ΜΕΝΟΥ

ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο πυρετός είναι ένα από τα συχνότερα συμπτώματα που συναντάται στην κλινική ιατρική πράξη και πρακτικά σημαίνει την αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα.

«Η κεντρική θερμοκρασία του σώματος (θερμοκρασία πυρήνα) στον άνθρωπο παραμένει σχεδόν σταθερή με μικρές διακυμάνσεις, παρά τις θερμοκρασιακές μεταβολές του περιβάλλοντος, ώστε να εξασφαλίζεται η σταθερότητα (ομοιοστασία) και η ομαλή λειτουργία των κυττάρων και των ιστών», εξηγεί ο καθηγητής Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Αθανάσιος Τζούφας.
«Η παραγωγή θερμότητας στον οργανισμό είναι αποτέλεσμα του συνόλου των μεταβολικών διεργασιών που επιτελούνται στους ιστούς, ενώ η αποβολή θερμότητας πραγματοποιείται με αγωγή, μεταφορά και εξάτμιση ιδρώτα».
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διαπίστωση του πυρετού υποδηλώνει την ύπαρξη φλεγμονής και κυρίως υποκείμενο λοιμώδες νόσημα.
«Η υποκείμενη λοίμωξη συνήθως προσβάλλει κάποια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος, όπως το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα (κοινό κρυολόγημα), το φάρυγγα και τις αμυγδαλές (φαρυγγοαμυγδαλίτιδα), τους πνεύμονες (πνευμονία), τον εγκέφαλο (μηνιγγοεγκεφαλίτιδα), την καρδιά (περικαρδίτιδα, ενδοκαρδίτιδα), το ήπαρ (ηπατίτιδα), το έντερο (γαστρεντερίτιδα), το δέρμα κ.α.», εξηγεί ο καθηγητής.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, «η κλινική εικόνα του αρρώστου εμπλουτίζεται και με ειδικά συμπτώματα όπως συνάχι στο κοινό κρυολόγημα, αρθραλγίες και μυαλγίες στη γρίπη, δυσκαταποσία και φαρυγγαλγία στην αμυγδαλίτιδα, βήχα και δύσπνοια στην πνευμονία, ναυτία και εμέτους στην γαστρεντερίτιδα κ.α.», συνεχίζει.
Επιπλέον, «πολλές φορές, ο τρόπος εμφάνισης του πυρετού είναι δυνατόν να υποδείξει την αιτιολογία του. Για παράδειγμα, η περιοδική εμφάνιση του πυρετού σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα μπορεί να υποδηλώνει ελονοσία ή άλλα νοσήματα. Τέλος, στην υπερπυρεξία, ο πυρετός ξεπερνά τους 41,5 βαθμούς C και συνήθως οφείλεται σε πολύ σοβαρή λοίμωξη», λέει ο κ. Τζούφας.
  • Άλλο η υπερθερμία
Μπορεί άραγε ο οργανισμός να έχει αυξημένη θερμοκρασία χωρίς να έχει πυρετό; «Η υπερθερμία, είναι μια άλλη κατάσταση στην οποία και πάλι η θερμοκρασία του σώματος είναι αυξημένη σε σχέση με τα φυσιολογικά επίπεδα, αλλά όχι ως αποτέλεσμα ανύψωσης του φυσιολογικού θερμοστάτη του υποθαλάμου, όπως συμβαίνει με τον πυρετό», απαντά ο κ. Τζούφας.
Στην περίπτωση της υπερθερμίας, η αύξηση της θερμοκρασίας οφείλεται σε αδυναμία του οργανισμού να αποβάλλει την περίσσεια θερμότητας όπως π.χ. στη θερμοπληξία, στον βαρύ υπερθυρεοειδισμό και μετά από λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων (παρεμπόδιση εφίδρωσης). Η υπερθερμία αποτελεί επείγουσα κατάσταση και μπορεί κανείς να την υποψιαστεί με την προσεκτική λήψη του ιατρικού ιστορικού.
  • Πότε χρειάζεται αντιμετώπιση
Επειδή ο πυρετός εξαντλεί τον οργανισμό και προκαλεί δυσάρεστο συναίσθημα, πρέπει να αντιμετωπίζεται και κυρίως να διερευνάται, ώστε να εντοπιστεί η αιτία που τον προκαλεί, προειδοποιεί ο κ. Τζούφας.
Ωστόσο, ο πυρετός είναι πολύ συχνό σύμπτωμα και δεν πρέπει να προκαλεί πανικό στους ασθενείς ή στους συγγενείς τους.
Όταν δεν είναι υψηλός ή υπάρχει παρόμοιο ιστορικό στα μέλη μιας οικογένειας (γεγονός που υποδηλώνει ιογενή λοίμωξη) ή όταν διαρκεί λίγες ημέρες και υφίεται εύκολα με τη λήψη απλών αντιπυρετικών, τότε κατά πάσα πιθανότητα οφείλεται σε κοινή ιογενή λοίμωξη που φυσιολογικά θα παρέλθει.
Αντίθετα, όμως, όταν παρουσιάζεται σε ανοσοκατέσταλμένα άτομα, ηλικιωμένους και νεογνά, ακόμα και δεκατική πυρετική κίνηση μπορεί να υποδηλώνει βαρύτατη λοίμωξη που απειλεί τη ζωή του ασθενούς.
  • Που δημιουργείται
Η ισορροπία ανάμεσα στην παραγωγή και την αποβολή θερμότητας ελέγχεται από μια εξειδικευμένη περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται υποθάλαμος.
Ο υποθάλαμος διαθέτει το λεγόμενο θερμορρυθμιστικό κέντρο το οποίο λειτουργεί ως φυσιολογικός θερμοστάτης και είναι ρυθμισμένος, υπό κανονικές συνθήκες, να διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματος περίπου στους 37 βαθμούς Κελσίου.
  • Η τριπλή αποστολή του
Η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος, παρ’ όλο που προκαλεί δυσάρεστο συναίσθημα, στη πραγματικότητα:
1) παρεμποδίζει τον πολλαπλασιασμό των μικροβίων
2) ενισχύει τη δράση του αμυντικού (ανοσολογικού) συστήματος και επομένως διαδραματίζει ευεργετικό ρόλο
3) αποτελεί σήμα κινδύνου για την παρουσία κάποιου νοσήματος.
  • Ο μηχανισμός δράσης
Μικροβιακά συστατικά ή προϊόντα (εξωγενή πυρετογόνα) διεγείρουν το αμυντικό σύστημα το οποίο με τη σειρά του εκκρίνει ουσίες (ενδογενή πυρετογόνα π.χ. κυτταροκίνες όπως η IL-1, η IL-6 κ.ά.) που αναγκάζουν τον υποθάλαμο να αναπροσαρμόσει το επίπεδο του φυσιολογικού θερμοστάτη σε υψηλότερη θερμοκρασία (π.χ. αντί για 37 βαθμούς στους 39).
  • Τα αίτια
1. Λοιμώξεις. Οι λοιμώξεις αποτελούν μακράν τη συχνότερη αιτία. Ποικίλα λοιμώδη νοσήματα μπορεί να συνοδεύονται από πυρετό (με ή χωρίς ρίγος ), όπως λοιμώξεις από:
- ιούς
- βακτήρια
- μύκητες
- παράσιτα
2. Αυτοάνοσα νοσήματα – νεοπλασίες. Εκτός από τις λοιμώξεις, ο πυρετός μπορεί να οφείλεται και σε άλλες κατηγορίες νοσημάτων όπως τα αυτοάνοσα νοσήματα και οι νεοπλασίες (π.χ. κακοήθειες του αίματος).
Στα αυτοάνοσα νοσήματα, το αμυντικό (ανοσολογικό) σύστημα στρέφεται εναντίον του ίδιου του οργανισμού και βλάπτει διάφορους ιστούς προκαλώντας φλεγμονή χωρίς την παρουσία μικροβίων. Στα πλαίσια αυτής της φλεγμονής, αρκετά συχνά παράγονται ενδογενή πυρετογόνα τα οποία προκαλούν πυρετό.
Τέτοια νοσήματα είναι η ρευματική πολυμυαλγία, η κροταφική αρτηρίτιδα, η νόσος του Still, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος κ.ά.
  • Οι φυσιολογικές διακυμάνσεις της θερμοκρασίας
Η φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος υφίσταται μικρές διακυμάνσεις στη διάρκεια της ημέρας.
- Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες σημειώνονται το πρωί και οι υψηλότερες το απόγευμα (ως μέγιστη φυσιολογική θερμοκρασία του στόματος το πρωί θεωρούνται οι 37.2 βαθμοί Κελσίου και το απόγευμα οι 37.7)
- Η θερμοκρασία στο ορθό είναι υψηλότερη από εκείνη του στόματος και η θερμοκρασία του στόματος υψηλότερη από εκείνη της μασχάλης. Η μέση θερμοκρασία του στόματος είναι 36.8±0.4C, του ορθού περίπου 0.4 C υψηλότερη και της μασχάλης 0.4 C χαμηλότερη.
- Οι νεαρές γυναίκες στη δεύτερη φάση του κύκλου παρουσιάζουν αυξημένη θερμοκρασία έως και 0.6 βαθμούς C.
  • Τα στάδια του πυρετού
Ο πυρετός χαρακτηρίζεται από τρία στάδια:
Α. Στο πρώτο, ο ασθενής αναφέρει αίσθημα ψύχους (κρυάδες) ή έντονες μυϊκές συσπάσεις (ρίγος) που αντιπροσωπεύουν την προσπάθεια του οργανισμού να μειώσει την αποβολή (αγγειοσύσπαση δέρματος, που γίνεται ψυχρό και κυανό) και να αυξήσει την παραγωγή θερμότητας (με σύσπαση μυών).
Β. Στο δεύτερο στάδιο, σταματούν οι κρυάδες και ανέρχεται η θερμοκρασία, οπότε το δέρμα γίνεται εξέρυθρο.
Γ. Το τρίτο στάδιο χαρακτηρίζεται από έντονη εφίδρωση και πτώση της θερμοκρασίας.
Ο πυρετός συνοδεύεται κατά κανόνα και από αύξηση της συχνότητας των αναπνοών (ταχύπνοια) καθώς και από αύξηση των καρδιακών παλμών (ταχυκαρδία).
  • Η θερμομέτρηση
Η εκτίμηση της κεντρικής θερμοκρασίας του σώματος γίνεται με τη χρήση θερμομέτρων, τα οποία τοποθετούνται σε διάφορα σημεία του σώματος όπως στοματική κοιλότητα, μασχάλη, αυτί και ορθό.
Οι μετρήσεις από το ορθό θεωρούνται οι πιο αξιόπιστες, αφού προσεγγίζουν κατά πολύ την πραγματική θερμοκρασία του εσωτερικού του σώματος, αλλά εφαρμόζονται στην κλινική πράξη περισσότερο στα παιδιά και λιγότερο στους ενήλικες, στους οποίους έχει επικρατήσει (ειδικά στην Ελλάδα) η μέτρηση από τη μασχάλη.
  • Πότε να πάτε στο γιατρό ή στο νοσοκομείο
- Πολύ υψηλός πυρετός (μεγαλύτερος από 39 βαθμούς)
- Επίμονος πυρετός (πάνω από 3-4 ημέρες)
- Πυρετός με ρίγος
- Πυρετός που υφέθηκε και ύστερα από λίγες ημέρες επανήλθε
- Πυρετός σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα (π.χ. ασθενείς με AIDS, που λαμβάνουν κορτιζόνη, χημειοθεραπεία ή άλλα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, αιμοκαθαιρόμενοι, σακχαροδιαβητικοί, ασθενείς με καρκίνο) ή ηλικωμένους
- Πυρετός που συνοδεύεται από κακή γενική κατάσταση (αδυναμία, κακουχία, ανορεξία), πτώση της πίεσης, δύσπνοια, εξάνθημα, κεφαλαλγία και εμέτους, σύγχυση και νευρολογικά συμπτώματα (σπασμοί, παραλύσεις μελών, δυσαρθρία κ.ά.).
Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ




ΠΥΡΕΤΟΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ

Γιώργος Βαϊόπουλος, MD
Παθολόγος-Ρευματολόγος, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών
Μελέτης Κανάκης, Ιατρός, μεταπτυχιακός φοιτητής Παν/μίου Αθηνών
Χαράλαμπος Φλούδας,
Ειδικευόμενος ιατρός στην Παθολογία, Α' Παθολογική Κλινική Παν/μίου Αθηνών

Ορισμός-Γενικά
Ως πυρετός αγνώστου αιτιολογίας ορίζεται ο τύπος του πυρετού με θερμοκρασία άνω των 38.3 ο C σε αρκετές μετρήσεις διάρκειας τουλάχιστον για 3 εβδομάδες, που η αιτιολογική διάγνωση παραμένει ακόμα αδιευκρίνιστη παρά τη διαγνωστική νοσοκομειακή, κλινικο-εργαστηριακή διερεύνηση, για μία εβδομάδα. Στη διερεύνηση αυτή περιλαμβάνονται το ιστορικό και η κλινική εξέταση του ασθενούς, η γενική αίματος, ο βιοχημικός έλεγχος, η γενική και η καλλιέργεια ούρων, ο ορολογικός έλεγχος για ηπατίτιδα, όταν ο έλεγχος της ηπατικής λειτουργίας δεν είναι φυσιολογικός, και η ακτινογραφία θώρακος.
Η εξακρίβωση της αιτίας του πυρετού αγνώστου αιτιολογίας εξακολουθεί να είναι πρόκληση για τον κλινικό ιατρό, παρά την ύπαρξη των προηγμένων διαγνωστικών δοκιμασιών, απεικονιστικών μεθόδων και τεχνικών.

Αιτιολογία
Υπάρχουν περισσότερα από 200 αναφερόμενα αίτια, που μπορεί να ευθύνονται για τον πυρετό αγνώστου αιτιολογίας, τα οποία ταξινομούνται βασικά σε 4 διαγνωστικές κατηγορίες:
    Λοιμώξεις (οι πλέον συχνές, 40%)
    Νεοπλάσματα (30% περίπου)
    Μη λοιμώδη φλεγμονώδη νοσήματα (νοσήματα του κολλαγόνου και αγγειίτιδες, 20%) και
    Διάφορα

