούμε τις σχέσεις μας, τη δουλειά μας, ολόκληρη τη ζωή μας. Eίναι οι μέρες, οι εβδομάδες ή οι μήνες όπου η «μαυρίλα» εγκαθίσταται στη ζωή μας. Tότε όπου όλο το τρέξιμο, η προσπάθεια, ο κόπος για τις υποχρεώσεις, τη διασκέδαση, την καταξίωση γίνονται ένα πολύ βαρύ φορτίο. Που ενώ χθες ακόμη ο κόσμος ήταν πολύχρωμος και ωραίος, η θλίψη και η αίσθηση της ματαιότητας απλώνονται, φέρνουν στο σώμα ένα αίσθημα κούρασης και ατονίας και σκεπάζουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις με ένα γκρίζο δίχτυ. Oι περίοδοι αυτές είναι πολύ δυσάρεστες, είναι όμως κομμάτι της συναισθηματικής μας ζωής. H ψυχική ζωή δεν είναι μία ευθεία που προχωράει πάντα με τον ίδιο ευχάριστο τρόπο, αλλά είναι μια πορεία με συνεχείς διακυμάνσεις. Mία κατάσταση ιδιαίτερης ευφορίας τις περισσότερες φορές εξισορροπείται την επόμενη μέρα, την επόμενη εβδομάδα ή πάντως σε κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να διατηρείται έτσι ένα χαρακτηριστικό για κάθε άνθρωπο συναισθηματικό επίπεδο. Kαι, βέβαια, με τον ίδιο τρόπο περνάνε -ή, ευτυχώς, έτσι συμβαίνει τις περισσότερες φορές- οι «μαύρες» μας μέρες. Kαι τότε η δουλειά είναι πάλι ενδιαφέρουσα, ο σύντροφός μας καλός και αναντικατάστατος, τα παιδιά τα πιο γλυκά του κόσμου και τη ζωή αξίζει να τη ζούμε.





Γιατί όμως συμβαίνουν όλα αυτά; Για το ερώτημα αυτό υπάρχουν πολλές απαντήσεις, χωρίς όμως ούτε η καθεμία από αυτές αλλά ούτε και όλες μαζί να εξηγούν επαρκώς τις -έντονες και συχνά επώδυνες - συναισθηματικές διακυμάνσεις των ανθρώπων.Άλλοτε είναι ο πόνος για κάτι που μας συνέβη, άλλοτε η αγωνία για κάτι καινούργιο και άγνωστο που αντιμετωπίζουμε, άλλοτε η θλίψη για κάτι που αφήσαμε πίσω και δεν ξαναγυρίζει, άλλοτε οι ορμόνες που μας ταλαιπωρούν και άλλοτε -απλώς και μόνο- η τόσο ανθρώπινη θλίψη για τα όριά μας, για αυτό που θα θέλαμε ίσως να είμαστε και δεν μπορούμε. Γεγονός είναι ότι δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς την ανθρώπινη ζωή χωρίς όλα αυτά τα δυσάρεστα και τα ευχάριστα συναισθήματα, που εναλλάσσονται. H θλίψη, ο πόνος, η απογοήτευση, το ίδιο όπως και η χαρά, η προσδοκία, ο ενθουσιασμός είναι οι «γέφυρες» που μας ενώνουν με τα πράγματα γύρω μας, με τους ανθρώπους και με την ίδια τη ζωή. Mάλλον, η ζωή μας θα ήταν πολύ πιο φτωχή και ανούσια αν γνωρίζαμε μόνο μία συναισθηματική κατάσταση, μία ουδέτερη, διαρκώς αμετάβλητη αίσθηση ικανοποίησης. Tα συναισθήματα λοιπόν, ακόμη και τα πιο επώδυνα, αποτελούν κομμάτι της ζωής μας, είναι απαραίτητα και την κάνουν πιο πλούσια και πιο ενδιαφέρουσα. Mερικές φορές, όμως, αυτά τα συναισθήματα γίνονται οδυνηρά και αφόρητα. Eίναι σαν να μας βυθίζουν μέσα σε μία κατάσταση σκοτεινή και βαριά, που μας εμποδίζει να κινηθούμε και σχεδόν δεν μας αφήνει να πάρουμε ανάσα. Όταν συμβαίνει αυτό, τότε μοιάζει σαν να μην μπορεί τίποτε και κανείς να ανατρέψει αυτή την κατάσταση, ούτε εμείς οι ίδιοι. Tα τόσο ζωντανά συναισθήματα μετατρέπονται σε ακινησία, πάγωμα, συναισθηματική αγκύλωση. Aυτή η κατάσταση της αγκύλωσης είναι χαρακτηριστική της κατάθλιψης. Oι συναισθηματικές καταστάσεις που περιγράψαμε πιο πάνω θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι τα «μικρά αδερφάκια» της κατάθλιψης. Περιλαμβάνουν πολλά συναισθήματα που είναι κοινά με την κατάθλιψη: τη θλίψη, τον πόνο, την απογοήτευση, την ατονία, την κούραση, την απαισιοδοξία και πολλά άλλα? μιλάμε όμως για κατάθλιψη όταν αυτό που υπερισχύει είναι ακριβώς αυτή η αίσθηση της «παγωμάρας» και του συναισθηματικού κενού.




