ΜΕΝΟΥ

Σάββατο 7 Μαρτίου 2009

Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις


 


Το 5% του συνόλου των θανάτων στις ανεπτυγμένες κοινωνίες οφείλεται σε σοβαρό τραυματισμό του εγκεφάλου. Στη χώρα μας οι βαρείες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις εξαιτίας τροχαίων ατυχημάτων κατατάσσονται στις πρώτες αιτίες θανάτου και μόνιμης αναπηρίας σε όλες τις ηλικίες και αποτελούν την πρώτη αιτία με διαφορά στις νέες ηλικίες, ιδίως από 19 έως 25 ετών. Ιδιαίτερα συχνές είναι οι βαρείες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις που οφείλονται σε εργατικά ατυχήματα.

Στην Ελλάδα, κάθε χρόνο, περίπου 35.000 άτομα εισάγονται στα νοσοκομεία με σοβαρές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις (ΚΕΚ). Yπολογίζεται ότι, οι 1.600 ασθενείς από αυτούς πεθαίνουν. Οι σύγχρονες αντιλήψεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων περιλαμβάνουν δύο τομείς, αλληλένδετους μεταξύ τους: την επείγουσα θεραπευτική αντιμετώπιση και τη θεραπεία αποκατάστασης. Η αρχική βλάβη είναι ευνόητο ότι είναι αναπόφευκτη. Η δευτερογενής βλάβη του εγκεφάλου όμως, που προκαλείται από αιμάτωμα, εγκεφαλικό οίδημα, μετατόπιση της μέσης γραμμής εγκεφάλου, ισχαιμία και λοίμωξη, είναι δυνατόν να αποφευχθεί και αυτός θα πρέπει να είναι ο στόχος της θεραπευτικής αντιμετώπισης των κρανιοεγκεφαλικών κακώσεων.

 Επείγουσα αντιμετώπιση 

Εγκεφαλική Βλάβη υποδηλώνεται από απώλεια συνειδήσεως, περιτραυματική αμνησία, κατάγματα κρανίου ή στοιχεία ενδοκρανιακής βλάβης, τα οποία αναδεικνύονται σε νευρο  απεικονιστικές εξετάσεις.