1.   Λοιμώξεις. Συστηματικές - εντοπισμένες. α) βακτηριακές (φυματίωση, υποξεία βακτηριακή ενδοκαρδίτις, βρουκέλλωση, τυφοειδής πυρετός, λεπτοσπείρωση, νόσος Lyme, αποστήματα-υποδιαφραγματικά και ενδοπυελικά, πυρετός Q από την Coxiella burnetii, νόσος εξ'ονύχων γαλής), β) ιογενείς (E-BV, HIV, CMV), γ) μυκητιασικές (καντιντίαση, ασπεργίλλωση, πνευμονοκύστη ca-rinii), δ) παρασιτικές (ελονοσία, αμοιβάδωση, τοξοπλάσμωση). Η χολαγγειίτις, η οστεομυελίτις (ΣΣ, γνάθου), οι ουρολοιμώξεις και οι παραρρινοκολπίτιδες μπορεί επίσης να ευθύνονται για παρατεταμένο πυρετό. Ειδική κατηγορία αποτελούν επίσης, οι εξής παρατεταμένοι πυρετοί: α) ο ουδετεροπενικός, β) ο πυρετός από ενδονοσοκομειακά στελέχη και γ) της λοίμωξης HIV.
2.   Νεοπλάσματα. α) υπερνέφρωμα, β) λέμφωμα, καινόσος Castleman και σπάνια τα μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα, γ) ηπάτωμα, δ) λευχαιμίες, ε) μύξωμα του καρδιακού κόλπου. Στη παιδική ηλικία περιλαμβάνεται και το νευροβλάστωμα.
3.   Νοσήματα του συνδετικού ιστού. α) συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, β) οζώδης πολυαρτηρίτις, και κοκκιωμάτωση Wegener, γ) ρευματοειδής αρθρίτις, δ) ρευματική πολυμυαλγία, ε) κροταφική
αρτηρίτις και νόσος Takayasu, στ) νόσος Still ενηλίκων, ζ) κρυοσφαιριναιμίες, η) νόσος Αδαμαντιάδη-Behcet, θ) Πολυμυοσίτις
4. Διάφορα. α) θυρεοειδίτις, β) σαρκοείδωση, γ) νόσος του Whipple, και νόσος Crohn, δ) οικογενής μεσογειακός πυρετός, καθώς και τα άλλα κληρονομικά σύνδρομα περιοδικού πυρετού (π.χ. υπερ-IgD σύνδρομο), ε) υποτροπιάζοντα πνευμονικά έμβολα, στ) κοκκιωματώδης ηπατίτις, ζ) το οζώδες ερύθημα, η) φαρμακογενής πυρετός, θ) τεχνητός πυρετός (νόσος Munchausen). Το 30% περίπου των νοσηλευμένων ασθενών στα νοσοκομεία μπορεί να εμφανίσει ανεπιθύμητες φαρμακογενείς αντιδράσεις, συμπεριλαμβανομένου και του πυρετού. Ο φαρμακογενής πυρετός που στο 25% συνοδεύεται από ηωσινοφιλία, οφείλεται σε αλλεργική ή ιδιοσυγκρασική αντίδραση ή σε διαταραχή της θερμορρύθμισης. Τα φάρμακα που συνήθως ευθύνονται για πυρετό είναι τα σαλικυλικά, η θειουρακίλη, τα ιωδιούχα, τα αντιεπιληπτικά (φενυντοϊνη, βαρβιτουρικά), τα Η1 και Η2 αντιϊσταμινικά, τα αντιμικροβιακά (σουλφοναμίδες, πενικιλλίνες, νιτροφουράνια, ανθελονοσιακά), η ισονιαζίδη, η μεθυλ-ντόπα και οι υδραλαζίνες, η προκαϊναμίδη και η κινιδίνη, σπάνια δε, η διγοξίνη και οι αμινογλυκοσίδες.
Ομως, παρά τον ενδελεχή και μεθοδευμένο κλινικο-εργαστηριακό έλεγχο σε ένα ποσοστό περίπου 10-15% των ασθενών δεν τίθεται οριστική αιτιολογική διάγνωση, στο δε 75% αυτών των περιπτώσεων ο πυρετός υφίεται αυτόματα με αποτέλεσμα ιατρός και ασθενείς να μη γνωρίζουν την αιτία του πυρετού, ενώ στο 15% με την πάροδο του χρόνου, η υποκείμενη νόσος εκδηλώνεται πλέον με την κλασική της μορφή.
Από τα ως άνω αίτια του πυρετού αγνώστου αιτιολογίας, θα πρέπει ιδιαίτερα να μην παραβλέπονται μερικά επιλεγμένα αίτια όπως π.χ, είναι: α) οι διάχυτες κοκκιωματώσεις (φυματίωση, ιστοπλάσμωση, σαρκοείδωση), β) το λέμφωμα, γ) η θρομβοεμβολική νόσος, δ) η ενδοκαρδίτις, ε) η κροταφική αρτηρίτις και η ρευματική πολυμυαλγία, στ) η νόσος Still των ενηλίκων, ζ) ο φαρμακογενής πυρετός, η) ο τεχνητός πυρετός και θ) οι περιοδικοί πυρετοί.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εξωπνευμονική φυματίωση, τα νεοπλάσματα των συμπαγών οργάνων, η λοιμώδης ενδοκαρδίτις και οι αποστηματικές ενδοκοιλιακές διεργασίες σήμερα, λόγω των νεότερων απεικονιστικών μεθόδων θεωρούνται λιγότερο συχνά αίτια του εν λόγω πυρετού, απ' ότι στο παρελθόν.

Επιδημιολογία.
Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού, θα πρέπει να λαμβάνεται υπ'όψιν και να μη λησμονούνται οι λοιμώξεις παγκόσμιας κατανομής όπως π.χ. η ελονοσία, ο τυφοειδής πυρετός, η λοίμωξη HIV, η φυματίωση και τα αμοιβαδικά ηπατικά αποστήματα.
Ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, η αιτιολογία του πυρετού είναι διαφορετική. Στην παιδική ηλικία π.χ. το 30% εμφανίζει αυτοπεριοριζόμενα αδιάγνωστα ιογενή σύνδρομα, ενώ στα ηλικιωμένα άτομα (ηλικίας άνω των 65 ετών) τα πολυσυστηματικά νοσήματα, όπως είναι τα ρευματικά, οι αγγειίτιδες (γιγαντοκυτταρική, ρευματική πολυμυαλγία) και η σαρκοείδωση ευθύνονται για το 30% των περιπτώσεων. Στους ενήλικες οι λοιμώξεις (25-40%) και τα κακοήθη νεοπλάσματα (25-40%) ευθύνονται για την πλειονότητα των περιπτώσεων πυρετού άγνωστης αιτιολογίας.
Η ανοσολογική κατάσταση σχετίζεται επίσης με την αιτιολογία του πυρετού. Στους ουδετεροπενικούς ασθενείς οι μυκητιάσεις και οι βακτηριακές λοιμώξεις είναι οι κύριες αιτίες του πυρετού. Για του ανοσοκατεσταλμένους δε ασθενείς δεν θα πρέπει να παραβλέπονται ο μεγαλοκυτταροϊός (CMV λοίμωξη), οι μυκητιάσεις, η νοκαρδίωση, η πνευμονία από πνευμονοκύστη carinii, και οι μυκοβακτηριδιακές λοιμώξεις.
Διαγνωστική προσπέλαση
Δεν υπάρχει καθορισμένη διαγνωστική στρατηγική, αλλά αυτή θα πρέπει να καθοδηγείται από το πιθανό διαγνωστικό «νήμα» που αναδεικνύεται από το ιστορικό, την αντικειμενική εξέταση και τις βασικές εργαστηριακές εξετάσεις. Επι απουσίας ευρημάτων εξ' αυτών, πολύτιμη βοήθεια προσφέρουν οι τεχνικές της πυρηνικής ιατρικής καθώς και η ερευνητική λαπαροτομία και οι διαδερματικές βιοψίες.
Το ιστορικό. Η λήψη λεπτομερούς ιστορικού είναι εκ των ων ουκ άνευ. Η απώλεια σωματικού βάρους, οι νυχτερινοί ιδρώτες, το ρίγος και η ταχυκαρδία, ο κνησμός, η καταβολή δυνάμεων είναι ουσιώδη για τη διάγνωση. Σημειώνονται ειδικά τα ταξίδια στο εξωτερικό, η τυχόν επαφή με άλλα άτομα που έπασχαν από κάποιο λοιμώδες νόσημα, η σεξουαλική ζωή και η χρήση φαρμάκων, η έκθεση σε διάφορες χημικές ουσίες, η επαφή με ζώα ή πτηνά, τυχόν δήγματα, εκδορές, εξανθήματα ή διάρροιες, πρόσφατο ιστορικό χειρουργικής επέμβασης ή ανοσοποίησης.
Η μορφή του πυρετού. Ο τύπος του πυρετού (π.χ., υφέσιμος, διαλείπων, εκτικός) σπάνια είναι σήμερα διαγνωστικός. Ομως, ο Pel-Ebstein της νόσου Hodgkin, ο κυματοειδής της βρουκέλλωσης, ο υφέσιμος πυρετός των διαπυήσεων, ο τριταίος και τεταρταίος της ελονοσίας, ο συνεχής πυρετός του τυφοειδούς πυρετού, που συνοδεύεται από σχετική βραδυκαρδία, ο εκτικός πυρετός (διαλείπων αμφημερινός) της φυματίωσης, ο διπλός αμφημερινός της λεϊσμανίασης, μπορεί να κατευθύνουν τον ιατρό στη διάγνωστική διερεύνηση.
Πολλά από τα ως άνω αίτια (νεανική ρευματοειδής αρθρίτις, νόσος Still ενηλίκων, νόσος Αδαμαντιάδη-Behcet, νόσος Crohn) καθώς και άλλα σπάνια (σύνδρομα οικογενούς περιοδικού πυρετού - μεσογειακός, υπερ-IgD, TNF receptor associated) μπορεί να συνοδεύονται από περιοδικούς πυρετούς.
Hαντικειμενική εξέταση. Η λεπτομερής και καθημερινή αντικειμενική εξέταση μπορεί να συμβάλει στη διάγνωση στο 60% των περιπτώσεων του πυρετού αγνώστου αιτιολογίας. Η εξέταση θα πρέπει να κατευθύνεται σε κάθε σύστημα, ελέγχοντας δε ιδιαίτερα τον ασθενή για λεμφαδενοπάθεια, εξάνθημα, αρθρίτιδα, φύσημα, ηπατοσπληνομεγαλία. Η εξέταση θα πρέπει να συμπληρώνεται με δακτυλική εξέταση του ορθού και κολπική εξέταση.
Μερικά από τα αντικειμενικά ευρήματα έχουν ιδιαίτερη διαγνωστική σημασία, όπως, π.χ. η επώδυνη ευαισθησία των παραρρινίων κόλπων (ιγμορίτις), η επώδυνη ευαισθησία και τα οζίδια στην ψηλάφηση, με μείωση των σφύξεων της κροταφικής αρτηρίας (κροταφική αρτηρίτις), οι εξελκώσεις του στοματοφάρυγγος (ΣΕΛ, Behcet, φλεγμονώδη νοσήματα εντέρου, ιστοπλάσμωση), η διόγκωση και επώδυνη ευαισθησία του θυρεοειδούς αδένος (θυρεοειδίτις), τα καρδιακά φυσήματα (ενδοκαρδίτις), η κοιλιακή λεμφαδενοπάθεια και σπληνομεγαλία (λέμφωμα, ενδοκαρδίτις, κοκκιωματώδης νόσος), ο περιορθικός κλυδασμός και η ευαισθησία (απόστημα), η ευαισθησία του προστάτη και τυχόν κλυδασμός (απόστημα), τα οζίδια όρχεος (οζώδης πολυαρτηρίτις), τα οζίδια επιδιδυμίδος (διάχυτη κοκκιωμάτωση), οι πετέχειες, οι γραμμοειδείς αιμορραγίες και τα υποδόρια οζίδια (συστηματική αγγειίτις, ενδοκαρδίτις).