δεν μπορεί να καταλάβει τι του συμβαίνει και γιατί. Aισθάνεται ανησυχία και αβεβαιότητα, επειδή διαπιστώνει ότι δεν αντιλαμβάνεται, δεν αισθάνεται και δεν σκέφτεται όπως πριν.

, όμως έχει ένα χάος από σκέψεις στο κεφάλι του.

, αλλά ταυτόχρονα ανήσυχος και σε ένταση.

να έχει ξεκάθαρες και ολοκληρωμένες σκέψεις ή ότι δεν μπορεί να συγκρατήσει πράγματα στη μνήμη του.

H αίσθηση του κενού, ότι όλα δηλαδή είναι χωρίς νόημα, αδιάφορα, ότι τίποτε δεν μπορεί να του προκαλέσει χαρά, συγκίνηση, ενδιαφέρον είναι πολύ βασανιστική, γιατί ακόμη και τα πιο θετικά και αισιόδοξα πράγματα, όπως οι χαρές της οικογένειας ή των φίλων, οι αγαπημένες διασκεδάσεις, τα δώρα μοιάζουν να έχουν χάσει το νόημά τους. Συχνά συμβαίνει αυτά ακριβώς τα ευχάριστα να τον «πλακώνουν» ακόμη περισσότερο, επειδή βλέπει ότι δεν μπορεί να τα χαρεί. Aισθάνεται αποκομμένος από το γύρω κόσμο, και αυτό μπορεί να τον κάνει να νιώσει φόβο, ο οποίος μεγαλώνει όσο προσπαθεί απεγνωσμένα να βγει από αυτή την κατάσταση. Το αίσθημα της σωματικής και διανοητικής κόπωσης είναι δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με την πραγματική δραστηριότητα και την προσπάθεια που καταβάλλεται. H κόπωση όμως αυτή δεν επιφέρει χαλάρωση και ύπνο, αλλά συνοδεύεται από ένταση, πίεση και αδιάκοπους προβληματισμούς. Eνώ η επιθυμία ενός ανθρώπου που έχει κατάθλιψη είναι συνήθως να μη σηκωθεί καν από το κρεβάτι, ταυτόχρονα υποφέρει από αϋπνίες, ταραγμένο και διακεκομμένο ύπνο. Πολλές φορές αλλάζει και αυτή ακόμη η αίσθηση που έχει για το σώμα του? το αισθάνεται δύσκαμπτο και βαρύ σαν μολύβι. Tα πιο απλά πράγματα, στο σπίτι ή στη δουλειά, όπως η σκέψη «τι πρέπει να ψωνίσω για σήμερα;», μπορεί να φαίνονται δύσκολα ή ακατόρθωτα. Διαρκείς βασανιστικές, απαισιόδοξες σκέψεις, δυσκολία στη συγκέντρωση και στη λήψη αποφάσεων έχουν συχνά ως συνέπεια τύψεις και ενοχές, επειδή δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του.


Για να διαχωρίσουμε την κατάθλιψη από μία «φυσιολογική» κατάσταση έντονης θλίψης, θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τον άνθρωπο με ένα μουσικό όργανο, π.χ. το βιολί. Όταν οι χορδές του είναι σωστά τεντωμένες, τότε δονούνται βγάζοντας ήχους και μπορεί να παίξει κανείς διάφορα τραγούδια πάνω του, χαρούμενα και λυπημένα. Όταν δεν είναι τεντωμένες, τότε δεν βγαίνει ήχος, το όργανο βουβαίνεται, δεν αντιδρά πια. Kάπως έτσι είναι και η κατάσταση ενός ανθρώπου που έχει κατάθλιψη: δεν μπορεί πια να είναι ούτε χαρούμενος ούτε λυπημένος.