 Ο βαθμός του κινητικού και ψυχονοητικού ελλείμματος εξαρτάται από: την βαρύτητα της αρχικής βλάβης - «πρωτοπαθές τραύμα», τις δευτερογενείς επιπλοκές (ανάπτυξη αιματώματος, εγκεφαλικού οιδήματος, εγκολεασμού, ισχαιμίας, λοίμωξης, υποξαιμίας, μεταβολικών διαταραχών κ.λ.π.) που προκαλούν το λεγόμενο «δευτεροπαθές τραύμα» και τις συνοδές κακώσεις. Τέσσερεις στους πέντε ασθενείς με ΚΕΚ έχουν μία ή περισσότερες εξωκρανιακές κακώσεις, οι οποίες θα πρέπει να αναγνωρισθούν εγκαίρως, ώστε να αποφευχθεί η μακροπρόθεσμη αναπηρία. Σημαντική, από την άποψη αυτή, είναι η κάκωση σπονδυλικής στήλης-βλάβη νωτιαίου μυελού. Οι βλάβες αυτές μπορούν να αντιμετωπισθούν με την κατάλληλη διαγνωστική προσέγγιση και θεραπευτική παρέμβαση. Η αρχική γενική εκτίμηση και αντιμετώπιση ξεκινά άμεσα στον τόπο του τραυματισμού και κατά τη μεταφορά και ολοκληρώνεται σε ειδικά εξοπλισμένο και στελεχωμένο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (Τ.Ε.Π.). Ακολουθεί η ειδική εκτίμηση για την διαπίστωση της έκτασης και της σοβαρότητας της κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης και τον προσδιορισμό του επιπέδου συνειδήσεως, από το οποίο καθορίζεται και η βαρύτητα της κάκωσης: Ασθενείς που είναι σε κώμα (δεν δύνανται να ανοίξουν τα μάτια, να μιλήσουν ούτε και να εκτελέσουν απλές εντολές) έχουν βαρεία ΚΕΚ. Ασθενείς που έχουν μέτρια επικοινωνία με το περιβάλλον (βρίσκονται σε κατάσταση σύγχυσης ή /και διέγερσης) έχουν μέτρια ΚΕΚ. Έχει διαπιστωθεί ότι, ασθενείς προχωρημένης ηλικίας, με βαρεία ΚΕΚ, σε συνδυασμό με παρουσία εγκεφαλικού οιδήματος ή/και ενδοκρανιακού αιματώματος και μετατόπιση της μέσης γραμμής του εγκεφάλου αποκαθίστανται με σημαντικά βραδύτερους ρυθμούς και σε σημαντικά μικρότερο βαθμό. Οι ασθενείς με ελαφρά ΚΕΚ συνήθως στέλνονται στο σπίτι με σαφείς οδηγίες για παρακολούθηση από τους οικείους τους, για το επόμενο 48ωρο. Αν παρουσιάσουν περιτραυματική ασάφεια μνήμης ή/και νευρολογική σημειολογία ή/και εμέτους ή/και έμμεσα σημεία κατάγματος βάσης κρανίου (επίμονη, πλέον των 7 ημερών, ρινόρροια ή ωτόρροια-απώλεια εγκεφαλονωτιαίου υγρού), υποβάλλονται επειγόντως σε αξονική τομογραφία εγκεφάλου και εισάγονται στο νοσοκομείο για τουλάχιστον 24ωρη παρακολούθηση. Σε ένα μικρό ποσοστό των ασθενών αυτών υπάρχουν, ή έχουν αναπτυχθεί, θλάσεις εγκεφάλου ή/και ενδοκρανιακό αιμάτωμα -για την εξαίρεση του οποίου ενδεχομένως θα απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση. Οι ασθενείς με μέτριας βαρύτητας ΚΕΚ, μετά την επείγουσα εκτίμηση και υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών τους, υποβάλλονται επειγόντως σε αξονική τομογραφία εγκεφάλου. Σε ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών αυτών έχει αναπτυχθεί ενδοκρανιακό αιμάτωμα -για την εξαίρεση του οποίου απαιτείται κρανιοτομία και παροχέτευση. Οι ασθενείς με βαρεία ΚΕΚ (κωματώδεις ασθενείς), αμέσως μετά την προσκομιδή τους, υποβάλλονται σε ενδοτραχειακή διασωλήνωση υπό φαρμακευτική καταστολή και σε μηχανική υποστήριξη της αναπνοής. Στη συνέχεια διενεργείται επειγόντως αξονική τομογραφία εγκεφάλου. Αν διαπιστωθεί η ύπαρξη μεγάλου ενδοκρανιακού αιματώματος, απαιτείται χειρουργική εξαίρεση. Σε κάθε περίπτωση, οι ασθενείς στη συνέχεια οδηγούνται στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Σημαντική θέση στην αντιμετώπιση ασθενών με μέτρια ή βαρεία ΚΕΚ κατέχει η συνεχής ηλεκτρονική καταγραφή ειδικών δεικτών της μεταβολικής δραστηριότητας του εγκεφάλου, ο έλεγχος της ενδοκρανίου πιέσεως και η συνεπαγόμενη έγκαιρη θεραπευτική αντιμετώπιση τυχόν αυξήσεώς της.  