Συνδυασμός εκδηλώσεων
1.  Πυρετός, πολυαρθρίτις και συμμετρική υμενίτις: α) ρευματοειδής αρθρίτις, β) ΣΕΛ, γ) ιογενής αρθρίτις.
2.  Πυρετός, και πολυαρθρίτις: α) λοιμώδη νοσήματα, β) αντιδραστική αρθρίτις, γ) συστηματικά ρευματικά νοσήματα, δ) κρυσταλλογενής αρθρίτις, ε) διάφορα (σαρκοείδωση, αγγειίτιδες και νόσος Kawasaki, oζώδες ερύθημα, πολυμυοσίτις, νεοπλάσματα).
3.  Πυρετός που προηγείται της αρθρίτιδος: α) ιογενής αρθρίτις, β) αντιδραστική αρθρίτις, γ) νόσος Still, δ) βακτηριακή ενδοκαρδίτις.
4.   Επίμονα επεισόδια πυρετού, με μυαλγίες, αρθραλγίες και αυξημένες πρωτείνες οξείας φάσης: α) λοιμώξεις (ενδοκαρδίτις, ιοί - EBV, CMV), β) φλεγμονώδη νοσήματα (αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα - ΣΕΛ, ΡΑ, ν. Still, - σαρκοείδωση, αγγειίτις-ΜΠΑ, Wegener, ΘΠΛ-φάρμακα γ) κακοήθη νεοπλάσματα (λέμφωμα, υπερνέφρωμα)
5.   Πυρετός, εξάνθημα και αρθρικές εκδηλώσεις: α) αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα, β) ιογενείς λοιμώξεις, γ) αγγειίτιδες, δ) νόσος Still, ε) λέμφωμα, στ) παρανεοπλασματική εκδήλωση.

Η εργαστηριακή διερεύνηση
Αρχικά συνιστάται μια ελάχιστη διαγνωστική εκτίμηση που περιλαμβάνει: TKE, LDH, Mantoux, έλεγχο για HIV & EBV, καλλιέργεια αίματος, Ra-test & ANA, και ακτινογραφία θώρακος.
Στην εκτίμηση της λοίμωξης περιλαμβάνονται οι καλλιέργειες (αίματος, ούρων και άλλων προσιτών υγρών), για βακτηρίδια, μύκητες, ιούς και μυκοβακτηρίδια, καθώς και η αξονική τομογραφία κοιλίας.
Οι ορολογικές δοκιμασίες, για έλεγχο λοιμώξεων ή αυτοανόσων νοσημάτων θα πρέπει να είναι κατευθυνόμενες, να γίνονται με σύνεση και να μην υπερεκτιμώνται, διότι πολλές εξ' αυτών δεν είναι παθογνωμονικές, αφού μπορεί να είναι και ψευδώς θετικές, θα πρέπει δε να ερμηνεύονται με τα κλινικά και επιδημιολογικά δεδομένα.
Οι νεότερες ανοσολογικές και πιο ειδικές μοριακές μέθοδοι (π.χ. PCR) μπορεί να βοηθήσουν στην αποκάλυψη ειδικών λοιμώξεων.
Για την αποκάλυψη νοσημάτων του συνδετικού ιστού τα ΑΝΑ και ο ρευματοειδής παράγων είναι δοκιμασίες ελέγχου ρουτίνας (screening tests).
H TKE είναι ευαίσθητη, αλλά όχι ειδική, για την κροταφική αρτηρίτιδα και τη ρευματική πολυμυαλγία. Τα κακοήθη νεοπλάσματα (λέμφωμα, πολλαπλούν μυέλωμα, μεταστατικά παχέος εντέρου και μαστού), οι λοιμώξεις (ενδοκαρδίτιδα), τα φλεγμονώδη νοσήματα (ΡΑ, γιγαντοκυτταρική αρτηρίτις, ν. Still) και το νεφρωσικό σύνδρομο συνοδεύονται συνήθως με τιμές μεγαλύτερες των 100 mm/h.
Βρογχοσκόπηση, θα πρέπει να χρησιμοποιείται για τη λήψη δειγμάτων για μικροβιολογική και ιστολογική εξέταση, όταν ο ασθενής αδυνατεί να δώσει πτύελα για εξέταση.
Οι απεικονιστικές διαγνωστικές μέθοδοι, όπως η CT κοιλίας, που είναι χρήσιμη ιδιαίτερα για το λέμφωμα και τις κοκκιωματώδεις διεργασίες, ενώ η MRI είναι πιο ευαίσθητη για τη διάγνωση επισκληριδίου αποστήματος και αγγειιτίδων. Το υπερηχογράφημα είναι χρήσιμο για αποκάλυψη τυχόν βλάβης νεφρού, παγκρέατος και χοληφόρων το δε υπερηχογράφημα καρδιάς επί υποψίας ενδοκαρδίτιδος ή κολπικού μυξώματος.
Ο ραδιοϊσοτοπικός έλεγχος, (Tc99, Ga67, In111, PET), μπορεί να χρησιμεύσει για την αναζήτηση βακτηριακής λοίμωξης ή την εξακρίβωση εντοπισμένης φλεγμονώδους διεργασίας.
Οι επεμβατικές διαγνωστικές μέθοδοι, μπορεί σε ειδικές περιπτώσεις να θέσουν τη διάγνωση, όπως π.χ., η ΟΝΠ, επί κεφαλαλγίας για τον αποκλεισμό μηνιγγίτιδος, η βιοψία δερματικού εξανθήματος και μυός για αγγειίτιδα ή λοίμωξη, η βιοψία λεμφαδένος για νεόπλασμα, λέμφωμα, κοκκιωματώδη νόσο (σαρκοείδωση), φυματίωση και πυρετό εξ' ονύχων γαλής, η οστεομυελική βιοψία για αιματολογική νόσο. Η αμφοτερόπλευρη βιοψία κροταφικής μπορεί να διαγνώσει κροταφική αρτηρίτιδα σε ηλικιωμένο ασθενή με ανεξήγητα υψηλή ΤΚΕ. Η βιοψία του υπεζωκότος ή του περικαρδίου προσφέρει στην εκτίμηση της εξωπνευμονικής φυματίωσης. Η βιοψία ήπατος θα πρέπει να γίνεται σε κάθε ασθενή με πυρετό αγνώστου αιτιολογίας με διαταραγμένη την ηπατική λειτουργία και μπορεί να οδηγήσει στη διάγνωση στο 15% των περιπτώσεων (κοκκιωματώδης νόσος, κεγχροειδής φυματίωση, λέμφωμα). Ο ρόλος της ερευνητικής λαπαρατομίας είναι σήμερα αμφισβητήσιμος, λόγω των νεοτέρων απεικονιστικών μεθόδων (CT, MRI). Η λαπαροτομία ή η λαπαροσκόπηση θα πρέπει να αποφασίζονται όταν ο ασθενής συνεχίζει να επιδεινώνεται και η διάγνωση δεν έχει ακόμη τεθεί
παρά τον εκτεταμένο κλινικο-εργαστηριακό έλεγχο. Θεραπευτικές δοκιμές
Πριν από την επιβεβαίωση της αιτιολογίας του πυρετού θα πρέπει να αποφεύγεται η εμπειρική χορήγηση αντιβιοτικών διότι μπορεί να καθυστερήσουν τη διάγνωση ενδεχόμενης λανθάνουσας λοίμωξης ή μη εμφανούς αποστήματος αυξάνοντας συγχρόνως τη μικροβιακή αντίσταση.
Τα ανοσοκατασταλτικά εξάλλου φάρμακα συμπεριλαμβανομένων των κορτικοστεροειδών μπορεί να καλύψουν ή να μεταβάλουν τις μορφές των λοιμώξεων που συνήθως υπάρχουν. Η εμπειρική θεραπεία θα πρέπει να αποφεύγεται εκτός των περιπτώσεων υποψίας διάσπαρτης φυματίωσης, επιδεινούμενης ύποπτης βακτηριαιμίας ή χρόνιας λοίμωξης απειλητικής για τη ζωή του ασθενούς. ΝΊέχρι να τεθεί η διάγνωση, συνιστάται μόνο υποστηρικτική συμπτωματική αγωγή. Η τυφλή χορήγηση αντιβιοτικών μπορεί να καλύψει υπάρχουσα λοίμωξη και να δυσκολέψει τη διάγνωση. Η εμπειρική χορήγηση κορτικοστεροειδών είναι δυνατόν να συγκαλύψει φλεγμονώδες νόσημα χωρίς όμως να το θεραπεύσει.