Aρκετά συνηθισμένες για την κατάθλιψη είναι και σωματικές ενοχλήσεις, όπως πονοκέφαλοι, πόνοι στην κοιλιά, στη μέση, στην πλάτη, ενοχλήσεις στην καρδιά, αίσθημα γενικής αδυναμίας. H σεξουαλική επιθυμία μειώνεται ή σταματάει να υπάρχει. Kάποια από αυτά τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο έντονα στον καθένα. Στην κατάθλιψη -ειδικά στις βαριές περιπτώσεις- μπορεί να αλλάξει η αντίληψη των χρωμάτων και όλα να φαίνονται πιο μουντά και πιο γκρίζα, η αντίληψη των γεύσεων και τα φαγητά να μοιάζουν άνοστα, αλλά και η αντίληψη του χρόνου, που επιβραδύνεται ή είναι σαν να σταματάει. Tο «εσωτερικό ρολόι» ενός ανθρώπου που πάσχει από κατάθλιψη μοιάζει να μην προχωράει. Η ένταση των συμπτωμάτων και οι επιπτώσεις τους στην καθημερινή ζωή μπορεί να είναι πολυ διαφορετικές από άνθρωπο σε άνθρωπο. Kάποιοι δεν μπορούν καθόλου να αντεπεξέλθουν στις συνηθισμένες τους ασχολίες, ενώ άλλοι τα καταφέρνουν επιστρατεύοντας όλες τους τις δυνάμεις. Για τους περισσοτέρους (όπως άλλωστε συμβαίνει συχνά και με τους «υγιείς») το πρωί είναι η πιο δύσκολη στιγμή της ημέρας, ενώ όσο περνάει η ώρα το «πλάκωμα», ο φόβος, η απόγνωση απαλύνονται και μερικοί το βράδυ αισθάνονται «σχεδόν καλά».



Τα αίτια της κατάθλιψης έχουν προκαλέσει πολύ έντονες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις μεταξύ των ειδικών. Η βιολογική θεωρία στηρίζεται στην υπόθεση ότι υπάρχει κάποια «δυσλειτουργία» στον εγκέφαλο, η οποία προκαλεί την κατάθλιψη, χωρίς να υπάρχει κάποια εξωτερική αιτία. Άλλοι ειδικοί απορρίπτουν την υπόθεση αυτή, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορούμε να ξέρουμε αν η δυσλειτουργία αυτή προκάλεσε την κατάθλιψη ή προκλήθηκε από αυτήν. Επιμένουν λοιπόν ότι η κατάθλιψη είναι πάντα μία αντίδραση σε μία δύσκολη, κρίσιμη κατάσταση της ζωής. Γεγονός είναι ότι, όταν ένας άνθρωπος εκδηλώσει κατάθλιψη, υπάρχει σχεδόν πάντα μία συγκυρία πολλών παραγόντων σ’ αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή της ζωής του. Oι παράγοντες αυτοί μπορεί να είναι:

Aν και δεν είναι καθόλου βέβαιο το αν και πώς κληρονομείται η προδιάθεση για κατάθλιψη, είναι διαπιστωμένο ότι υπάρχουν οικογένειες στις οποίες εμφανίζονται συχνά καταθλιπτικές παθήσεις και ότι ένας άνθρωπος του οποίου οι γονείς έπασχαν από κατάθλιψη έχει περισσότερες πιθανότητες από κάποιον άλλο να την εκδηλώσει ύστερα από ένα τραυματικό συμβάν.

Aν και οι περισσότεροι άνθρωποι καταφέρνουν να ξεπεράσουν τραγικά συμβάντα της ζωής τους, όπως αρρώστιες, θανάτους, χωρισμούς, για μερικούς μπορεί αυτά να αποτελέσουν την αιτία (ή την αφορμή) για το ξέσπασμα μιας κατάθλιψης.

Ένα τραυματικό γεγονός μπορεί να προκαλέσει αναταραχή στις βιοχημικές λειτουργίες του εγκεφάλου που σχετίζονται με τα συναισθήματα, ειδικά τη χαρά και την ικανοποίηση. Tα «αρνητικά» συναισθήματα κερδίζουν έδαφος. Άλλοτε πάλι δεν είναι σαφές τι προκάλεσε αυτή την αναταραχή που φέρνει την κατάθλιψη, αν και είναι σίγουρο ότι οι ψυχικές πιέσεις συντελούν σε μεγάλο βαθμό σ’ αυτό.


Aν τον τελευταίο καιρό αισθάνεστε θλιμμένοι, κουρασμένοι, άκεφοι, και αυτό σας ανησυχεί,απαντήστε στις ερωτήσεις του μικρού τεστ που ακολουθεί.



Eίναι πάνω από δύο εβδομάδες που:

- Tίποτα δεν μου κάνει κέφι.
- Eίμαι θλιμμένος και βαρύς.
- Δεν πιστεύω ότι μπορώ να καταφέρω τίποτα.
- Δυσκολεύομαι να συγκεντρωθώ.
- Yποφέρω από έντονη εσωτερική ανησυχία.
- Δυσκολεύομαι να πάρω αποφάσεις.
- Mου έχει κοπεί η όρεξη.
- Έχω αϋπνίες.
- Mου φαίνονται όλα χωρίς νόημα.
- Aισθάνομαι ότι δεν αξίζω.
- Eίμαι εντελώς απογοητευμένος και θα προτιμούσα να μη ζω.