Θεραπεία Αποκατάστασης 

Η πλειοψηφία των ασθενών που παραμένουν σε κώμα ένα μήνα μετά από κάκωση εγκεφάλου, ή θα ανανήψουν, ή θα πεθάνουν μέσα στον πρώτο χρόνο. Η ανάνηψη συνήθως συμβαίνει εντός τριών μηνών. Ένας στους τρεις ασθενείς που δεν «ξυπνά», θα πεθάνει μέσα σ' αυτόν τον πρώτο χρόνο. Στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (Μ.Ε.Θ.), οι ασθενείς, παράλληλα με την λοιπή υποστήριξη και αγωγή, πρέπει να υποβληθούν σε θεραπευτικό πρόγραμμα αναπνευστικής φυσικοθεραπείας, παθητικής κινησιοθεραπείας, εφαρμογής στατικών ναρθήκων για πρόληψη παραμορφώσεων καθώς και τακτικών -ανά δίωρο- αλλαγών θέσεως, για την πρόληψη των κατακλίσεων. Οι πρώιμες θεραπευτικές παρεμβάσεις της Ομάδας Αποκατάστασης, μέσα στην Μ.Ε.Θ., είναι απολύτως αναγκαίες και απαραίτητες για την πρόληψη ή την ελαχιστοποίηση των επιπλοκών της παρατεταμένης ακινητοποίησης του ασθενούς κατά την κωματώδη φάση. Διευκολύνουν επίσης την αποθεραπεία του ασθενούς μετά την έξοδό του από την Μονάδα και προάγουν την διαδικασία επανένταξης, συντελώντας ταυτόχρονα στην προαγωγή της ποιότητας ζωής του.  

Το θεραπευτικό πρόγραμμα Αποκατάστασης δεν εξαντλείται κατά την οξεία φάση:

  Όταν ο ασθενής εμφανίζει κινητικά ελλείμματα ή ελλείμματα εκ των ανωτέρων ψυχονοητικών λειτουργιών (συγκέντρωση, προσοχή, μνήμη, ικανότητα προσανατολισμού, γνωσία, πραξία, συναίσθημα, συμπεριφορά) πρέπει να ακολουθήσει ειδικά προγράμματα αποθεραπείας και αποκατάστασης που πραγματοποιούνται μόνον σε ειδικά Κέντρα Αποκατάστασης. Για το σκοπό αυτό κινητοποιείται η Ομάδα Αποκατάστασης (Φυσίατροι και Ιατροί άλλων Ειδικοτήτων, Ειδικοί Biofeedback, Φυσικοθεραπευτές, Γυμναστές, Εργοθεραπευτές, Λογοθεραπευτές, Νευροψυχολόγοι-Ψυχοπαθολόγοι, Κλινικοί Ψυχολόγοι, Κοινωνικοί Λειτουργοί, Σύμβουλοι Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Κατάρτισης). Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αποκατάστασης έχει διάρκεια κατά μέσο όρο 6 έως 9 μήνες και περιλαμβάνει συνήθως Νευρο-ψυχολογική θεραπεία, Λογοθεραπεία, Φυσικοθεραπεία, Εργοθεραπεία, Θεραπεία στο Τμήμα δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής (Αυτοεξυπηρέτηση), Biofeedback, Θεραπευτική Ψυχαγωγία (πόλο και μπάσκετ στη θεραπευτική πισίνα), αλλά και σχεδιασμό μετατροπών και βελτιώσεων στο σπίτι του ασθενούς. Καθόλη τη διάρκεια του Προγράμματος, γίνεται αξιολόγηση της πορείας του ασθενούς και της αποτελεσματικότητας της θεραπείας από την Ομάδα Αποκατάστασης, με τροποποιήσεις όπου και όταν κρίνεται απαραίτητο. Με τη σημαντική βελτίωση των ασθενών σε παραμέτρους όπως η κινητικότητα, η ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης, ο λόγος και η δυνατότητα επικοινωνίας, το κοινωνικό και οικονομικό όφελος που προκύπτει είναι τεράστιο: Μειώνεται το κόστος περίθαλψης, αποσυμφορούνται οι νοσοκομειακές κλίνες και επιτυγχάνεται η πλήρης και ολοκληρωμένη, προσωπική, οικογενειακή, κοινωνική και επαγγελματική επανένταξη του ασθενούς. Όταν λοιπόν η εξειδικευμένη επείγουσα και δραστική ιατρική παρέμβαση συνδυάζεται με τη σύγχρονη βιοϊατρική τεχνολογία, τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την αντιμετώπιση μιας από τις σοβαρότερες «επιδημίες» της εποχής μας, των ΚΕΚ, είναι τα καλύτερα: Επιτυγχάνεται ο τελικός στόχος, που είναι να αποκτήσει ο ασθενής το υψηλότερο δυνατό επίπεδο αυτονομίας και να μπορεί να απολαμβάνει ξανά την καλύτερη δυνατή ποιότητα ζωής.



Δεν υπάρχουν σχόλια:

ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