Περίληψη. Αν και ο κατάλογος των πιθανών αιτίων του πυρετού αγνώστου αιτιολογίας είναι μεγάλος, η συστηματική προσέγγιση του ασθενούς θα πρέπει να αρχίζει με ένα λεπτομερές ιστορικό και να συμπληρώνεται με ενδελεχή, καθημερινή αντικειμενική εξέταση χωρίς να παραβλέπονται οι ασυνήθεις εκδηλώσεις κοινών νοσημάτων.

Επιλεγμένη Βιβλιογραφία
1.   Arnow PM, Flaherty JP. Fever of unknown origin. Lancet 1997; 350: 57-80.
2.   Mackowiak PA, Durack DT. Fever of Unknown Origin. In: Principles and practice of infections diseases. Mandell GL, Bennett JE, Dolin R (eds). 6th edition, Elsevier, Churchill, Livingstone, 2005, pp 718-729.
3.   Mourad O, Palda A, Detsky A. A comprehensive evidence-based approach to fever of unknown origin. Arch Int Med 2003; 163: 545-551.
4.   Bor DH. Approach to the adult with fever of unknown origin. UpToDate 2005.
5.   Amin K, Kauffman CA. Fever of Unknown Origin. A strategic approach to this diagnostic di­lemma. Post Grad Med 2003; 114: 69-75.






Μιχάλης Τορναρίτης
Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Ίδρυµα Υγεία του Παιδιού



Με  σκοπό  τη  διευκρίνιση  του  ρόλου  των Trans  Λιπαρών  Οξέων  στην  ανθρώπινη  υγεία,  η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίµων (European Food Safety Authority, EFSA) µια επιστηµονική γνώµη. Η έκθεση της Αρχής δηµοσιεύθηκε τον Αύγουστο
2004 και µεταφράστηκε για την αιδιατρική Ενηµέρωση.



Τι είναι τα Trans Λιπαρά Οξέα;
Τα  ακόρεστα  λιπαρά  οξέα  είναι µόρια  που περιέχουν  τουλάχιστον  ένα  διπλό  δεσµό. Ταξινοµούνται ως cis ή trans ανάλογα µε τη δοµή του  διπλού  δεσµού µέσα  στο µόριο.  Τα περισσότερα ακόρεστα λιπαρά οξέα στη διατροφή απαντούν µε τη cis µορφή ενώ σε µικρή αναλογία µε τη trans µορφή. Τα Trans Λιπαρά Οξέα (ΤΛΟ) προέρχονται από τη διατροφή από 3 κύριες πηγές:
  Βακτηριακό σχηµατισµό ακόρεστων λιπαρών
οξέων στο στόµαχο των µηρυκαστικών ζώων όπως  οι  αγελάδες  και  τα  πρόβατα (µεταφερόµενα  στο  λίπος,  κρέας  και  γάλα των µηρυκατικών)
  Βιοµηχανική  υδρογόνωση  ή  στερεοποίηση
των φυτικών ελαίων που χρησιµοποιούνται για την επάλειψη λίπους ή στα µαγειρικά λίπη
  Ζέσταµα ή τηγάνισµα των ελαίων σε υψηλές
θερµοκρασίες
Τα ΤΛΟ, εποµένως, υπάρχουν στο βοδινό και πρόβειο λίπος και τα ζωικά παράγωγα από το κρέας και το γάλα τους. Βρίσκονται επίσης σε αλείµµατα λίπους  και  προϊόντα  ζαχαροπλαστικής  όπως µπισκότα,  κέϊκς,  πίττες  και  στα  τηγανισµένα φαγητά.


Τρέχουσα Πρόσληψη
Ανάµεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής ένωσης η πρόσληψη  ΤΛΟ  ποικίλει  ευρέως.  Το 1995/6  η υπολογιζόµενη  πρόσληψη  ΤΛΟ  κυµαινόταν  στα 1,2-6,7 g/µέρα στους άνδρες και 1,7-4,1 g/µέρα στις γυναίκες µε τη µικρότερη κατανάλωση στις χώρες τις µεσογείου. Πρόσφατες µελέτες, πάντως, έδειξαν  ότι  η  πρόσληψη  ΤΛΟ  σε  πολλές Ευρωπαϊκές χώρες συνεχίζει να ελαττώνεται µε την
επαναπροσδιορισµό της σύνθεσης των αλειµµάτων λίπους  που στόχευαν  στη µειωµένη σύνθεση  σε ΤΛΟ.


Καρδιαγγειακά νοσήµατα
Έχει  τεκµηριωθεί  από  πολλές µελέτες  στον άνθρωπο ότι τα ΤΛΟ, όπως και τα κορεσµένα λίπη, αυξάνουν  τα  επίπεδα  της LDL (κακής) χοληστερόλης  στον  ορό  αυξάνοντας  έτσι  τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο (ΣΝ).
Σε αντίθεση όµως µε τα κορεσµένα λίπη, τα ΤΛΟ οδηγούν επίσης σε µείωση των επιπέδων της HDL (καλής)  χοληστερόλης  και  αυξάνουν  τα επίπεδα  των  τριγλυκεριδίων  του  ορού,  στοιχεία που επίσης συνδυάζονται µε αυξηµένο κίνδυνο για ΣΝ. Έτσι σε αντιστοιχία επιπέδων (ανά γραµµάριο), τα ΤΛΟ αυξάνουν τον κίνδυνο για ΣΝ περισσότερο από  τα  κορεσµένα  λιπαρά  οξέα.  Η  πρόσληψη πάντως των ΤΛΟ στην Ευρώπη είναι δέκα φορές µικρότερη  απ’  αυτή  των  κορεσµένων  λιπαρών οξέων. Σύµφωνα µε τον καθηγητή Albert Flynn, πρόεδρο της επιτροπής της EFSA, δεδοµένης της τρέχουσας  πρόσληψης  ΤΛΟ,  η  πιθανότητα  να αυξάνουν σηµαντικά τον κίνδυνο για ΣΝ είναι πολύ µικρότερη σε σχέση µε τα κορεσµένα λιπαρά οξέα, τα οποία καταναλώνονται σε µεγαλύτερη ποσότητα από τις διατροφικές ανάγκες σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες.


