MS Υπό έλεγχο για 4 χρόνια με 20 μέρες θεραπεία

Μια ιδιαίτερα ελκυστική θεραπευτική επιλογή για τα άτομα με ενεργό υποτροπιάζουσα πολλαπλή σκλήρυνση αναμένεται να κυκλοφορήσει στην Ελλάδα τους προσεχείς μήνες, φιλοδοξώντας να προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής στους ασθενείς.

Τα δισκία κλαδριβίνης είναι η πρώτη βραχείας διάρκειας από του στόματος θεραπεία που προσφέρει σταθερό έλεγχο της νόσου έως και 4 έτη, με μέγιστο 20 ημέρες αγωγή, ενώ επιπλέον έχει ευνοϊκό προφίλ ασφαλείας και αποδεσμεύει τον ασθενή από την ανάγκη συχνής παρακολούθησης.

Παρέχει αποτελεσματικότητα σε όλα τα βασικά σημεία μέτρησης της ενεργότητας της νόσου σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα πολλαπλή σκλήρυνση υψηλής ενεργότητας, συμπεριλαμβανομένης της εξέλιξης της αναπηρίας, του ετησιοποιημένου ρυθμού υποτροπών και της απεικόνισης στη μαγνητική τομογραφία.

Παρότι δεν είναι νέο φάρμακο,  η κλαδριβίνη, έχει καινοτόμο δράση και διαφοροποιείται στο σημερινό θεραπευτικό τοπίο, προκαλώντας  μακροχρόνιες ποιοτικές αλλαγές στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η «ταυτότητα» της νόσου

Η πολλαπλή σκλήρυνση (ΠΣ) είναι μια αυτοάνοση, χρόνια και φλεγμονώδης νόσος η οποία επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα και αποτελεί τη συχνότερη, μη τραυματικής αιτιολογίας νευρολογική διαταραχή που προκαλεί αναπηρία στους νεαρούς ενήλικες. Η Υποτροπιάζουσα Διαλείπουσα ΠΣ είναι η πιο κοινή μορφή της και περίπου το 85% των ανθρώπων με ΠΣ διαγιγνώσκονται με αυτή τη μορφή.

Η ακριβής αιτία της ΠΣ είναι άγνωστη αλλά πιστεύεται ότι το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται στη μυελίνη, αποδιοργανώνοντας τις πληροφορίες που ρέουν κατά μήκος των νεύρων. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει θεραπεία για τη νόσο, ωστόσο είναι διαθέσιμες θεραπευτικές αγωγές που βοηθούν στην αναχαίτιση της εξέλιξής της.

Ο μηχανισμός δράσης της κλαδριβίνης

Η κλαδριβίνη στοχεύει επιλεκτικά και περιοδικά στα «ένοχα» λεμφοκύτταρα, προκαλώντας ανασύσταση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Δρα παρεμβαίνοντας στη σύνθεση και επιδιόρθωση του DNA, μειώνοντας σταδιακά τον αριθμό των Τ και Β λεμφοκυττάρων, τα οποία πιστεύεται ότι εμπλέκονται στην ανώμαλη ανοσοαπόκριση που προσβάλλει την επικάλυψη μυελίνης των νευρικών κυττάρων, προκαλώντας τις βλάβες που σχετίζονται με την ΠΣ. Η θεραπεία επανασύστασης του ανοσοποιητικού γίνεται σε δύο φάσεις: τη μείωση των κυττάρων του και τον επαναπληθυσμό (αποκατάσταση) και δεν φαίνεται να οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων μετά τη θεραπεία.

Το θεραπευτικό σχήμα

Το θεραπευτικό σχήμα είναι ιδιαίτερα απλοποιημένο και συνίσταται σε δύο ετήσιους κύκλους,  που περιλαμβάνουν 10 ημέρες θεραπείας τον πρώτο χρόνο και  10 ημέρες το δεύτερο χρόνο. Ειδικότερα, τον πρώτο χρόνο, οι ασθενείς υποβάλλονται σε θεραπεία για 5 ημέρες την πρώτη εβδομάδα και για 5 ημέρες την πέμπτη εβδομάδα. Το ίδιο σχήμα ακολουθείται και κατά το δεύτερο έτος.

«Η επαναχορήγηση της θεραπείας στο χρόνο 2 μπορεί να καθυστερήσει μέχρι και 6 μήνες έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η επαναφορά του αριθμού των λεμφοκυττάρων. Εάν η επαναφορά καθυστερεί για περισσότερο από 6 μήνες, ο ασθενής δεν θα πρέπει να λαμβάνει περαιτέρω θεραπεία με δισκία κλαδριβίνης το χρόνο 2», σημείωσε ο καθηγητής Νευρολογίας Α.Π.Θ., κ. Νικόλαος Γρηγοριάδης, στο πλαίσιο του Συνεδρίου «Ημέρες Νευρολογίας», που διεξήχθη στη Λάρισα.

Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής παρακολουθείται και αν διαπιστωθεί ενεργότητα της νόσου τού χορηγείται κάποια άλλη από τις διαθέσιμες θεραπείες.