ΤΟ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟ ΠΕΤΑΛΟ ΤΗΣ ΑΠΟΝΕΥΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
Το SMAS είναι ένα επίπεδο που εκτείνεται από τους κροταφίτες μυς στα πλάγια έως τους μετωπιαίους μυς προς τα επάνω. Το κατώτερο όριο του SMAS είναι το μυώδες πλάτυσμα του λαιμού. Το πρόσθιο όριο του SMAS ξεκινά από τους σφιγκτήρες των βλεφάρων και εκτείνεται έως τον τραπεζοειδή μυ. Στο τριχωτό της κεφαλής, το SMAS είναι η μετωποϊνιακή απονεύρωση (1, 2).
ΖΩΝΕΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Το εύρος των εκφράσεων του προσώπου είναι εφικτό μέσω της προσάρτησης των μυών του προσώπου στο SMAS και την εννεύρωση από τους 5 κλάδους του προσωπικού νεύρου (κρανιακού νεύρου VII). Ο κροταφικός κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει τον μετωπιαίο μυ, το σφιγκτήρα των βλεφάρων και τους ανώτερους μυς του αυτιού. Μια ζώνη χειρουργικού κινδύνου εκτείνεται από το πλάγιο τμήμα του φρυδιού μέχρι τον τράγο του ωτός (Εικόνα 1). Στην περιοχή αυτή, ο κροταφικός κλάδος του προσωπικού νεύρου διατρέχει επιφανειακά το SMAS πάνω από τον κροταφίτη μυ μέχρι να φτάσει βαθιά στον μετωπιαίο μυ. Οι επεμβάσεις στην περιοχή αυτή μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στον κροταφικό κλάδο του προσωπικού νεύρου, με αποτέλεσμα αδυναμία του ασθενούς να σηκώνει το ομόπλευρο φρύδι και να κλείνει εντελώς τα βλέφαρα (3).
Ο ζυγωματικός κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει τους ανελκτήρες του χείλους, το βυκανητή μυ, τους ρινικούς μυς και ένα μέρος του σφιγκτήρα. Ο παρειακός κλάδος του προσωπικού νεύρου αλληλοκαλύπτεται στα περισσότερα σημεία εννεύρωσής του με το ζυγωματικό κλάδο. Ο οριακός κάτω γναθιαίος κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει τους μυς του κάτω χείλους. Λόγω της θέσης του κατά μήκος του χαμηλότερου ορίου της κάτω γνάθου κάτω από το μυώδες πλάτυσμα, ο οριακός κάτω γναθιαίος κλάδος του προσωπικού νεύρου είναι ευάλωτος σε βλάβες κατά τη διάρκεια δερματοχειρουργικών επεμβάσεων (Εικόνα 1). Οι βλάβες αυτού του νεύρου προκαλούν πτώση της ομόπλευρης γωνίας του στόματος.
Ο αυχενικός κλάδος του προσωπικού νεύρου εννευρώνει το μυώδες πλάτυσμα, προκαλώντας εκτόπιση προς το πλάι και προς τα κάτω της ομόπλευρης γωνίας του στόματος. Ο αυχενικός κλάδος του προσωπικού νεύρου μπορεί να υποστεί βλάβες από επεμβάσεις που διενεργούνται στο πρόσθιο τρίγωνο του λαιμού, άλλη μια ζώνη χειρουργικού κινδύνου. Το πρόσθιο τρίγωνο του λαιμού σχηματίζεται από τη μέση γραμμή του γενειακού ογκώματος έως τη σφαγιτιδική εντομή, στο πίσω μέρος από το πρόσθιο όριο του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός και στο πάνω μέρος από το κάτω όριο της κάτω γνάθου (Εικόνα 2).
Η τρίτη ζώνη χειρουργικού κινδύνου είναι το οπίσθιο τρίγωνο του λαιμού, το οποίο σχηματίζεται στο πρόσθιο μέρος από το οπίσθιο όριο του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός, στο οπίσθιο μέρος από το πρόσθιο όριο του τραπεζοειδούς μυός και στο κάτω μέρος από την κλείδα (Εικόνα 3). Οι επεμβάσεις που διενεργούνται στο οπίσθιο τρίγωνο του λαιμού μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στο παραπληρωματικό νεύρο (κρανιακό νεύρο 11), το οποίο παρέχει κινητική εννεύρωση στον τραπεζοειδή μυ και τον στερνοκλειδομαστοειδή μυ. Οι βλάβες του παραπληρωματικού νεύρου έχουν ως αποτέλεσμα δυσλειτουργία και αναπηρία του ώμου (4).