Άλλοι κίνδυνοι στην υγεία
Η  EFSA  συµπεραίνει  σε  σχέση µε  άλλους κινδύνους στην υγεία ότι οι µελέτες στον άνθρωπο δεν  έδειξαν  πειστικά  ακόµα  άλλες  ανεπιθύµητες ενέργειες σε παραµέτρους όπως η αρτηριακή πίεση
ή  η αντίσταση στην ινσουλίνη που συνοδεύει το
σακχαρώδη  διαβήτη  τύπου 2,  ή  αλλεργίες  είναι ακόµα ελλιπή. ∆εν έχουν επίσης αποδειχθεί ακόµα ανεπιθύµητες δράσεις στην ανάπτυξη του εµβρύου και του βρέφους παρ’ όλο που σαφώς σηµειώνεται ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα στο θέµα.


Ζωικά σε σχέση µε τα βιοµηχανικά ΤΛΟ
Παρ’ όλο που τα ζωικά λίπη και τα βιοµηχανικά στερεοποιηµένα λίπη περιέχουν ίδιου τύπου ΤΛΟ, η ποσότητα  σε  κάθε  είδος  σαφώς  διαφέρει.  Στις περισσότερες παρεµβατικές µελέτες µε συµµετοχή ανθρώπων µέχρι  σήµερα,  έχουν  χρησιµοποιηθεί ΤΛΟ από υδρογονωµένα φυτικά έλαια. Γι’ αυτό το λόγο η ESFA συµπεραίνει πως δεν είναι δυνατό ακόµα να λεχθεί αν οι επιπτώσεις υγείας διαφέρουν ανάλογα µε την πηγή των ΤΛΟ. ∆εν υπάρχει επίσης αξιόπιστη µέθοδος  εργαστηριακής  διάκρισης,  σε µεγάλη  ποικιλία  τροφίµων,  όπως  των
γαλακτοκοµικών προϊόντων ή του βοδινού λίπους σε σχέση µε αυτά των υδρογονωµένων ελαίων.


∆ιατηρήστε χαµηλή πρόσληψη
Η  ανασκόπηση της EFSA υπογραµµίζει ότι τα ΤΛΟ  αυξάνουν  τον  κίνδυνο  για  καρδιαγγειακά νοσήµατα και συνεπώς η πρόσληψη ΤΛΟ από όλες τις  πηγές  πρέπει  να  διατηρηθεί  χαµηλή.  Η αποµάκρυνση ή η ελάττωση της πρόσληψης των ΤΛΟ σε πολλά είδη διατροφής πρέπει να συνεχιστεί και  πρέπει  να  αντικατασταθούν µε cis-ακόρεστα λίπη  παρά µε  κορεσµένα  λίπη  όπου  αυτό  είναι δυνατό.  


Βιβλιογραφία
European Food Safety Authority (2004). Opinion of
the Scientific Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies on Trans fatty acids in foods and the effect on human health of the consumption of trans fatty acids. www.efsa.eu.int



Μπορεί να βρίσκονται σε μερικές από τις αγαπημένες μας γεύσεις, αλλά ξέρουμε ότι τα τρανς λιπαρά οξέα μπορούν να μας βλάψουν μέσα από τη διατροφή μας - εκτός αν πούμε «όχι» σε 10 βασικές τροφές που τα περιέχουν.



Πρέπει να το παραδεχτούμε: οι τροφές που τα περιέχουν είναι νόστιμες και συντηρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στα ράφια του σούπερ μάρκετ, αλλά και του σπιτιού μας. Δυστυχώς, όμως, τα τρανς λιπαρά οξέα μπορούν να αποβούν επικίνδυνα για την καρδιά μας, καθώς μπορούν να αυξήσουν τη χοληστερίνη, τις φλεγμονές και να «ρίξουν» την καλή χοληστερίνη που μας προστατεύει από καρδιοπάθειες, όπως υποστηρίζεται στο health.com.
Τα λιπαρά αυτά δεν υπάρχουν σε φυσικά προϊόντα, αλλά προστίθενται στη διατροφή μας εδώ και περίπου έναν αιώνα, με σκοπό να κάνουν τις τροφές να αντέξουν σε πιο υψηλές θερμοκρασίες και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Μέσα σε όλα αυτά, βέβαια, υπάρχουν και καλά νέα, αφού αρκετοί κατασκευαστές αποφασίζουν να μειώσουν τα τρανς λιπαρά από διάφορες τροφές. Παρ’ όλ’ αυτά συνεχίζουν να είναι κρυμμένα σε αρκετά τρόφιμα, τα οποία πρέπει να προσέχετε, μειώνοντας την κατανάλωσή τους.
Τηγανητές πατάτες: μην τις παραγγέλνετε
Όσο νόστιμες κι αν είναι, οι τηγανητές πατάτες που διατίθενται στα εστιατόρια περιέχουν τρανς λιπαρά, λόγω του ότι χρησιμοποιούνται μαγειρικά λάδια που τα περιέχουν για το τηγάνισμα, έτσι ώστε να αντέχουν στις πολλαπλές χρήσεις. Τα λάδια αυτά, άρα και τα τρανς λιπαρά, εισχωρούν στην τροφή και ενδέχεται μάλιστα μια μερίδα πατάτες τηγανητές να περιέχει περίπου 5 γραμμάρια τρανς λιπαρά. Παρ’ όλο που αρκετά εστιατόρια και ταχυφαγεία πλέον αποφεύγουν τη χρήση των λιπαρών αυτών, ποτέ δεν μπορείτε να είστε σίγουροι, γι’ αυτό καλύτερα να δώσετε την παραγγελία σας χωρίς πατάτες τηγανητές και γενικότερα οτιδήποτε τηγανίζεται.
Μαργαρίνη: είναι πράγματι πιο αγνή από το βούτυρο;
Τα τελευταία χρόνια η μαργαρίνη έχει θεωρηθεί ως η πιο υγιεινή εναλλακτική του βουτύρου, καθώς παρασκευάζεται από φυτικά έλαια, αντί για ζωικά λίπη. Πολλές εταιρίες, όμως, προκειμένου να διατηρήσουν τη στέρεα μορφή της, εξαρτώνται στα υδρογονωμένα έλαια και κατ’ επέκταση οι μαργαρίνες έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε τρανς ή κορεσμένα λιπαρά. Προσέξτε τις ετικέτες τους, έτσι ώστε να εξασφαλίσετε –όσο γίνεται- την απουσία τρανς λιπαρών.
Κατεψυγμένες μπουκίτσες κοτόπουλου: τσεκάρετε τις ετικέτες τους
Αποτελούν ένα εύκολο και γρήγορο γεύμα, οι κατεψυγμένες μπουκίτσες κοτόπουλου, όμως, ενδέχεται να μην είναι απαλλαγμένες από τρανς λιπαρά. Εσείς πρέπει πάντα να ελέγχετε τις ετικέτες, έτσι ώστε να μην επιλέγετε αυτές που τα περιέχουν, ενώ αν τρώτε συχνά έξω, μην ξεχνάτε ότι αυτό που ισχύει για τις τηγανητές πατάτες, ισχύει και εν προκειμένω.
Παγωτά: απολαυστικά, αλλά ένοχα
Μπορεί το χειμώνα η κατανάλωσή τους να πέφτει, το καλοκαίρι, όμως, θα ξανάρθει και όλοι μας θα το περάσουμε με ένα παγωτό στο χέρι. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι σε πολλά παγωτά περιέχονται τρανς λιπαρά, ενώ μπορεί να μην αναφέρονται στη λίστα με τα συστατικά. Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχουν και τρανς λιπαρά, τα οποία προκύπτουν από γαλακτοκομικά προϊόντα που περιέχουν λιπαρά και δεν είναι τόσο επικίνδυνα όσο αυτά που προκύπτουν από την υδρογόνωση των ελαίων. Παρ’ όλ’ αυτά έχουν πολλές θερμίδες, οπότε και πάλι θα πρέπει να είστε προσεκτικοί στην κατανάλωσή τους.
Μοσχαρίσιο κρέας: κι αυτό στη λίστα με τρανς