Το ιστορικό του φαρμάκου

Η κλαδριβίνη δεν είναι καινούριο φάρμακο, αλλά χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια για τη θεραπεία κάποιων μορφών λευχαιμίας.

Εντούτοις, λόγω της κατασταλτικής δράσης της στα Τ και Β λεμφοκύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, μπήκε στο «μικροσκόπιο» των ερευνητών προκειμένου να διερευνηθεί η δράση της ενάντια στην πολλαπλή σκλήρυνση, καθώς τα εν λόγω κύτταρα φαίνεται να παίζουν κεντρικό ρόλο στην παθογένεια και αυτής της νόσου.

Η παρασκευάστρια εταιρεία του φαρμάκου, Merck, είχε υποβάλει αίτηση στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) για κυκλοφορία του ενάντια στην πολλαπλή σκλήρυνση και πριν από περίπου επτά χρόνια, η οποία όμως απορρίφθηκε, καθώς ο Οργανισμός έκρινε ότι τα στοιχεία δεν ήταν επαρκή (είχαν παρουσιαστεί αποτελέσματα μίας μόνο δοκιμής).

Η θεραπεία είχε κυκλοφορήσει στην Αυστραλία και τη Ρωσία, μετά την απόρριψη της αίτησης από τον ΕΜΑ, όμως, αποσύρθηκε και από τις δύο χώρες.

Η εταιρεία εντατικοποίησε και συνέχισε τις μελέτες και το 2016 υπέβαλε ξανά αίτηση στον ΕΜΑ. Έχοντας πλέον στο φάκελό της αποτελέσματα τεσσάρων δοκιμών, στα τέλη Αυγούστου του 2017, η ΕΕ χορήγησε τελικά άδεια κυκλοφορίας στα δισκία κλαδριβίνης (MAVENCLAD^® 10mg), σε 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πλέον της Νορβηγίας, του Λιχτενστάιν και της Ισλανδίας.

Τι δείχνουν οι μελέτες

Σε ασθενείς με υψηλή ενεργότητα της νόσου, οι post hoc αναλύσεις της διετούς μελέτης CLARITY Φάσης ΙΙΙ απέδειξαν ότι τα δισκία κλαδριβίνης μείωσαν το ετησιοποιημένο ρυθμό υποτροπών κατά 67% και τον κίνδυνο εξέλιξης της αναπηρίας επιβεβαιωμένης στους 6 μήνες με βάση την Διευρυμένη Κλίμακα Κατάστασης Αναπηρίας (EDSS) κατά 82%, έναντι του εικονικού φαρμάκου. Όπως αποδείχθηκε στη μελέτη Φάσης III CLARITY EXTENSION (4ετής), δεν απαιτήθηκε περαιτέρω θεραπεία με τα δισκία κλαδριβίνης στα έτη 3 και 4.

Ωστόσο, για κάποιους ασθενείς η παρακολούθηση ξεπέρασε τα 4 χρόνια και καταγεγραμμένα δεδομένα δείχνουν ότι ορισμένοι δεν χρειάστηκαν θεραπεία μέχρι και τον 6^ο χρόνο.

Το ολοκληρωμένο σύνολο δεδομένων καθόρισε τις απαιτήσεις δοσολογίας και παρακολούθησης. Οι πλέον σημαντικές κλινικά ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν η λεμφοπενία και ο έρπης ζωστήρας.

Αντενδείξεις

Η θεραπεία με δισκία κλαδριβίνης αντενδείκνυται σε ασθενείς με υπερευαισθησία στη δραστική ουσία, με τον ιό ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV), ενεργό χρόνια μόλυνση (φυματίωση ή ηπατίτιδα), ενεργό κακοήθεια, μέτρια έως σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία, έγκυες γυναίκες και θηλάζουσες, καθώς επίσης σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών που λαμβάνουν σήμερα ανοσοκατασταλτική ή μυελοκατασταλτική θεραπεία.

Παρότι η θεραπεία αντενδείκνυται στην εγκυμοσύνη, έξι μήνες μετά τη δεύτερη δόση η γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος.

Αυτή τη στιγμή η θεραπεία με δισκία κλαδριβίνης  συνταγογραφείται για την ΠΣ στην Αγγλία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ολλανδία, το Ισραήλ και τη Βουλγαρία ενώ, εκτός από την ΕΕ, έχει πάρει έγκριση στην Αυστραλία, τα Αραβικά Εμιράτα και την Αργεντινή.

Το Νοέμβριο του 2017 το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Κλινικής Αριστείας (NICE) στο Ηνωμένο Βασίλειο, εξέδωσε τελική αξιολόγηση (FAD) με την οποία συνιστά τα Δισκία κλαδριβίνης ως μια επιλογή για τη θεραπεία της πολλαπλής σκλήρυνσης υψηλής ενεργότητας σε ενήλικες. Το θετικό συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε το NICE δείχνει την αξία, τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας και την καινοτομία που επιφέρει το φάρμακο στη θεραπευτική προσέγγιση της νόσου.