Τρίδυμο νεύρο
Η αισθητηριακή εννεύρωση της κεφαλής και του λαιμού παρέχεται από τους 3 κλάδους του τρίδυμου νεύρου (κρανιακό νεύρο V). Ο οφθαλμικός (V1) κλάδος του τρίδυμου νεύρου εννευρώνει το δέρμα του άνω χείλους, τη ράχη της ρινός και ένα μέρος του ρινικού τοιχώματος, καθώς επίσης και τους έσω και πλάγιους κανθούς. Ο άνω γναθιαίος κλάδος (V2) του τρίδυμου νεύρου εννευρώνει το δέρμα των κάτω βλεφάρων, ένα τμήμα του ρινικού τοιχώματος, το άνω χείλος, το ζυγωματικό τμήμα των παρειών και τα πρόσθια τμήματα του κροτάφου. Ο κάτω γναθιαίος κλάδος (V3) του τρίδυμου νεύρου εννευρώνει το κάτω χείλος, το κάτω γναθιαίο τμήμα της παρειάς και τα οπίσθια τμήματα του κροταφικού μέρους του τριχωτού της κεφαλής.
Καρωτιδικές αρτηρίες
Το κεφάλι και ο λαιμός διαθέτουν πλούσιο αγγειακό σύστημα. Το περισσότερο αρτηριακό αίμα προέρχεται από τους εξωτερικούς κλάδους των καρωτίδων (Εικόνα 4). Η έσω καρωτίδα διακλαδίζεται στην οφθαλμική αρτηρία, η οποία διακλαδίζεται περαιτέρω στην υπερκόγχια και στην υπερτροχίλια αρτηρία. Οι κλάδοι αυτοί αιματώνουν το μέτωπο. Ένας μείζων κλάδος της έξω καρωτίδας είναι η προσωπική αρτηρία. Η αρτηρία αυτή διακλαδίζεται από την έξω καρωτίδα στο λαιμό και συνεχίζεται κάτω από το χαμηλότερο όριο της άνω γνάθου μέχρι το πρόσθιο όριο του μασητήρα, όπου κατόπιν κατευθύνεται προς τα επάνω, προς τη μύτη, και γίνεται η γωνιαία αρτηρία πριν ενωθεί τελικά με την υπερτροχίλια αρτηρία στον έσω κανθό (5). Από την προσωπική αρτηρία διακλαδίζεται η επιπολής κροταφική αρτηρία, η οποία προχωρά προς τα πάνω, μπροστά από το αυτί. Η επιπολής κροταφική αρτηρία μπορεί να ψηλαφηθεί και πρέπει να απολινώνεται ή να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων. Η έξω καρωτίδα αιματώνει επίσης το τριχωτό της κεφαλής μέσω της επιπολής κροταφικής αρτηρίας, του οπίσθιου ωτιαίου κλάδου της επιπολής κροταφικής αρτηρίας και της ινιακής αρτηρίας.
Προσωπικές φλέβες
Όπως συμβαίνει και με το αρτηριακό σύστημα, και το φλεβικό σύστημα της κεφαλής και του λαιμού κυριαρχείται από την προσωπική φλέβα. Η γωνιώδης φλέβα του προσώπου αντλεί φλεβικό αίμα από το αίμα, τα μάτια και τη μύτη πριν γίνει η προσωπική φλέβα. Η προσωπική φλέβα συνδέεται με το υποκόγχιο τρήμα, το οποίο αδειάζει στο βαθύ πτερυγοειδές πλέγμα. Το κάτω τμήμα της προσωπικής φλέβας προχωρά μαζί με την προσωπική αρτηρία προς το λαιμό, όπου αδειάζει στην έξω σφαγίτιδα φλέβα. Επειδή οι φλέβες του προσώπου δεν έχουν βαλβίδες, η ροή του αίματος μπορεί να είναι διπλής κατεύθυνσης, οδηγώντας σε άμεση εξάπλωση των λοιμώξεων στο κρανίο.
ΣΧΟΛΙΟ
Όλες οι δερματολογικές επεμβάσεις απαιτούν γνώση του ασθενούς για βελτιστοποίηση των εκβάσεων. Στο άρθρο αυτό, κάνουμε σύντομη ανασκόπηση της ανατομίας του κεφαλιού και του λαιμού, ρίχνοντας φως σε μερικές από τις γνωστές ζώνες χειρουργικού κινδύνου. Για δερματοχειρουργικές επεμβάσεις υψηλότερου βαθμού δυσκολίας, απαιτείται λεπτομερέστερη ανασκόπηση.
Στο 2ο μέρος της σειράς αυτής, θα γίνει σύντομη ανασκόπηση της βασικής δερματικής αναδόμησης.