Όπως με τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το μοσχάρι μπορεί επίσης να περιέχει τρανς λιπαρά. Καλό είναι να αποφεύγετε να το παραγγέλνετε όταν βγαίνετε έξω για φαγητό και να μειώσετε την κατανάλωση χάμπουργκερ κ.λπ., ενώ αν μαγειρεύετε μοσχάρι στο σπίτι, φροντίστε να αφαιρείτε το εμφανές λίπος.
Κράκερ: επιλέξτε τα σωστά
Είναι ό,τι πρέπει για το γραφείο, το ταξίδι και γενικότερα αποτελούν τα πιο εύκολα σνακ που μπορείτε να κουβαλάτε πάντα και παντού. Κάποια, όμως, μπορεί να περιέχουν υδρογονωμένα έλαια και ο μόνος τρόπος να βεβαιωθείτε είναι να τσεκάρετε τη λίστα με τα συστατικά τους, γιατί ακόμη και μικρές ποσότητες μπορούν να μας βλάψουν αν τα καταναλώνουμε καθημερινά.
Κατεψυγμένα γεύματα: βλαβερά για την υγεία
Στη συγκεκριμένη κατηγορία γευμάτων, τα τρανς λιπαρά κάνουν τα τρόφιμα πιο σταθερά, ενώ ταυτόχρονα τους δίνουν μια πιο γεμάτη γεύση, έτσι ώστε να αισθανόμαστε ότι ευχαριστιόμαστε το γεύμα μας και ταυτόχρονα ικανοποιούμε την πείνα μας. Τα γεύματα, όμως, αυτά, όπως επίσης και αυτά που μπαίνουν στους φούρνους μικροκυμάτων εντάσσονται στην κατηγορία τροφών με περιεκτικότητα σε τρανς λιπαρά οξέα, γι’ αυτό καλό είναι να μειώσετε την κατανάλωσή τους.
Δημητριακά, μπάρες ενέργειας: με προσοχή η κατανάλωσή τους
Το πρωινό είναι ίσως το πιο βασικό γεύμα της ημέρας, όταν όμως δεν προσέχουμε τις τροφές που το απαρτίζουν, χάνει την αξία του. Πολλά από τα δημητριακά που καταναλώνουμε κάθε πρωί, αλλά και από τις ενεργειακές μπάρες που έχουμε στην τσάντα μας για ώρα ανάγκης, βρίσκονται στη λίστα με τις τροφές που περιέχουν τρανς λιπαρά. Ο έλεγχος στις ετικέτες θα σας βοηθήσει να δείτε τι πρέπει να αποφύγετε.
Μείγματα για βάφλες και τηγανίτες: προτιμήστε να τα φτιάξετε μόνοι σας
Συχνά, τα μείγματα αυτά που μας βοηθούν να φτιάξουμε μια γευστική βάφλα ή τηγανίτα, αλλά με κάποιο κόστος, αφού συχνά περιέχουν υδρογονωμένα έλαια. Προτιμήστε να φτιάξετε μόνοι σας το μείγμα με αβγά, αλεύρι, μπέκιν πάουντερ, ζάχαρη άχνη, γάλα, βανίλια, σπορέλαιο και λίγο αλάτι.
Ντόνατς και διάφορα γλυκά: καμουφλαρισμένος κίνδυνος
Τα περισσότερα αρτοπαρασκευάσματα, αλλά και τα γλυκά που βρίσκουμε σε ζαχαροπλαστεία ή σούπερ μάρκετ ανήκουν κι αυτά στις «απαγορευμένες» τροφές. Μάλιστα, νέες έρευνες έχουν δείξει ότι παρ’ όλο που η κατανάλωση γλυκών βοηθάει τον οργανισμό να παράγει ενδορφίνες και να αισθάνεται ευχαρίστηση, ταυτόχρονα η κατανάλωση τρανς λιπαρών αυξάνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης μελλοντικά. Μην ξεχνάτε ότι μεγάλη περιεκτικότητα σε τρανς λιπαρά έχουν τα ντόνατς, τα διάφορα κέικ, τα μπισκότα κ.ο.κ.


Τα εικοσανοειδή είναι παράγωγα πολυακόρεστων λιπαρών οξέων που αποτελούνται από είκοσι άτομα άνθρακα και
Λειτουργούν Ως Ορμόνες Με Τη Διαφορά Ότι Δεν Παράγονται Από Ένα Συγκεκριμένο Αδένα,
Αλλά Από Κάθε Κύτταρο Του Ανθρώπινου Οργανισμού.
Δρουν σαν βιοχημικοί μεσολαβητές για τη μετάδοση των κυτταρικών ερεθισμάτων από τη μεμβράνη στο εσωτερικό του κυττάρου.
Στην ουσία, οι άνθρωποι έχουν περίπου 60 τρισεκατομμύρια εικοσανοειδείς αδένες, από τους οποίους όμως δεν μπορούν να παραχθούν ορισμένα ακόρεστα λιπαρά οξέα, όπως το λινολεϊκό και λινολενικό, που χαρακτηρίζονται ως απαραίτητα και λαμβάνονται από τη διατροφή.
Τα απαραίτητα λιπαρά οξέα ταξινομούνται είτε
·ως ωμέγα-6
·είτε ως ωμέγα-3,
ανάλογα με τη θέση των διπλών δεσμών στο μόριο του λιπαρού οξέος.  Αυτοί οι δύο τύποι των απαραίτητων λιπαρών οξέων,
όταν μεταβολίζονται, παράγουν εικοσανοειδή που μπορούν να δρουν εντελώς διαφορετικά στη φυσιολογία και διακρίνονται σε
·«καλά» και
·«κακά» εικοσανοειδή βάσει των άμεσων επιπτώσεων των λειτουργιών τους.
Ουσιαστικά δεν υπάρχουν «καλά» και «κακά» εικοσανοειδή, αφού και τα δυο στις σωστές αναλογίες είναι απαραίτητα για τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού.
Για παράδειγμα, σε περίπτωση αιμορραγίας τα «κακά» εικοσανοειδή είναι απαραίτητα για τη δημιουργία θρόμβου και την αναστολή της αιμορραγίας, όταν όμως τα ίδια εικοσανοειδή βρίσκονται σε αυξημένα επίπεδα μπορεί να οδηγήσουν χωρίς λόγο στη δημιουργία θρόμβου με τελικό επακόλουθο έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Η παραγωγή των εικοσανοειδών ξεκινάει από το λινολεϊκό οξύ, ένα ω-6 λιπαρό οξύ, που βρίσκεται στις περισσότερες τροφές του καθημερινού μας διαιτολογίου.
Μάλιστα όσο μεγαλύτερη η περιεκτικότητα του φαγητού σε λίπος, τόσο περισσότερο λινολεϊκό περιέχει.
Το λινολεϊκό μετατρέπεται σε διχομο-γ-λινολεϊκό οξύ (DGLA), το οποίο είναι η πρόδρομη ένωση των «καλών» εικοσανοειδών.
Όμως, παρουσία του ενζύμου δέλτα -5- δεσατουράση μετατρέπει το DGLA σε αραχιδονικό οξύ που αποτελεί  πρόδρομη ένωση των «κακών» εικοσανοειδών.
Όσο λιγότερο αραχιδονικό οξύ παράγεται, τόσο η ισορροπία μετατοπίζεται προς τα «καλά» εικοσανοειδή και -στην περίπτωση μας- τόσο μειώνονται φαινόμενα πόνου και φλεγμονής.
Πώς όμως ρυθμίζονται τα επίπεδα του ενζύμου δέλτα -5- δεσατουράση;
Το εικοσιπεντανοϊκό οξύ (ΕΠΑ), αναστέλλει τη δράση του ενζύμου δέλτα -5- δεσατουράση.