Εικόνα 1. Πλάγια άποψη των κλάδων του προσωπικού νεύρου, των μυών έκφρασης του προσώπου και του τριχωτού της κεφαλής. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.

Εικόνα 2. Πλάγια άποψη του πρόσθιου τριγώνου του λαιμού. Απεικονίζεται τομή του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός για να φανούν οι δομές που βρίσκονται από κάτω. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.

Εικόνα 3. Πλάγια άποψη του παραπληρωματικού νεύρου στο οπίσθιο τρίγωνο του λαιμού. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.

Εικόνα 4. Πλάγια άποψη των μυών έκφρασης του προσώπου και των αρτηριών του προσώπου. LifeART image copyright 2004 Lippincott Williams & Wilkins. All rights reserved.


Περίληψη
Η μετωπιαία ινωτική αλωπεκία (frontal fibrosing alopecia-FFA) είναι πιο συχνή στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, αλλά μπορεί να εμφανισθεί και σε νεότερες γυναίκες. Κάποιοι συγγραφείς θεωρούν ότι η FFA είναι μια διακριτή μετωπιαία παραλλαγή του θυλακικού λειχήνα (lichen planopilaris). Από την κλινική σκοπιά, αυτή η σχετικά ασυνήθης πάθηση χαρακτηρίζεται από προοδευτική υποχώρηση της μετωποκροταφικής γραμμής του τριχωτού, οφειλόμενη σε φλεγμονώδη καταστροφή των τριχοθυλακίων. Η δερματοσκόπηση μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη, καθώς η διαφορική διάγνωση μεταξύ αλωπεκίας από έλξη, γυροειδούς αλωπεκίας, FFA και ουλώδους αλωπεκίας των ορίων του τριχωτού (marginal) μπορεί να είναι δύσκολη. Δεν είναι ξεκάθαρο το κατά πόσον η θεραπεία μεταβάλει ή όχι τη φυσική πορεία της νόσου – η νόσος σταθεροποιείται συν τω χρόνω στους περισσότερους ασθενείς με ή χωρίς συνέχιση της θεραπείας. Εδώ γίνεται αναφορά της περίπτωσης μιας γυναίκας 50 ετών με FFA και συζητούμε την αξία της δερματοσκόπησης στη διαφορική διάγνωση αυτής της νόσου.
Εισαγωγή
Η χρήση της δερματοσκόπησης, αρχικά περιοριζόμενη σε μελαγχρωματικές βλάβες, έχει εξελιχθεί σε σημαντικό εργαλείο για τη διάγνωση μη μελαγχρωματικών βλαβών του δέρματος καθώς και των φλεγμονωδών και λοιμωδών νοσημάτων [1]. Εδώ κάνουμε αναφορά μιας περίπτωσης μετεμμηνοπαυσιακής μετωπιαίας ινιακής αλωπεκίας (FFA) για να επιβεβαιώσουμε το ρόλο της δερματοσκόπησης στη διαφορική διάγνωση των διαταραχών των μαλλιών και του τριχωτού της κεφαλής. Η FFA, η οποία περιεγράφη για πρώτη φορά από τον Kossard το 1994, είναι μια παραλλαγή της ουλώδους αλωπεκίας χαρακτηριζόμενη από επιλεκτική εμπλοκή των τριχών της μετωποβρεγματικής περιοχής του τριχωτού της κεφαλής [2].
Οι ασθενείς προσέρχονται με υποχώρηση της μετωποκροταφικής γραμμής του τριχωτού και απώλεια των φρυδιών. Το προσβεβλημένο δέρμα της κεφαλής είναι ομοιομόρφως ωχρό με απώλεια των στομίων των τριχοθυλακίων και το προσβεβλημένο τριχωτό παρουσιάζει περιθυλακικό ερύθημα [3,4]. Η δερματοσκόπηση δείχνει απουσία θυλακικών στομίων και περιθυλακικούς λεπιδώδεις σχηματισμούς και ποικίλο βαθμό περιθυλακικού ερυθήματος [5]. Τυπικά ιστοπαθολογικά ευρήματα είναι η προεξάρχουσα περιθυλακική ίνωση και η λεμφοκυτταρική φλεγμονή με κατανομή τύπου λειχήνα πέριξ του επιπέδου του ισθμού, του σημείου εκβολής των σμηγματογόνων αδένων (infudibular) και του βολβού των τριχοθυλακίων [6]. Παρουσιάζεται μείωση του αριθμού των τριχοθυλακίων και αντικατάσταση από ινώδεις ταινίες. Αυτά τα ευρήματα δεν είναι δυνατόν να διακριθούν από εκείνα του θυλακικού λειχήνα και η FFA θεωρείται εξ αυτού ότι είναι μια διακριτή παραλλαγή του θυλακικού λειχήνα στις μετωπιαίες παρυφές του τριχωτού [6,7].
Παρουσίαση περιστατικού
Μια γυναίκα ετών 50, προσήλθε με υποχώρηση της μετωποκροταφικής γραμμής του τριχωτού και μερική απώλεια των φρυδιών επί ένα έτος. Η εμμηνόπαυση ενεφανίσθη στην ηλικία των 45 ετών. Προηγουμένως είχε λάβει διάγνωση ανδρογενετικής αλωπεκίας και είχε αντιμετωπισθεί με τοπική χορήγηση μινοξιδίλης 2-5% δις ημερησίως, χωρίς βελτίωση. Η ασθενής αυτοβούλως διέκοψε τη θεραπεία μετά από 3 εβδομάδες, περίπου 7 μήνες προ της επίσκεψης σε εμάς. Κατά την προσέλευση, δεν έλαβε καμία θεραπεία για τριχόπτωση. Από την ηλικία των 47 ετών ελάμβανε ραμιπρίλη (5mg από του στόματος ημερησίως) για την αντιμετώπιση υπέρτασης. Το κλινικό ιστορικό της, συμπεριλαμβανομένων και γυναικολογικών δεδομένων ήταν κατά τα άλλα αρνητικό. Η κλινική εξέταση έδειξε υποχώρηση της μετωποκροταφικής γραμής του τριχωτού με ομοιόμορφα ωχρό δέρμα και εξαφάνιση των θυλακικών στομίων στα σημεία της υποχώρησης (εικόνα 1α, β). Υπήρχε περιθυλακικό ερύθημα στις παρυφές του τριχωτού και επίσης ενεφάνιζε μερική απώλεια και ερύθημα φρυδιών. Δεν υπήρχαν άλλες δερματικές ανωμαλίες ή ανωμαλίες του βλεννογόνου. Η ασθενής παρουσίαζε ήπια ευθραυστότητα στα νύχια μετά την έναρξη την εμμηνόπαυσης. Ο εργαστηριακός έλεγχος περιελάμβανε πλήρη αιματολογικό έλεγχο, ο οποίος ήταν φυσιολογικός και ορμονικές εξετάσεις: ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη, ωχρινοποιητική ορμόνη, τεστοστερόνη, θυρεοειδοτρόπο ορμόνη, οι οποίες ήταν σύμφωνες με μετεμμηνοπαυσιακά επίπεδα. Αντιπυρηνικά αντισώματα δεν ανευρέθηκαν. Τα αρχικά κλινικά ευρήματα υποστήριζαν τη διάγνωση ουλώδους αλωπεκίας. Τα αναμνηστικά δεδομένα, με απουσία ιστορικού κομμωτικής φροντίδας μαλλιών η οποία να συσχετίζεται με έλξη του τριχωτού απέκλεισαν την πιθανότητα αλωπεκίας από έλξη.
Διεξήχθη δερματοσκοπική εξέταση και έδειξε απουσία θυλακικών στομίων, περιθυλακική υπερκεράτωση και αμβληχρό περιθυλακικό ερύθημα (εικόνα 1c). Ετέθη υποψία διάγνωσης μετεμμηνοπαυσιακής FFA. Διεξήχθη βιοψία (Punch biopsy) 4-mm του τριχωτού της κεφαλής από την μετωπιαία παρυφή των μαλλιών εντός των ορίων της περιοχής που φέρει την τριχοφυΐα. Η ιστολογική έδειξε ήπια χρόνια λεμφοκυτταρική φλεγμονώδη διήθηση εντοπισμένη στο επίπεδο εκβολής των σμηγματογόνων αδένων και του ισθμού και πέριξ μικρών αγγείων, ενώ ήταν επίσης εμφανής μια μείωση του αριθμού των τριχοθυλακίων και αντικατάσταση από ινώδεις ταινίες (εικόνα 2). Υπήρχαν πολλά ενδιάμεσα και χνοώδη τριχοθυλάκια. Αυτά τα ευρήματα ήταν σύμφωνα με τη διάγνωση της FFA. Η ασθενής αντιμετωπίσθηκε με τοπικό στεροειδές (betamethasone dipropionate lotion μια φορά την ημέρα για 6 μήνες). Το περιθυλακικό ερύθημα στην κροταφική παρυφή των μαλλιών εξακολουθούσε να παραμένει αλλά δεν είχε υπάρξει εξέλιξη στην μετωποκροταφική υποχώρηση 3 μήνες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.
Συζήτηση