Το εικοσιπεντανοϊκό οξύ (ΕΠΑ) είναι ένα ω-3 λιπαρό οξύ, που συντίθεται στον οργανισμό, αλλά που κυρίως υπάρχει στις τροφές και ιδιαίτερα στα ψάρια και φυσικά το ιχθυέλαιο.
Η ποσότητα του, ρυθμίζει την αναλογία καλών και κακών εικοσανοειδών, διότι αναστέλλοντας το ένζυμο δέλτα -5- δεσατουράση, μειώνει την παραγωγή ΑΑ και συνεπώς την παραγωγή κακών εικοσανοειδών και ευνοείται η μετατροπή του DGLA, σε καλά εικοσανοειδή.
Η δραστηριότητα του ενζύμου ελέγχεται και ενδογενώς μέσω των ορμονών γλυκαγόνη (ίδια δράση με το ΕΠΑ) και ινσουλίνη.
Έτσι, μια διατροφή πλούσια σε

·ω-6 λιπαρά οξέα,
·υδατάνθρακες και
·τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη οδηγεί σε
απότομη έκκριση ινσουλίνης και τελικά αυξημένα επίπεδα «κακών» εικοσανοειδών με αποτέλεσμα επιδείνωση των συμπτωμάτων φλεγμονωδών παθήσεων.
Αυτό όμως που καθορίζει την καλή υγεία του οργανισμού
είναι ο λόγος αραχιδονικού οξέος προς εικοσιπεντανοϊκό οξύ. Έχει βρεθεί ότι όταν η τιμή του κυμαίνεται μεταξύ 1,5 και 3 ο οργανισμός βρίσκεται σε ευεξία, δηλαδή σε τέλεια σωματική και ψυχική υγεία.
Ο ιδανικός λόγος 1,5 του ΑΑ/ EPA συναντάται στους Γιαπωνέζους που θεωρούνται ως ο μακροβιότερος και υγιέστερος πληθυσμός στον κόσμο(11-14).
Παρουσιάζουν, επίσης, τη χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων στον κόσμο.
Αντίθετα, ο μέσος όρος του λόγου ΑΑ/ EPA των Αμερικανών είναι περίπου 11.

Για τους ασθενείς με φλεγμονώδεις καταστάσεις και νευρολογικές διαταραχές, ο λόγος ΑΑ/ EPA είναι πάνω από 20.
Η προσέγγιση της κατάστασης ευεξίας απαιτεί διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ψάρι, ελαιόλαδο και σωστή αναλογία υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λίπους στα καθημερινά μας γεύματα.
Επίσης, ιδιαίτερα αποτελεσματικό για το συγκεκριμένο στόχο αποτελεί το καθαρό ιχθυέλαιο υψηλής συγκέντρωσης σε ΕΠΑ και DHA, ένα άλλο ω-3 λιπαρό οξύ που αποτελεί βασικό συστατικό του λίπους του εγκεφάλου.
Περισσότερο από το 60% του καθαρού βάρους του εγκεφάλου είναι λίπος. Το DHA, είναι απαραίτητο για την κατασκευή του νευρικού ιστού και βοηθάει τις λειτουργίες του νευρικού μας συστήματος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν φαρμακευτικά σκευάσματα (Omacor, Zodin)που στηρίζουν τη θεραπευτική τους αξία (κυρίως για αντιμετώπιση υπερχοληστεριναιμίας και υπερλιπιδαιμίας)  στα δυο αυτά ω-3 λιπαρά οξέα.
Σε ερευνητικό στάδιο, βρίσκεται η αποτελεσματικότητα
αναστολής και των δυο κυκλο-οξυγενασών από το φαρμακευτικό σκεύασμα φυτικής προέλευσης που χρησιμοποιείται ως προστατευτικό των αγγειών και φλεβοτονωτικό.
Πρόκειται για ξηρό εκχύλισμα του φλοιού παραθαλάσσιου πεύκου της ποικιλίας Pinus pinaster maritime (Pinaceae) που ευδοκιμεί μόνο στα γαλλικά παράλια νότια του Μπορντώ.
Κλινική μελέτη σχετικά με το μηχανισμό δράσης του ισχυρού αντιοξειδωτικού αυτού σκευάσματος έδειξε αναστολή τόσο της C0X-1 όσο και της COX-2, ενώ βρέθηκε υψηλή βιοδιαθεσιμότητα των δραστικών συστατικών μόλις 30λεπτά μετά από του στόματος χορήγηση.
Νεότερη μελέτη σε εθελοντές ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα και τρίμηνη χορήγηση 100mg Pycnogenol ημερησίως από το στόμα είχε ενθαρρυντικά αποτελέσματα ως προς την ανακούφιση των συμπτωμάτων, τη βελτίωση της κινητικότητας και τη μείωση της δοσολογίας των αντιφλεγμονωδών φαρμάκων.
Προφανώς, υπάρχουν και άλλες διατροφικές και μη εναλλακτικές μέθοδοι που μπορούν τουλάχιστον να επιβραδύνουν την εμφάνιση παθήσεων που απαιτούν τη χρήση ΜΣΑΦ ή να μειώσουν τη δοσολογία των ήδη χορηγούμενων ΜΣΑΦ.
«Η τροφή σου να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου η τροφή σου» είχε πει ο Ιπποκράτης και είναι πιο επίκαιρο από ποτέ στη σημερινή εποχή της πολυφαρμακίας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ…
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής ευνοεί σ’ όλα τα επίπεδα την εκδήλωση μυοσκελετικών παθήσεων και γενικά  καταστάσεων που χρήζουν θεραπείας με ΜΣΑΦ (ισχυροί πονοοκέφαλοι, ημικρανίες).
Η ανάγκη για γρήγορη ανακούφιση του πόνου δε δίνει τον απαιτούμενο χώρο και χρόνο σε εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας, όπως φυσιοθεραπεία, κρυοθεραπεία, εφαρμογή ζεστών επιθεμάτων, ηλεκτροθεραπεία, να συμβάλουν στη βελτίωση της κατάστασης και στην σταδιακή αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς.
Η αντίληψη ότι το «κακό» συμβαίνει πάντα στο σπίτι του διπλανού και όχι φυσικά στο δικό μας κυριαρχεί σε κάθε επίπεδο, αφού απόψεις του τύπου «εγώ έχω γερό στομάχι» ή «το παίρνω χρόνια και δεν έπαθα τίποτα» ή το κλασικό «το παίρνει η γειτόνισσα και είναι πολύ καλό» ακούγονται συχνά στα φαρμακεία.
Γι΄αυτούς τους λίγους αξίζει να προσπαθήσουμε, να ασχοληθούμε λίγο παραπάνω και να τους προτείνουμε πιο ήπιες μεθόδους αντιμετώπισης του προβλήματός τους, πριν καταλήξουμε στη χορήγηση των…ΜΣΑΦ.
Κλείνοντας, ένα μικρό τρύκ, που μπορεί να σας πεί πολλά…Μήπως..Το δέρμα στα μπράτσα σας θυμίζει… το δέρμα της κότας; 

Ίσως σας λείπουν λιπαρά οξέα.
Αυτά τα χαρακτηριστικά μικρά εξογκώματα οφείλονται σε υπερσυγκέντρωση κερατίνης εξαιτίας της έλλειψης του «φυσικού λαδιού» που λιπαίνει ενδογενώς την επιδερμίδα και συντίθεται από τα λιπαρά οξέα της τροφής μας. Μπορεί να εμφανιστούν και σε άλλα σημεία του σώματός σας και δεν φεύγουν εύκολα.
Τι να κάνετε; Είναι απλό: 

Τρώτε λιπαρά ψάρια, αυγά, λάδι και ξηρούς καρπούς…και φυσικά ιχθυέλαιο, όμως δείτε και έναν… δερματολόγο .. 




ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