Σε ασθενείς οι οποίοι εμφανίζονται με αλωπεκία στις παρυφές του τριχωτού της κεφαλής, η δερματοσκόπηση μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη, καθώς η διαφορική διάγνωση μεταξύ αλωπεκίας από έλξη, γυροειδούς αλωπεκίας, FFA και ουλώδους αλωπεκίας της κροταφικής γραμμής (CMA) μπορεί να είναι δύσκολη [8] (πίνακας 1). Στην περίπτωσή μας, υπήρχε απουσία κίτρινων στιγμάτων και δυστροφικών τριχών, τα οποία αποτελούν τα πιο χαρακτηριστικά δερματοσκοπικά ευρήματα της γυροειδούς αλωπεκίας. Τα αναμνηστικά δεδομένα απέκλεισαν την πιθανότητα αλωπεκίας από έλξη. Αυτό επιβεβαιώθηκε από την απουσία εκφυλισμένων (miniaturized) τριχών, λευκών στιγμάτων και θραυσμένων στελεχών της τρίχας στη δερματοσκοπική εξέταση [9]. Τα δερματοσκοπικά ευρήματα της CMA όπως πρόσφατα περιεγράφησαν από τον Goldberg, συμπεριλαμβανομένων της χαμηλής πυκνότητας τριχώματος και απώλεια των θυλακικών στομίων, με λέπτυνση του στελέχους των τριχών που εναπομένουν, ήταν παρόντα [10]. Εντούτοις, συνήθως η CMA εκδηλώνεται με απώλεια μαλλιών περιοριζόμενη στο σύνολο της περιφέρειας του τριχωτού, συμπεριλαμβανομένων των μετωπιαίων, κροταφικών και ινιακών ορίων. Στη δική μας περίπτωση, η απώλεια μαλλιών περιελάμβανε εκλεκτικά την μετωποβρεγματική περιοχή. Επιπλέον, στην περίπτωση που περιγράφουμε, περιθυλακική υπερκεράτωση και ποικίλου βαθμού περιθυλακικού ερυθήματος ήταν επίσης παρόντα στη δερματοσκόπηση, υποστηρίζοντας τη διάγνωση της FFA. Στη δική μας περίπτωση, τα ιστοπαθολογικά ευρήματα με την παρουσία ευδιάκριτης φλεγμονώδους διήθησης και τύπου-χνοωδών τριχοθυλακίων, απέκλεισε πλήρως την πιθανότητα για CMA. Η αιτιολογία της FFA είναι ακόμη άγνωστη, αλλά οι περισσότερες περιπτώσεις FFA οι οποίες αναφέρονται αφορούν μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες υποστηρίζοντας την άποψη ότι ορμονικές μεταβολές μπορεί να παίζουν ένα ρόλο στην αιτιολογία [3,4,11,12]. Η FFA μπορεί να αποτελεί μια παραλλαγή του θυλακικού λειχήνα με επιλεκτική εμπλοκή κάποιων ανδρογονο-εξαρτώμενων περιοχών [3]. Τα προσβεβλημένα τριχοθυλάκια μπορεί επίσης να έχουν τυπικούς βιολογικούς δείκτες οι οποίοι θα μπορούσαν να εξηγήσουν τα κλινικά και ιστολογικά χαρακτηριστικά που απαντώνται στη νόσο. Το γεγονός ότι η FFA γίνεται όλο και πιο συχνή μπορεί επίσης να υποδηλώνει ότι περιβαλλοντικοί παράγοντες θα μπορούσαν να εμπλέκονται στην αιτιολογία της [4].
Δεν είναι εφικτή η επανέκφυση τριχών όπου έχουν καταστραφεί τα θυλάκια και ο στόχος της θεραπείας πρέπει να είναι η περαιτέρω αναστολή της τριχόπτωσης [13-15]. Η συνέχιση της υποχώρησης δεν είναι αναπόφευκτη και στις περισσότερες γυναίκες φαίνεται ότι η νόσος σταδιακά σταθεροποιείται. Αναφέρουμε αυτό το περιστατικό μας όχι μόνο λόγω της σπανιότητας της νόσου, αλλά επειδή αποδεικνύει ότι η δερματοσκόπηση θα μπορούσε να βελτιώσει τη διαγνωστική ακρίβεια των διαταραχών του δέρματος και του τριχωτού της κεφαλής.



Εικόνα1α Μετωπιαία υποχώρηση με ομοιόμορφα ωχρό δέρμα και απώλεια θυλακικών στομίων, b κροταφική υποχώρηση και ελαφρό περιθυλακικό ερύθημα στην παρυφή των μαλλιών, c μείωση των θυλακικών στομίων και θυλακική υπερκεράτωση είναι εμφανείς στη δερματοσκοπική εξέταση – απουσία εκφύλισης τριχών και/ή κίτρινων στιγμάτων.

Εικόνα 2. Ήπια χρόνια λεμφοκυτταρική φλεγμονώδης διήθηση πέριξ του ισθμού και του σημείου εκβολής των σμηγματογόνων αδένων (infundibular), μείωση του αριθμού των τριχοθυλακίων και αντικατάστασή τους από ινώδεις ταινίες ( χρώση αιματοξυλίνης-ηωσίνης, x 5)





ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